اصول حسابداری چیست : مفروضات بنیادی حسابداری

حسابداری نیز مانند سایر علوم نیاز به ارکان و قواعدی برای استحکام خود و تبعیت از آن‌ها دارد. مقدماتی ترین موضوعات در حسابداری و برنامه حسابداری که هر شخص تازه وارد باید آنها را بداند به مفروضات و اصول حسابداری مشهور است.

اصول حسابداری در حقیقت یک الگوی جامع انجام امور حسابداری می باشد که بر طبق نظر بزرگترین اساتید حسابداری، سازنده چارچوب اصلی این دانش و اصول و مقررات این حرفه می باشد.

در این مقاله می خواهیم به تعریف اصول حسابداری چیست، مفروضات حسابداری و مبانی هریک، روش‌های شناسایی درآمد، معایب و مزایای اصول حسابداری، اصل درامد و هزینه بپردازیم.

اصول حسابداری

اصول حسابداری چیست؟ موضوع ایجاد اصول اساسی حسابداری از آنجا شروع شد که ثبت‌ های حسابداری در هر موسسه ای می بایست قابل فهم توسط همگان، دارای قابلیت مقایسه و دارای امکان گزارشگیری‌های یکتا می بود.

از این‌رو بزرگان و اساتید این حوزه دست به یکپارچه سازی روش‌های آن زدند. سپس این‌مفاهیم جامع که می بایست توسط حسابداران اجرا شود را اصول حسابداری نامیدند. اصول حسابداری با نام‌های دیگری نیز شناخته می شود مانند:

• استاندارد‌های حسابداری
• اصول مورد قبول حسابداری
• اصول متداول حسابداری
• اصول حسابداری پذیرفته شده همگانی

اصول حسابداری چیست

اصول اولیه و اساسی حسابداری چیست؟

اصول اساسی حسابداری که در انواع حسابداری نیز یکسان هستند زیربنای گزارشگیری مالی را تشکیل می دهد. این اصول شامل 4 رکن اصلی می باشند که حاصل بررسی و تجربه طولانی مدت اساتید این‌حوزه می باشد.

از مزایای اجرای اصول اولیه حسابداری می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• یکنواخت سازی نظام حسابداری
• ایجاد دستورالعمل روشن و مشخص
• اجتناب از عملکرد سلیقه ای
• قابل استفاده بودن نتایج حسابداری برای همگان
• قابل مقایسه بودن خروجی ها
• امکان بررسی در دوره‌های مختلف مالی
• قابلیت عرضه به مراکز بررسی یگانه مثل ادارات و سازمان ها
• و …

4 اصل حسابداری عبارتند از: اصل بهای تمام شده، اصل تحقق درامد، اصل تطابق و اصل افشای کامل

در ادامه هر یک از این 4 اصل را معرفی می نماییم.

1. اصل بهای تمام شده در اصول حسابداری

اصل بهای تمام شده در حسابداری بیان می دارد که معیار ثبت حسابداری تمامی مبادلات، تاریخ وقوع آنان است. به عبارت دیگر رویدادهای مالی به بهای تمام شده خود در تاریخ وقوع، ثبت حسابداری می شوند. به همین دلیل به‌این اصل، اصل بهای تمام شده تاریخی نیز می گویند.

اصل بهای تمام شده در اصول حسابداری چیست

بهای تمام شده دارایی برمبنای قیمت نقدی یا معادل آن در نظر گرفته می شود. با توجه به اصل بهای تمام شده سایر پرداخت ها مانند پرداخت‌های مدت دار و نسیه و اقساط دارایی به حساب نمی آیند.

بهای تمام شده در حقیقت همان مبلغ پولی است که خریدار و فروشنده یک دارایی را در ازای ان مبادله می کنند.

مزایا و معایب اصل بهای تمام شده:

روش بهای تمام شده علی رغم بنیادی بودن خود معایب و مزایایی دارد.

دو ایراد اصلی این روش عبارتند از:

1. ارزش دارایی هایی که ثبت شده اند در طول زمان ممکن است تغییر نماید. به عنوان مثال استهلاک دارایی ها در این روش در نظر گرفته نمی شود. و یا ساختمانی که در زمان وقوع به ارزش فرضی 2 میلیارد تومان خریداری شده ممکن است پس از گذر زمان به ارزش 5 میلیارد تومان برسد. اما این موارد در روش بهای تمام شده در نظر گرفته نمی شوند.
2. همانطور که گفته شد معیار ثبت دارایی در اصل بهای تمام‌شده مبلغ نقدی آن در هنگام وقوعش می باشد. حال آنکه ممکن است ارزش پول طی زمان کمتر یا بیشتر شود. تفاوت ارزش پول باعث می شود که جمع کردن اقلام دارایی ها ، دقت مناسبی نداشته باشد.

با وجود معایب فوق، این اصل دارای مزایایی است که آن را پرکاربرد می کند:

1. این روش، واقعی، دقیق و قابل اندازه گیری است و مبتنی بر تخمین نمی باشد. لذا قابل اطمینان است.
2. ارزش متعارف دارایی را در هنگام ثبت نشان داده و این میزان به صورت عادلانه و منصفانه است.
3. دارای قابلیت رسیدگی و ردیابی است. یعنی سود و زیان مبادله در ان شناسایی می شود.

2. اصل تحقق درآمد در اصول حسابداری

اصل تحقق درامد بیان می کند که ثبت یک درآمد در حسابداری زمانی باید انجام شود که فرایندهای مربوط به آن شناسایی و تکمیل شده باشد.

تکمیل فرایند‌های تحقق درآمد شامل انجام خدمت، انتقال مالکیت، دریافت وجه و یا اطمینان از دریافت وجه در آینده می باشد. تا زمانی که از کسب درامد اطمینان کسب نگردد درآمد ثبت نمی شود.

به طور خلاصه می توان گفت که حصول درآمد در اصول حسابداری منوط به این است که داد و ستد رخ داده و سودی از آن محقق شده باشد.

اصل تحقق درآمد در اصول حسابداری

روش‌های شناسایی درآمد

کسب و ثبت درآمد دارای متدهای مخصوصی می باشد اما قبل از ثبت درامد می بایست به شناسایی آن پرداخت. لذا می بایست با روش‌های شناسایی درآمد در اصول حسابداری آشنا شوید:

1. شناسایی در هنگام فروش:

رایج ترین شیوه شناسایی درآمد هنگام فروش می باشد. هنگامی که مالکیت کالا یا خدمات منتقل و عواید آن مشخص شده باشد؛ می توان یک درامد را شناسایی و سپس ثبت نمود.

2. شناسایی درامد در هنگام وصول:

در شرایطی که کالا یا خدمات به صورت نسیه فروخته شده اند و وجه آن هنوز دریافت نگردیده است شناسایی درامد قبل از وصول درست نیست. به همین دلیل شناسایی و ثبت آن در زمان وصول نقدی صورت می پذیرد.

3. شناسایی درآمد اقساطی:

این روش مشابه روش وصول است که در فروش‌های اقساطی مورد استفاده قرار می گیرد و درامد به موازات وصول آن شناسایی و ثبت می شود. بهای کالای فروش رفته نه به صورت یکجا بلکه به تدریج دریافت شده و در هنگام کسب هر بخش از مبالغ، آن مقدار ثبت می گردد.

شناسایی درآمد اقساطی در اصول حسابداری

4. روش تکمیل کار:

در روش تکمیل کار شرایط مبادله بین خریدار و فروشنده مشخص و قطعی گردیده است و امکان شناسایی درآمد قبل از تحویل خدمات فراهم است . ممکن است وجه نقد قبل از ارائه خدمات اخذ گردد.

نمونه بارز این روش برخی کشت و کار‌های زراعی یا حسابهای پیمانکاری می باشد.

5. شناسایی درآمد با درصد تکمیل کار:

روش درصد تکمیل کار در پروژه‌های بزرگ و طولانی مدت اجرایی می گردند . در این فعالیت ها درامد حین انجام کار به تدریج محقق می شود.

چنین فعالیت هایی دارای فازهای مختلفی می باشد که نسبت به انجام هر یک دریافت وجه مشخص صورت می پذیرد.

نکته حائز اهمیت در این روش این است که می بایست قسمت‌های مختلف انجام کار قابل تشخیص و محاسبه باشند.

شناسایی درآمد در اصول حسابداری چیست

3. اصل تطابق در اصول حسابداری

اصل تطابق درآمد در اصول حسابداری چیست؟ این اصل و هزینه بیانگر ارتباط انکار ناپذیر درامدها و هزینه ها در صورت‌های یک دوره مالی است.

اصل تطابق بیان می دارد که به هنگام شناسایی یک درامد می بایست هزینه‌های مرتبط با آن نیز شناسایی گردند.  از طرف دیگر برای تعیین سود هر دوره مالی باید هزینه‌های ایجاد شده جهت کسب درآمد در همان دوره مالی در نظر گرفته شده و از درامد ها کسر شوند. چنانچه درامدی در صورت سود و زیان یک دوره‌مالی ثبت می شود هزینه‌های مرتبط با آن نیز در همان صورت سود و زیان ثبت شوند. چنانچه هزینه ای منافعی بیش از یک دوره مالی داشته باشند برطبق اصل تطابق درامد و هزینه به عنوان دارایی در نظر گرفته می شوند.

مبانی شناخت هزینه ها

جهت رعایت اصل هزینه لازم است که ارتباط تمامی هزینه ها با درآمد را شناسایی نماییم.

انواع چهارگانه مبانی شناخت هزینه و درآمد:

ارتباط علت و معلولی

برای شناخت هزینه، ارتباط مستقیم علت و معلولی بین هزینه و درامد اولین گزینه شما خواهد بود. دراین حالت هزینه جهت تحصیل درآمد مشخصی در یک دوره مالی مصرف شده است. در این موارد هزینه مستقیما به درامد همان دوره مالی مربوطه تخصیص داده می شود. . مثل هزینه تولید، حمل و نقل، کمیسیون فروش.

ارتباط منطقی و سیستماتیک

چنانچه هزینه ایجاد شده

1. ارتباط مستقیم علت و معلولی با درامد ویژه ای نداشته باشند
2. در بیش از یک دوره مالی نقش آفرینی کند نسبت به نقش ان در هر دوره مالی به صورت منطقی و سیستماتیک بین هر دوره سرشکن می شود. هزینه اجاره بها، بیمه (آموزش جامع ارسال لیست بیمه)، استهلاک دارایی‌های ثابت و بهره وام از این جمله می باشند.

شناخت بلادرنگ

در روش شناخت بلادرنگ یا تسریع، در شناخت هزینه هایی تسریع می شود که دو ویژگی زیر را دارند:  دارای ارتباط مستقیم و آشکاری با درامد خاصی نیستند. و منافع آتی در دروه‌های مالی دیگر ندارند.

بدون درنگ با درنظرگرفتن این موارد به عنوان هزینه‌های دوره در ثبت آن‌ها تسریع می شود. هزینه‌های اداری، دعاوی حقوقی و حقوق پرسنل از این دست هزینه ها هستند. برای اطلاع از جدول حقوق اداره کار می‌توانید به صفحه حقوق وزارت کار مراجعه کنید.

شناخت بلادرنگ در اصول حسابداری چیست

هزینه‌های بدون منافع جاری و آتی

هزینه هایی که ارتباطی با هیچ یک از دوره‌های مالی به طور مستقیم ندارند و منافعی نیز در دوره مالی جاری و اتی متصور نمی شوند. این موارد هزینه‌های بدون منافع جاری و آتی یا زیان می باشند. به عنوان مثال جریمه ، آسیب و خسارت‌های پیش بینی نشده هستند.

4. اصل افشاء کامل در اصول حسابداری

در اصول حسابداری ضرورت دارد که با توجه به اصل افشا کلیه اطلاعات لازم درباره رویداد ها و وقایع مالی به میزان مناسب منتشر گردند. به طور کلی اصل افشای کامل اطلاعات به معنی ارائه گزارشات مناسب از اثرگذاری معاملات، عملیات و رویدادها بر وضعیت مالی واحد تجاری است.

افشای اطلاعات توسط ارائه ضمائم و یادداشت‌های توضیحی در متن صورتهای مالی انجام می گیرد. هدف از این گزارشگیری مالی، تامین اطلاعات برای تصمیم گیرندگان نظیر سرمایه گذاران کنونی و بالقوه، بستانکاران، بانک‌های اعتبار دهنده و … می باشد.

نباید تصور شود که منظور از اصل افشای کامل، ارائه تمامی اطلاعات موجود است. بلکه صرفا به معنی ارائه اطلاعات کافی مورد نیاز برای استفاده کنندگان نامبرده بدون گمراه شدن آنان می باشد.

اصل افشاء کامل در اصول حسابداری

مفروضات بنیادی اصول و مفاهیم حسابداری

اصول اساسی حسابداری به همراه مفروضات بنیادی مفاهیم اولیه حسابداری را تشکیل می دهند. پایه‌های علم حسابداری بر روی هر دو بخش مذکور قرار دارند. به نظر شما ماهیت حسابها در حسابداری چیست؟

منشا پیدایش اصول حسابداری، در حقیقت از مفروضات حسابداری بوده است. تهیه و تنظیم صورت‌های مالی و ارائه گزارشات بدون دانستن مفروضات بنیادی اصول و مفاهیم حسابداری امکان پذیر نمی باشد.

برای جذب در بازار کار رشته حسابداری لازم است علاوه بر داشتن اصول و مفاهیم و توانمندی های اختصاصی این رشته، لیست توانمندی های خود را در قالب رزومه ای حرفه ای آماده کنید. آیا میدانید رزومه چیست؟

مفروضات حسابداری در اصول حسابداری

فرض تفکیک شخصیت

فرض تفکیک شخصیت برای هر موسسه یا واحدتجاری شخصیتی مستقل از مالک یا مالکان آن درنظر می گیرد. این موسسه از تمام دیگر موسسات موجود در سطح جامعه نیز مجزا می باشد. به عنوان مثال یک فرد می تواند دو یا چند موسسه تجاری داشته باشد اما هرکدام از آنها از یک دیگر تفکیک می شوند.

هر موسسه تجاری می تواند به کسب دارایی، درآمد ، هزینه و بدهی اقدام نماید.

فرض تداوم فعالیت

فرض تداوم فعالیت عبارت است از اینکه فعالیت موسسه در آینده قابل پیش بینی ادامه دارد و قصدی برای فروش، انحلال و کاهش فعالیت ان وجود ندارد.

فرض تداوم فعالیت در حسابداری به معنای اجباری برای داشتن عمر نامحدود واحد تجاری نبوده بلکه به پیش بینی یک بازه زمانی کافی برای عملیات ها و قراردادها اشاره می کند.

وجود این فرض در بین مفروضات حسابداری باعث می شود که:

1. طبقه بندی دارایی ها به وجود بیاید. تقسیم بندی دارایی ها به شکل دارایی‌های بلند مدت، جاری و .. بر اساس این فرض شکل می گیرد.
2. دارایی ها به ارزش تمام شده آنها ثبت گردند. ارش جاری انها تاثیری در ثبت نداشته باشد.

فرض دوره مالی

ارائه خروجی مالی کامل و بی نقص از واحد تجاری بدون پایان اجرای عملیات امکان پذیر نمی باشد اما لزوم ارائه گزارشات قابل چشم پوشی نیست. از آنجا که مدیران و شرکا واحد تجاری، اعتباردهندگان، بستانکاران و اشخاص ذی نفع نیاز به دریافت گزارشات مالی دارند و نمی توان آنها را تا پایان فعالیت شرکت منتظر گذاشت، فرض دوره مالی اجرایی می گردد.

فرض دوره مالی بیانگر نیاز هر واحد تجاری به معیاری برای تقسیم بندی طول عمر واحد تجاری به بازه‌های زمانی ثابت است.

بر طبق تعریف فرض دوره مالی زمان فعالیت موسسه به بازه‌های زمانی مشخص نظیر 3، 6 یا 12 ماهه تقسیم می شوند. به هر یک از بازه ها دوره مالی گفته می شود. در صورتی که دوره مالی 12 ماهه باشد “سال مالی” نام می گیرد.

حسابداران در پایان هر دوره مالی موظف به ارائه گزارشات دقیق مالی می باشند. برای تهیه گزارشات نیاز است که حسابداران با خصوصیات کیفی اطلاعات مالی آشنا باشند.

فرض دوره مالی در اصول حسابداری

فرض واحد اندازه گیری

بنابر فرض واحد اندازه گیری یا فرض واحد پولی، پول رایج هر کشور مقیاس مشترک اندازه گیری برای گزارشات مالی تمام واحد‌های مالی آن کشور است.

فرض واحد اندازه گیری بیان می دارد که گزارشات مالی تمام موسسات نیاز به معیاری واحد دارد و تنها معیار برای بیان ارزش عملیات در حسابداری پول است. همه وقایعی که در حسابداری به ثبت می رسند را باید بتوان به این واحد تبدیل کرد در غیر این‌صورت وارد دفاتر نمی شوند.

از معایب این فرض تغییر ارزش پول در طول زمان می باشد.

اجرای مفروضات حسابداری تضمین کننده موفقیت شما در گزارشات مالی می باشد.

نتیجه گیری

برای بررسی و ایجاد گزارشات مالی‌دقیق و قابل اطمینان باید با اصول حسابداری و مفروضات محیطی حسابداری آشنا شویم. فرض‌های اولیه حسابداری تشکیل دهنده زیربنای حسابداری می باشند . اصول حسابداری برپایه مفروضات حسابداری شکل می گیرند. هدف از اجرای مفروضات و اصول حسابداری یکپارچه سازی آن و اجرای دقیق است. به نحوی که تمام گزارشات مالی‌قابل اتکا باشند. پس از اجرای این قواعد خروجی ها قابل مقایسه و بررسی خواهند بود.

متوجه شدیم که شکل گیری زیربنای حسابداری توسط مفروضات و عملیاتی شدن آن با استفاده از اصول حسابداری می باشد. اگر بخواهید یک حسابدار موفق باشید پس از آموزش اصول و مفروضات حسابداری می توانید مقاله شرح شغل حسابداری را مطالعه کنید. مطالعات بعدی شما می تواند از یک شخص حسابداری کارکشته به دست آورد. برای مطالعه بیشتر مقالات ما را دنبال نمایید.