شرایط عمومی پیمان در قراردادهای پیمانکاری و شرایط خصوصی

شرایط عمومی پیمان در قراردادهای پیمانکاری چیست؟ آیا از شرایط خصوصی پیمان در قراردادهای پیمانکاری چیزی می‌دانید؟ یکی از تفاوت‌‏های مهم قراردادهای پیمانکاری با سایر قراردادها در چهارچوب‌های تعریف شده آن می‌باشد، سازمان مدیریت برنامه‏ ریزی کشور سندی را در رابطه با همین موضوع تدوین نمود و آن را “ابلاغ موافق‌ت‏نامه، شرایط عمومی و شرایط خصوصی پیمان‌ها و مقررات آن” یا “شرایط عمومی پیمان” نام‏گذاری کرد.

در مقاله پیش رو قصد داریم شرایط عمومی و خصوصی قراردادهای پیمانکاری را طبق برنامه حسابداری شرح دهیم و هدف از تصویب آن‌ها را نیز بیان کنیم تا بدانید این شرایط چگونه انعقاد شده اند. پس اگر کارفرما و پیمانکار هستید مطالعه مقاله خالی از لطف برایتان نیست.

پیمان در قراردادهای پیمانکاری چیست؟

پیمان در لغت به معنای عهد و قرارداد می‌باشد؛ اما این کلمه درباره انجام خدمات ساخت و ساز در بخش عمومی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد، پیمان‏‌ها دو طرف کارفرما و پیمانکار دارند و از سندی به نام شرایط عمومی پیمان تبعیت می‏‌کنند.

هدف از شرایط عمومی پیمان در قراردادهای پیمانکاری چیست؟

شروط و توافقات مطرح شده در بعضی از قراردادها از جمله قراردادهای پیمانکاری و عمرانی طولانی و پیچیده است و به دلیل این پیچیدگی و چند بعدی بودن قراردادها امکان پیش بینی همه احتمالات و شرایط و توافق بر سر این احتمالات بسیار سخت است.

در پروژه‌های عظیم و قراردادهای چند وجهی نیز دو طرف به دلیل اتلاف وقت و سنگین شدن قرارداد نمی‌توانند همه احتمالات را بررسی و در مورد آن‏‌ها توافق کنند و آن‌‏ها را جزو شروط ضمن عقد قرارداد بیاورند.

این مشکلات سبب شد تا به مرور شرایط عام و مشترک برای قراردادهای پیمانکاری به صورت پیش نویس تهیه شده و به عنوان الگو مورد استفاده قرار گیرد، تثبیت این موارد باعث شد تا در مورد شرایط اختصاصی‌تر که در پیش نویس مزبور وجود نداشت بحث و توافق صورت گیرد.

طی جلسات متعدد مجلس خبرگان و متخصصان علوم مربوط با پروژه‌های پیمانکاری مانند متخصصان فنی و حقوقی، همه مفروضات احتمالی و اصطلاحات مورد نیاز و شروطی که توافق در خصوص آن‏‌ها باعث رفع اختلافات در قراردادها می‌شد، لحاظ کرده و پیش نویس مزبور را به شکل نمونه‌‏ای قابل استناد و استفاده برای همه صادر کردند.

موافقت نامه در قراردادهای پیمانکاری چیست؟

موافقت نامه از نظر حقوقی هم معنی با مفهوم “عقد” می‏‌باشد که مطابق ماده 183 حقوق مدنی عبارت است از توافقی که در آن یا چند نفر در مقابل چند نفر دیگر تعهد به امری نمایند و مورد قبول آن‏‌ها باشد.

بطور خلاصه موافقت نامه، توافق کارفرما و پیمانکار را برای اجرای موضوعی نشان می‏‌دهد و که البته این توافق باید مطابق ماده 191 قانون مدنی، نمود و ظاهر خارجی پیدا کند؛ پس امضای کارفرما و پیمانکار در پای موافقت نامه نشان‏ دهنده اراده آن‏‌ها برای انجام موضوع پیمان با تمامی شرایط آن بوده.

همین‏طور بیانگر صورت و ظاهر بیرونی اراده آن‌هاست، موافقت نامه یک خلاصه شفاف از کل پیمان بوده که جزئیات آن در سایر اسناد و مدارک پیمان موجود است و همه این اسناد و مدارک در ماده 2 موافقت نامه باید ذکر شود.

سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور طی نشریه شماره 4311 فرمت کلی یک موافقت نامه را در قالب 7 ماده تنظیم و منتشر کرده است که این مواد به ترتیب شامل موضوع، اسناد و مدارک، مبلغ، تاریخ تنفیذ، مدت، تاریخ شروع کار، دوره تضمین، نظارت بر اجرای کار، نشانی دو طرف البته در برخی پیمان‏‌ها بسته به نوع توافق طرفین می‏‌توان مواردی را به آن افزود.

شرایط عمومی پیمان در قراردادهای پیمانکاری

شرایط عمومی پیمان در قراردادهای پیمانکاری از 54 ماده تشکیل شده است و از مسائل کلیدی و مورد نیاز قراردادهای پیمانکاری و مفاهیم مورد استفاده در این قراردادها رفع ابهام کرده است.

شرایط عمومی، حقوق و تعهدات طرفین این قراردادها را به وضوح بیان کرده و موارد مهم در مورد حوادث قهری (یعنی حوادث خارج از اختیار افراد که غیرقابل ‌پیش‌ بینی و جلوگیری هستند؛ همانند بلایای طبیعی)، نحوه فسخ قرارداد، تعلیق (متوقف کردن) یا خاتمه قرارداد و مسائل دیگر را توضیح داده ‌است.

افراد می‌توانند برای تکمیل شرایط عمومی قراردادهای پیمانکاری، شرایط خصوصی را متناسب با ماهیت و وضعیت قرارداد تعیین کنند؛ اما موارد درج شده در شرایط خصوصی هیچگاه نباید مواد شرایط عمومی را نقض کنند.

مفاد شرایط عمومی پیمان در قراردادهای پیمانکاری

شرایط عمومی پیمان در قراردادهای پیمانکاری شامل تعاریف و مفاهیم قرارداد پیمان، شرایط فسخ پیمان، شرایط تعلیق پیمان، شرایط فورس ماژور در قراردادهای پیمانکاری، تاخیرات مجاز و غیر مجاز در قرارداد پیمان می‌باشد، در این مقاله به بعضی از این موارد مهم اشاره خواهیم کرد و نشریه 4311 را برای مطالعه کامل این مطلب قرار خواهیم داد.

تفاوت شرایط عمومی پیمان در قراردادهای پیمانکاری دولتی و خصوصی

قراردادهای پیمانکاری دولتی، قراردادهایی هستند که یک طرف آن نهادهای وابسته به دولت هستند، در حالی که قراردادهای خصوصی بین دو طرفی که مستقل از نهادهای دولتی کار می‌کنند منعقد می‌شوند. چون قراردادهای پیمانکاری دولتی، جهت منفعت عمومی منعقد می‌شوند پس نقش شرایط عمومی پیمان در این قراردادها مهم‌‏تر است و از دخالت افراد تا حد امکان جلوگیری می‌شود.

شرکت‌های خصوصی و دستگاه‌های اجرایی برای اجرای طرح‌های غیرعمرانی که از وجوه عمومی کشور استفاده نمی‌کنند، نیازی به تبعیت از بخشنامه‌های سازمان برنامه‌ و بودجه ندارند و می‌توانند قراردادهای خود را به هر نحو و با هر مفادی که با مقررات خاص لازم‌الاجرا برای نهادها و دستگاه‌های دولتی مغایرت ندارد منعقد نمایند.

اگر هزینه اجرای بودجه از وجوه عمومی تأمین نشود، طرفین قرارداد می‌توانند در خصوص شرایط حاکم بر روابطشان توافق نمایند، طرفین نیاز به موافقت نامه‌ها و شرایط عمومی همسان برای همه موضاعات ندارند و می‌توانند شرایط خصوصی مورد توافق و مفاد آن‏‌ها را تغییر دهند و این موضوع خلاف قانون نیست.

به‌ عنوان‌ مثال در قراردادهای پیمانکاری دولتی باید خود پیمانکار تعهد موضوع قرارداد را انجام دهد؛ اما در قراردادهای پیمانکاری خصوصی پیمانکار می‌تواند با رضایت کارفرما انجام کار را به پیمانکار دیگری بسپارد، پس در قراردادهای پیمانکاری خصوصی اراده بیشتری برای تعیین شرایط حاکم بر قرارداد پیمانکاری وجود دارد.

آیا شرایط عمومی پیمان در قراردادهای پیمانکاری قابل تغییر است؟

خیر! شرایط عمومی پیمان تحت هیچ شرایطی قابل تغییر نیست و شرایط خصوصی پیمان در قراردادهای پیمانکاری نباید آن را نقض کند.

آیا شرایط عمومی پیمان بر همه قراردادهای پیمانکاری حاکم است؟

خیر، اینطور نیست. بخشنامه شماره 54/842-102/1088 مورخ 1378/03/03 منتشر شده از سوی سازمان برنامه و بودجه که به قرارداد pc غیر صنعتی نیز شناخته می‌شود، برای شرایطی که در ادامه مطرح می‌شود و یا مستقیما در قرارداد به آن اشاره شده باشد مورد استفاده است.

• روش تحویل پروژه طراحی- مناقصه- ساخت (DBB) باشد.
• روش پرداخت فهرست بهایی باشد.
• پیمان‌هایی که موضوع آن‏‌ها حمل و نقل، خرید مصالح، تجهیزات و ماشین‌آلات نباشد.
• پیمان‌هایی که بیش از 75 درصد برآورد هزینه آن‌ها، تجهیزات و ماشین آلات نباشد.
• طرح عمرانی باشد.

با توجه به متن بخشنامه شرایط عمومی پیمان (نشریه 4311) برای طرح‌های عمرانی کشور تهیه شده است، به استناد ماده 41 قانون تأمین اجتماعی و مصوبات 129 و 143 شورای عالی تأمین اجتماعی و بخشنامه 14 درآمد سازمان تأمین اجتماعی، طرح عمرانی دارای دو شرط زیر است:

1. 1. قرارداد براساس فهارس بها پایه سازمان برنامه و بودجه یا ضوابط تیپ سازمان مزبور (قراردادهای مشاوره‌ای) منعقد شده باشد.
   2. تمام یا قسمتی از بودجه عملیات از محل اعتبارات عمرانی دولت (اعتبارات عمرانی ملی، منطقه‌ای، استانی) تأمین شده باشد.

بنابراین شرایط عمومی پیمان (نشریه 4311) بر تمامی پیمان‌ها نافذ نیست.

شرایط عمومی پیمان در قراردادهای پیمانکاری بین المللی

معتبرترین شرایط عمومی پیمان در قراردادهای پیمانکاری بین المللی در زمینه قراردادهای عمرانی به شرح زیر می‌باشد:

• • نشریات FIDIC (اختصار عبارت فرانسوی فدراسیون بین المللی مهندسان مشاور)
  • نشریات GCC
  • نشریات  JBCC
  • نشریات NEC که به ECC تغییر نام یافته است

شرایط خصوصی پیمان در قراردادهای پیمانکاری

در توضیح حسابداری پیمانکاری گفتیم که شرایط عمومی موادی را مطرح می‌کند که در شرایط خصوصی آ‏ن‏‌ها را توضیح داده و توافق طرفین را درآن موضوعات نشان می‌دهد.

شرایط خصوصی پروژه‌های PC صنعتی با پروژه های EPC صنعتی و نیز EPC غیر صنعتی و صنعتی تفاوت دارد، هر کدام از نشریه‌‏ها شرایط عمومی و شرایط خصوصی خودشان را دارند و شرایط خصوصی در اصل یک سری از مواد و بندهای شرایط عمومی را تکمیل می‌‏کند.

همچنین هیچ موردی در شرایط خصوصی پیمان در قراردادهای پیمانکاری نمی‏‌تواند مواد شرایط عمومی را نقض کند، همانطور که توضیح داده شد شرایط خصوصی تنها تکمیل کننده شرایط عمومی می‏‌باشد و توضیحات اجمالی در مورد بندهای شرایط عمومی است، در شرایط خصوصی تنها در مورد بندها و موادی که اشاره شده طبق توافق طرفین در شرایط خصوصی ذکر خواهند شد، صحبت می کند.

مفاد شرایط خصوصی پیمان در قراردادهای پیمانکاری

شرایط خصوصی پیمان، بدون توجه به ماده شرایط عمومی پیمان اعتبار ندارد، این شرایط براساس هریک از ماده‌‏های شرایط عمومی، تنظیم شده و فقط جای خالی و نقطه چین‏‌ها تکمیل شود.

شماره مواد درج شده، همان شماره مواد و بندهای مربوط در شرایط عمومی می‌‏باشد، اگر شرایط عمومی بر اساس مصوبات سازمان برنامه و بودجه نباشد، شرایط عمومی پیمانی که از طرف سازمان برنامه و بودجه ابلاغ شده، بر این قرارد حاکم است.

در شرایط خصوصی پیمان، موارد زیر شرح داده می‏‌شود:

• • ماده 17: تعداد کارشناسان خارجی با تخصص ذکر شده در این بند و مدتی که پیمانکار باید آن‏‌ها را در اجرای عملیات به کار گیرد.
  • ماده 18: مهلت زمانی که برای ارائه برنامه اجرای کار به صورت تفصیلی از تاریخ عقد قرارداد پیمان ذکر می‌شود.
  • ماده 20: کارفرما بر اساس تسهیلات تجهیز کردن کارگاه اعم از آب، برق، گاز و سوخت در این بند که در اختیار پیمانکار قرار می‏‌دهد، در این قسمت مصالح، تجهیزات و ماشین آلات مورد نیاز اجرای عملیات پیمان را تأمین کرده و آن را شرح می‌‏دهد.

در این بند وظایف پیمانکار این است که دفتر کارگاه، مسکن و غذای کارکنان و کارگران و مهندسین را با شرح و مشخصات تامین نماید و مواردی از موضوع پیمان و حوادثی که شامل بیمه می‏‌شود را مشخص می‏‌کند.

• • ماده 21: در این بخش پیمانکار نحوه پرداخت هزینه‏‌هایی که برای نگهداری راه انحرافی نیاز است مشخص می‏‌کند.
  • ماده 22: در این قسمت تعداد نقشه‏‌ها و مشخصات فنی که کارفرما بدون هزینه به پیمانکار تحویل می‌‏دهد، ذکر می‏‌شود و مشخصات راه اندازی تعمیر و نگهداری پروژه که پیمانکار تهیه می‌‏کند شرح داده می‏‌شود.
  • ماده 24: در این ماده پیمانکار باید مواردی که در انتخاب پیمانکاران جزء در نظر می‏‌گیرد مشخص کند.
  • ماده 28: در این ماده پیمانکار موظف است که زمین برای تجهیز کارگاه پروژه را براساس موارد ذکر شده تامین نماید.
  • ماده 29: این قسمت نرخی که برای تعدیل موضوع اجرای پیمان در نظر گرفته شده است شرح داده می‏‌شود.
  • ماده 32: در این بند لیست آزمایشاتی که برای اجرای موضوع پیمان و هزینه‏‌های آن برعهده پیمانکار است ذکر می‏‌شود.
  • ماده 35: این ماده وجه سپرده‌‏ای که پیمانکار براساس جدیدترین مصوبه هیئت وزیران برای ضمانت حسن اجرای کار پیمان، پرداخت می‏‌کند را بیان می‌کند.
  • ماده 38: مبلغ و شرایط نحوه پرداخت ارزی به متخصصان خارجی در اجرای پروژه، ماده مصالح و تجهیزاتی که ارز تامین کننده آن از خارج تامین می‌‏شود، شرح داده می‏‌شود.

در این قسمت کارفرما طبق قرارداد کار لیست ماشین آلاتی که ارز آن را از خارج تامین می‌کند، بر اساس شرایط شرح داده شده مشخص می‏‌کند.

• • ماده 47: این بند از ماده مربوطه شرح ماشین آلاتی که در صورت فسخ پیمان، کارفرما آن را اجاره می‏‌کند، بیان می‏‌شود.
  • ماده 49: در این بند از ماده مربوطه، شرایط و نحوه پرداخت هزینه‌‏های بالاسری پیمانکار در زمان تعلیق اجرای عملیات تعیین می‏‌شود.
  • ماده 50: این ماده اگر کار اجرای عملیات پیمان، قبل از موعد تعیین شده پایان یابد، شرایط و نحوه تعیین هزینه تسریع در کار، توسط کارفرما پرداخت شود تعیین می‏‌شود و در مورد شرایط و نحوه پرداخت خسارتی که پیمانکار به دلیل تاخیر در انجام پروژه باید به کارفرما پرداخت کند، شرح داده می‌‏شود.

ماده‌های مهم در شرایط عمومی پیمان در قراردادهای پیمانکاری

ماده‌های مهم در شرایط عمومی پیمان در قراردادهای پیمانکاری برای مدیریت شرکت‌های پیمانکاری را در ادامه شرح خواهیم داد.

تعریف و تفسیر ماده 50 شرایط عمومی پیمان در قراردادهای پیمانکاری

ماده 50 شرایط عمومی پیمان درباره پیش ‏بینی هزینه تسریع کار و خسارت تاخیر کار در پروژه‌های پیمانکاری است، در صورتی که مدت زمان اتمام کار پروژه بیشتر از مدت مجاز باشد، هزینه مدت تاخیر غیر مجاز بر اساس ماده 50 باید از سوی پیمانکار به کارفرما پرداخت شود.

اگر کار اجرای عملیات صورت وضعیت پیمانکاری، قبل از موعد تعیین شده پایان یابد، شرایط و نحوه تعیین هزینه تسریع در کار توسط کارفرما به پیمانکار در این قسمت شرح داده شده است.

مدت اولیه پیمان در ماده 4 موافقت‌نامه درج شده و پیمانکار باید موضوع پیمان را در این بازه زمانی انجام دهد؛ اما گاهی به دلایل گوناگون اجرای پروژه به تاخیر می‌افتد، این تاخیرات گاهی مجاز بوده یعنی پیمانکار در وقوع آن تقصیری نداشته و گاهی غیر مجاز است. 6 مورد از مهم‌ترین عواقب تاخیر در قراردادهای پیمانکاری شامل موارد زیر می‌باشد:

1. 1. فسخ پیمان طبق ماده 46 و 47 شرایط عمومی پیمان
   2. پرداخت هزینه‌های بیمه در مدت غیرمجاز
   3. تغییرات در شاخص دوره انجام کار و ضریب تعدیل صورت وضعیت‌ها
   4. از دست رفتن اعتماد کارفرما برای بستن قراردادهای ترک تشریفات و مناقصه محدود و ایجاد رزومه منفی برای پیمانکار
   5. از دست رفتن اعتبار پیمانکار در بین کارفرماها برای کارهای مشابه
   6. اعمال جریمه تاخیرات طبق ماده 50 شرایط عمومی پیمان

ماده 39 شرایط عمومی پیمان در قراردادهای پیمانکاری

پس از آن‌که عملیات موضوع پیمان تکمیل گردید و کار آماده بهره‏‌برداری شد، پیمانکار از مهندس مشاور تقاضای تحویل موقت می‏‌کند و نماینده خود را برای عضویت در هیأت تحویل معرفی می‌‏نماید. مهندس مشاور به درخواست پیمانکار رسیدگی می‏‌کند و در صورت تایید ضمن تعیین تاریخ آمادگی کار برای تحویل موقت، از کارفرما تقاضای تشکیل هیأت تحویل موقت را می‏‌نماید.

کارفرما هیأت تحویل را حداکثر در مدت 20 روز بعد از تاریخ آمادگی کار (که به تائید مهندس مشاور رسیده است) در محل کار حاضر کرده و برای تحویل موقت اقدام می‌کند، اگر به نظر مهندس مشاور عملیات موضوع پیمان آماده بهره ‏برداری نباشد، ظرف مدت 7 روز از دریافت تقاضای پیمانکار، نواقص و کارهایی را که باید پیش از تحویل موقت تکمیل شود به اطلاع پیمانکار می‏‌رساند.

کارفرما تاریخ و محل تشکیل هیأت را به اطلاع مهندس مشاور و پیمانکار می‌‏رساند و تا هیأت، مهندس مشاور، برنامه زمانی آزمایش‌‏های لازم برای تحویل کار را تهیه و به پیمانکار ابلاغ کند تا آن قسمت از وسایل را که تدارک آن‏‌ها طبق اسناد و مدارک پیمان به عهده اوست، برای روز تشکیل هیأت در محل کار آماده کند؛ پیمانکار موظف است که تسهیلات لازم را برای هیأت تحویل فراهم نماید.

آزمایش‌‏های لازم به تشخیص و با نظر اعضای هیئت در محل انجام می‏‌شود و نتایج آن در صورت مجلس تحویل موقت درج می‏‌گردد، به جز آزمایش‏‌هایی که طبق اسناد و مدارک پیمان هزینه آن‌‏ها به عهده پیمانکار است، باقی هزینه آزمایش‌‏ها را کارفرما پرداخت می‏‌کند.

هرگاه هیئت تحویل عیب و نقصی در کارها مشاهده نکند، اقدام به تنظیم صورت جلسه تحویل موقت می‏‌نماید و آن را به همراه نتیجه آزمایش‏‌های انجام شده، برای کارفرما ارسال می‏‌کند و نسخه‌‏ای از آن را نیز تا ابلاغ از سوی کارفرما در اختیار پیمانکار قرار می‏‌دهد.

هرگاه هیئت تحویل عیب و نقصی درکارها مشاهده نماید، اقدام به تشکیل صورت جلسه تحویل موقت با تعیین مهلتی برای رفع نقص می‏‌کند و فهرستی از نقایص و معایب کارها و عملیات ناتمام و آزمایش‌‏هایی که نتیجه آن بعداً معلوم می‏‌شود را تنظیم و ضمیمه صورت جلسه تحویل موقت می‌‏نماید و نسخه ای از آن‌‏ها را به پیمانکار می‌‏دهد.

ماده 30 شرایط عمومی پیمان در قراردادهای پیمانکاری

در صورت وقوع بعضی موارد موجب افزایش مدت اجرای کار می‌شود، پیمانکار می‌‏تواند درخواست تمدید مدت پیمان را بنماید؛ پیمانکار درخواست تمدید مدت پیمان را با ارائه محاسبات و دلایل توجیهی، به مهندس مشاور ارائه می‌دهد و مهندس مشاور پس از بررسی و تایید، آن را برای اتخاذ تصمیم به کارفرما گزارش می‏‌کند و سپس نتیجه تصمیم کارفرما را به پیمانکار ابلاغ می‏‌نماید.

ماده 48 شرایط عمومی پیمان

هرگاه پیش از اتمام کارهای موضوع پیمان کارفرما بدون تقصیر پیمانکار به هر دلیلی، تصمیم به خاتمه دادن پیمان بگیرد، خاتمه پیمان را با تعیین تاریخ آماده کردن کارگاه برای تحویل، که نباید بیشتر از 15 روز باشد به پیمانکار ابلاغ می‌کند.

کارفرما کارهایی را که ناتمام ماندن آن‏‌ها موجب بروز خطر یا زیان مسلم است، در این ابلاغ تعیین می‌کند و مهلت بیشتری به پیمانکار می‏‌دهد تا پیمانکار بتواند در آن مهلت، این کارها را تکمیل کند و کارگاه را آماده تحویل نماید.

موارد تمدید پیمان در شرایط عمومی قراردادهای پیمانکاری

یکی از تفاوت‌های مهم قراردادهای پیمانکاری با قراردادهای دیگر، تمدید مدت پیمان بوده که پیمانکار می‌تواند تحت شرایط خاصی درخواست تمدید مدت پیمان را از کارفرما داشته باشد.

با توجه به بند ماده 30 شرایط عمومی، پیمانکار باید این درخواست را با محاسبات و دلایل توجیهی به مهندس مشاور ارائه دهد و مهندس مشاور بعد از بررسی و تایید، آن را برای گرفتن تصمیم به اطلاع کارفرما می‌رساند و پس از آن تصمیم کارفرما را به پیمانکار ابلاغ می‌کند.

موارد تمدید پیمان در شرایط قراردادهای پیمانکاری شامل موارد زیر می‌باشد:

• • اگر نقشه اجرایی یا مشخصات فنی تغییر کند و کارفرما و مهندس مشاور این تغییرات تایید کند.
  • اگر در تحویل کارگاه، ابلاغ دستور کارها، نفشه و مصالح از سوی کارفرما تاخیری وجود داشته باشد پیمانکاری می‌تواند تمدید مدت پیمان را درخواست کند.

اگر در تحویل مصالحی که با حواله کارفرما صورت می‌گیرد تاخیر ایجاد شود به شرط این‌که پیمانکار با توجه به برنامه‏ ریزی تفضیلی برای تهیه آن‌‏ها به موقع اقدام کرده باشد می‌تواند درخواست تمدید مدت پیمان نماید.

اگر مصالح و تجهیزات وارداتی وجود داشته باشد و کارفرما اجازه ورود آن‌‏ها را نگرفته باشد نیز پیمانکار می‌تواند با استفاده به این موضوع درخواست تمدید مدت پیمان نماید.

• • در زمان وقوع فورس ماژور و کشف اشیای عتیقه و آثار تاریخی
  • در صورت تصویب قوانین و مقررات جدیدی که بر اجرای عملیات توسط پیمانکار تاثیر بگذارد
  • عدم اجرای تعهدات مالی توسط کارفرما در موعد زمانی مقرر در توافقات
  • در صورت تعلیق اجرای کار توسط کارفرما پیمانکار می‌تواند درخواست کند که مدت تعلیق را به مدت پیمان اضافه کند.
  • موارد دیگری که به تشخیص کارفرما خارج از قصور پیمانکار باشد.

موارد فسخ در شرایط عمومی قراردادهای پیمانکاری

در شرایط عمومی پیمان اختیار مطلق و بدون مدت فسخ به کارفرما داده شده است؛ بنابراین به عنوان کارفرما می‌توانید با استناد به دو ماده 46 و 48 برای فسخ قرارداد پیمان اقدام کنید.

اگر پیمانکار بر اساس ماده 46 از مفاد پیمان تخلف کرده باشد، می‌توان بر اساس مقتضیات فسخ مندرج در ماده 48 قرارداد را فسخ کرد.

موارد فسخ پیمان توسط کارفرما در شرایط عمومی قراردادهای پیمانکاری

• • تاخیر بیش از 30 روز از جانب پیمانکار برای تحویل گرفتن کارگاه
  • تاخیر در ارائه برنامه زمانی تفضیلی به مدت بیش از نصف مدت تعیین شده، یعنی ظرف یک ماه از تاریخ مبادله پیمان یا مدت دیگری که در اسناد و مدارک یا شرایط خصوصی پیمان در قراردادهای پیمانکاری تعیین شده است.
  • اگر پیمانکار در شروع عملیات موضوع پیمان بیش از یک دهم اولیه پیمان یا دو ماه (هر کدام کمتر باشد) تاخیر کند، با توجه به این‌که کافرما باید شروع کار را به پیمانکار ابلاغ کند و همچنین شرایط فورس ماژور و اقدامات پیمانکار و کارفرما در این مدت در ماده 43 شرایط عمومی پیمان آمده است.
  • اتمام هر یک از کارهای پیش بینی شده در برنامه زمانی تفضیلی بیش از نصف مدت تعیین شده به تأخیر بیفتد؛ این موضوع با توجه به ماده 30 و منوط به اتمام مدت اولیه پیمان و رسیدگی به لایحه تاخیرات پروژه است.
  • اگر کارفرما قسمتی از پیش پرداخت را که باید بعد از تحویل کارگاه پرداخت کند، پرداخت کرده باشد و پیمانکار در تجهیز کارگاه برای شروع عملیات پیمان بیش از نصف مدت تعیین شده تاخیر داشته باشد.
  • تاخیر در اتمام کار به مدت بیش از یک چهارم مدت پیمان با توجه به ماده 30 ومنوط به اتمام مدت اولیه پیمان و رسیدگی به لایحه تاخیرات پروژه
  • عدم شروع کار بعد از رفع وضعیت قهری موضوع ماده 43 روز ابلاغ شروع کار از سوی کارفرما
  • بدون سرپرست گذاشتن کارگاه و تعطیل کردن کار بدون اجازه کارفرما بیش از 15 روز
  • عدم انجام دستور مهندس مشاور برای اصلاح کارهای انجام شده معیوب طبق بند «د» ماده 32

در صورت استناد به این بند برای فسخ پیمان باید مهندس مشاور در اخطاریه ارسال شده مدت لازم برای اصلاح کارهای معیوب را با توجه به حجم و نوع کار تعیین کرده باشد. فسخ قرارداد از سوی کارفرما برای بار دومی ‌است که پیمانکار به ایرادات اعلامی از سوی مهندس مشاور توجهی نمی‌کند.

• • در صورت انحلال شرکت پیمانکار، پیمان بدون نیاز استفاده از حق فسخ خود به خود فسخ می‌شود.
  • ورشکستگی پیمانکار و توقیف ماشین آلات و اموال پیمانکار توسط مراجع قضایی که باعث کندی و توقف کار می‌شود.

• •  اگر بیش از یک ماه در پرداخت دستمزد کارگران طبق بند «و» ماده 17 تاخیر وجود داشته‌ باشد، در صورتی‌‌‌‌ که کارفرما صورت وضعیت ماه مذکور را پرداخت نکرده باشد، نمی‌تواند با استناد به این بند پیمان را فسخ کند.

اما اگر کارفرما حتی یک بار این مبلغ را پرداخت کرده باشد، تاخیر در پرداخت دستمزد کارگران از طرف پیمانکار می‌تواند به کارفرما اختیار فسخ بدهد.

• • اگر ثابت شود که پیمانکار برای به دست آوردن پیمان یا اجرای آن به عوامل کارفرما حق‌العمل، پاداش یا هدایایی داده است یا آن‌‏ها یا واسطه‏‌های آن‌‏ها را در منافع خود سهیم کرده‌ و این ادعا در دادگاه صالحه به اثبات برسد در صورت دادن حکم قطعی کارفرما حق فسخ پیمان را خواهد داشت.
  • در صورت واگذاری کل پیمان به شخص ثالث توسط پیمانکار

پیمانکار حق دارد که موضوع پیمان را به طور جزئی به پیمانکاران جزء تفویض کند، اما اگر موضوع پیمان به طور کلی به شخص ثالث واگذار شود، کارفرما می‏‌تواند پیمان را به صورت یک طرفه فسخ کند.

• اگر پیمانکاری مشمول ممنوعیت ماده 44 شرایط عمومی پیمان باشد انعقاد قراردادهای پیمانکاری برای او ممنوع است، اگر با وجود این ممنوعیت اقدام به انعقاد قرارداد کند کارفرما موظف به فسخ قرارداد است.

نکات مهم در فسخ پیمان در قراردادهای پیمانکاری که به عنوان کارفرما باید مد نظر داشته باشید

نکات مهمی در مورد فسخ پیمان در قراردادهای پیمانکاری که باید بدانید شامل موارد زیر می‌باشد:

ردیف	نکات مهم فسخ پیمان در قراردادهای پیمانکاری
1	کارفرما بعد از فسخ پیمان دیگر نمی‌تواند اجرای موضوع قرارداد را از پیمانکار مطالبه کند.
2	کارفرما نمی‌تواند خسارت تأخیر اجرای تعهدات را که مربوط به بعد از تاریخ فسخ باشد از پیمانکار بگیرد.
3	کارفرما همچنان می‌تواند نسبت به جرائم قبل از فسخ از جمله تأخیرات پیمانکار مطالبه خسارت کند.
4	اگر فسخ قرارداد بدون علت باشد، کارفرما باید همه مطالبات پیمانکار از جمله کارهای انجام شده و خسارت مورد مطالبه پیمانکار را بپردازد؛ اما اگر فسخ با علت (ماده 46) رخ بدهد نیازی به پرداخت خسارت نبوده و کارفرما صرفا باید مطالبات قراردادی پیش از فسخ را به پیمانکار بپردازد.

اختیار فسخ پیمانکار در شرایط عمومی قراردادهای پیمانکاری

در شرایط عمومی قراردادهای پیمانکاری به حق فسخ یک طرفه کارفرما اشاره شده ‌است؛ اما در مورد خاتمه پیمان از طرف پیمانکار مطلبی وجود ندارد، اما شرایط خاتمه پیمان از طرف پیمانکار با توجه به قانون مادر و قانون امره به دست می‌آید.

نرم افزار حسابداری پیمانکاری فرداد برای شرکت های پیمانکاری

نرم افزار حسابداری پیمانکاری فرداد برای شرکت های پیمانکاری امکانات زیر را فراهم می‌کند:

• • امکان ثبت، تجزیه و تحلیل رویدادهای مختلف فرم ها با توجه و بر اساس انواع سندها در سیستم دریافت و پرداخت نرم افزار حسابداری ابری فرداد به صورت مرحله‌‏ای با امکان تهیه گزارش از مراحل طی شده سند
  • مدیریت دارایی‌های ثابت با امکان طبقه‌بندی دارایی‌های ثابت بر اساس محل استقرار، ایستگاه کاری، استفاده‌کننده، جمعدار اموال برای واحد مالی و ثبت و صدور سند برای رویدادهایی مانند خرید اموال، فروش اموال، استهلاک اموال، بلااستفاده، استفاده مجدد بر اساس بخشنامه 78/95/200 مصوب هیئت وزیران و در فرم‌های مجزا در نرم افزار اموال و نرم افزار دارایی ثابت
  • محاسبات استهلاک به‌صورت خودکار به‌صورت ماهانه و یا سالانه انجام داد و ثبت سند آن
  • آموزش و پشتیبانی 1 ساله رایگان به صورت تلفنی و حضوری
  • کاربران می‌توانند در صورت بروز مشکل و هرگونه سوال با شماره تماس 45276100-021 با کارشناسان فرداد در تماس باشند.

نتیجه گیری

شرایط عمومی پیمان در قراردادهای پیمانکاری، حقوق و تعهدات طرفین این قراردادها را به وضوح بیان کرده و موارد مهم در مورد حوادث قهری (یعنی حوادث خارج از اختیار افراد که غیرقابل ‌پیش‌ بینی و جلوگیری هستند؛ همانند بلایای طبیعی)، نحوه فسخ قرارداد، تعلیق (متوقف کردن) یا خاتمه قرارداد و مسائل دیگر را توضیح داده ‌است.

در مقاله‌ای که خواندید در مورد شرایط عمومی پیمان در قراردادهای پیمانکاری و شرایط خصوصی پیمان در قراردادهای پیمانکاری توضیحاتی ارائه شد تا با نحوه انعقاد پیمان و شرایط فسخ آشنا شوید. در انتها اگر سوالی در خصوص موضوع مقاله دارید می‌توانید در دیدگاه برای ما بنویسید.