تهاتر در حسابداری چه معنایی دارد و ثبت آن چگونه است؟

تهاتر در حسابداری به چه معناست؟ همانطور که می‌­دانید معاملات در جامعه­‌های اولیه به صورت مبادله کالا به کالا صورت می­‌گرفت، در این شیوه از معامله شما کالایی را که بیش از نیازتان تولید کرده‌­اید را باید به بازار عرضه کنید و در قبال آن کالایی که مورد نیاز است را دریافت نمایید، این شیوه از معامله امروزه، به تهاتر معروف است.

با توجه به پیدایش پول و گسترش نوع مبادلات، مبادله کالا به کالا شکل جدیدتری به خود گرفته و امکان انجام این معامله میان بیش از دو شخص نیز امکان پذیر شده است، با توجه به قانونی بودن تهاتر، تهاتر در حسابداری نیز مورد پذیرش بوده و اشخاص حقیقی و حقوقی با انجام عملیات تهاتر باید برنامه مالی سندهای مربوطه را انجام دهند.

تهاتر به چه معنی است؟

در معنی عامیانه تهاتر یعنی این‌که شما کالایی را به شخصی ارائه بدهید و در ازای آن کالای مورد نیاز خود را از وی دریافت کنید؛ اما تهاتر در حسابداری نزدیک به همین مفهوم و در سطح گسترده­‌تر صورت می­‌گیرد، به عبارت دیگر اشخاص حقیقی یا حقوقی با انجام عملیات تهاتر باید نسبت به ثبت سند حسابداری تهاتر اقدام نمایند.

تهاتر حساب‌های دریافتنی و پرداختنی

در ثبت سندهای حسابداری اگر فروش کالا یا خدمات نسیه به شرکت یا شخص دیگری اقدام کنید، ثبت سند حسابداری حساب­‌های دریافتنی خواهید داشت و در مقابل اگر کالا یا خدماتی از شرکت دیگر به صورت نسیه خریداری کنید، در نتیجه حساب‌­های پرداختنی شما بستانکار خواهند شد.

حال اگر شما تنها با یک شخص حقیقی یا حقوقی اقدام به معامله کنید و هم از طرف مقابل طلبکار باشید و هم به وی بدهکار باشید؛ در این صورت با صلاحدید و توافق طرفین می­‌توانید نسبت به تهاتر حساب‌های دریافتنی و پرداختنی و ثبت تهاتر در حسابداری اقدام کنید.

تهاتر ملک به چه معناست؟

یکی از روش‌های انجام معاملات ملکی در بازار املاک تهاتر ملک است؛ اما تهاتر ملک چیست؟ به عنوان مثال شما ملکی دارید و خواستار معاوضه ملک خود با ملکی مشخص و در مکان مشخصی هستید، در این صورت اگر صاحب ملکی با درخواست شما موافقت کند و معاوضه صورت بگیرد، تهاتر ملک انجام شده است.

تهاتر مستقیم

تهاتر مستقیم یا مبادله مستقیم عبارت است از تهاتری که در آن هیچ گونه پولی رد و بدل نمی­‌شود، مثال برای تهاتر مستقیم به دو شرکت خدماتی با فعالیت متفاوت می­‌توانید اشاره کنید که در آن هر دو شرکت به صورت متقابل خدمات مورد نیاز طرف مقابل را انجام می‌­دهند و پولی رد و بدل نمی­‌شود.

تهاتر غیر مستقیم

در تهاتر مستقیم مبادله کالا یا خدمات میان دو شخص حقیقی یا حقوقی صورت می‌­گیرد؛ اما نوع دیگری از تهاتر وجود دارد که در آن شما می‌­توانید برای تبادل کالا یا خدمات با طرف مقابل به توافق برسید تا کالا یا خدمات خود را به شخص سومی واگذار کنید، در تهاتر غیرمستقیم کالا یا خدمات میان دو شخص مبادله شده و مبلغ را شخص سومی پرداخت می­‌کند.

تهاتر مشترک

با توجه به مزایای تهاتر میان شرکت­‌ها امروزه نوعی از تهاتر در میان شرکت­‌های بزرگ به صورت مستقیم یا اعتباری به نام تهاتر مشترک انجام می­‌شود؛ تهاتر مشترک نتیجه تراکنش‌های کلان اجرا شده به وسیله سیستم‌های مبادلاتی و معامله میان شرکت‌ های متعدد با تکیه بر یک کارگزاری دریافت‌ کننده کارمزد در ازای تبادل کالاها و خدمات است.

تهاتر در حسابداری چیست؟

تهاتر در حسابداری چهمعنایی دارد؟ اگر شما کالا یا خدمات خود را در قبال دریافت کالا یا خدمات از شخص دیگری به فروش برسانید، در این صورت تهاتر انجام دادده‌­اید؛ حال اگر این عملیات در دفاتر قانونی حسابداری و به صورت سند حسابداری شود، در واقع شما عملیات تهاتر در حسابداری را انجام داده‌اید.

استاندارد حسابداری شماره یک و دو در مورد تهاتر توضیحاتی را ارائه داده‌اند

تهاتر در استاندارد حسابداری

با توجه به این‌که تهاتر سبب کاهش توانایی درک استفاده کنندگان از معاملات انجام شده واحد تجاری می­‌شود، استانداردهای حسابداری برای کاهش این اثرات رعایت نکات مهمی را الزامی کرده است؛ در صورتی که استفاده از تهاتر در حسابداری تمایل داشته باشید، می‌­توانید به استانداردهای حسابداری زیر مراجعه کنید:

• • بند 31 و 32 استاندارد حسابداری شماره 1
  • بند 22 استاندارد حسابداری شماره 2
  • استانداردهای حسابداری شماره 3، 8، 11، 35، 36، 37

انواع تهاتر در حسابداری

در قانون تهاتر به سه نوع تهاتر قهری، قراردادی و قضائی تقسیم می­‌شود؛ تهاتر قهری زمانی است که بدون توافق طرفین و بدون دخالت آن‌ها رخ می‌­دهد، اما در تهاتر قراردادی با توافق طرفین و با تنظیم قرارداد کتبی یا شفاهی معامله صورت می­‌گیرد، اما تهاتر قضایی طبق حکم دادگاه و با شرایطی که حکم صادر شده انجام می­‌شود.

اما معنی تهاتر در حسابداری یعنی این‌که حساب­‌ها را با یکدیگر پایاپای کنید، انواع تهاتر موجود در حسابداری می‌­تواند به شرح زیر 3 مورد زیر باشد:

• • • تهاتر دارایی‌­ها با بدهی­‌ها در صورت حساب مالی
    • تهاتر درآمدها با هزینه­‌ها در عملکرد مالی
    • تهاتر جریان­‌های نقدی در صورت جریان وجوه نقد

ثبت تهاتر در حسابداری

وقتی که شما با طرف مقابل خود تهاتری انجام می‌دهید، باید یکبار نسبت به طرف مقابل خود بدهکار و بستانکار شوید تا بتوانید عملیات تهاتر را انجام داده و  نسبت به ثبت تهاتر در حسابداری مالی اقدام کنید، یک نمونه کلی از ثبت تهاتر مربوط به حساب­‌های دریافتنی و پرداختنی را در تصویر زیرشرح داده‌ایم.

اگر کالا را به صورت نسیه به فروش رسانده اید باید حساب‌های دریافتنی را بدهکار کنید

اگرقصد داشته باشید که حساب‌های دریافتنی و پرداختنی خود را با طرف مقابل، تهاتر کنید باید ثبت زیر را در دفتر روزنامه و دیگر دفاتر انجام دهید:

قوانین و شرایط تهاتر در حسابداری

برای انجام عملیات تهاتر در حسابداری علاوه بر داشتن شرایط تهاتر باید طبق استانداردهای حسابداری اقدام کنید، شما به عنوان واحد تجاری نمی­‌توانید، دارايي‌­ها و بدهي‌­ها یا درآمدها و هزينه‌ها را تهاتر کنید، مگر اين‌که در یکی از استانداردهای حسابداری، تهاتر آن‌ها الزامی يا مجاز شناخته شده باشد.

پیامد‌های مالیاتی تهاتر

اگر با شرکت مقابل با ثبت سند حسابداری به صورت صحیح تهاتر کنید، در خصوص مالیات بر درآمد و مالیات بر ارزش افزوده مشکلی ایجاد نمی‌­شود؛ اما زمانی که ثبت سند حسابداری در دفاتر رخ ندهد، در این صورت مالیات بر درآمد و مالیات بر ارزش افزوده به درستی شناسایی نشده و پرداخت نخواهد شد.

سند تهاتر در حسابداری

همانطور که در مطالب قبل نیز اشاره شد، تهاتر هنگامی رخ می­‌دهد که دو طرف با یکدیگر معامله‌­ای داشته باشند، در این صورت ابتدا حسا‌ب­‌ دریافتنی بابت فروش کالا، بدهکار و موجودی کالا بستانکار می­‌شود؛ اما در خرید موجودی کالا بدهکار و حساب­‌های پرداختنی بستانکار خواهد بود.

با انجام معامله فوق در صورت تمایل و توافق طرفین و با رعایت تهاتر در استاندارد حسابداری، سند تهاتر را به شرح تصویر زیر باید ثبت کنید.

اگر در زمان تهاتر حساب دریافتنی بیشتر از حساب پرداختنی باشد بانک را نیز بدهکار می‌کنیم

چه زمانی از تهاتر استفاده می‌شود؟

تهاتر میان شما و شرکت یا شخص مقابل هنگامی صورت می­‌گیرد که طرف مقابل شما کالا یا خدمات مورد نظر شما را داشته باشد و همچنین شما کالا یا خدمات طرف مقابل را بتوانید تامین کنید، در این صورت می­‌توانید با تحویل، ارائه و دریافت هم زمان کالا یا خدمات به طرف مقابل تهاتر انجام دهید.

آیا در تهاتر از پول استفاده می‌شود؟

منظور از تهاتر این است که معامله بدون رد و بدل شدن پول صورت بگیرد؛ اما اگر ارزش خدمات یا کالایی که شما به طرف مقابل ارائه می­‌دهید، کم‌تر و یا بیشتر از خدمات و یا کالای دریافتی باشد، در این صورت بابت مابه التفاوت کالا یا خدمات مورد معامله و برای تسویه حساب باید مبلغی را نیز فی مابین خود رد و بدل کنید.

محدودیت‌های تهاتر چیست؟

هر چند تهاتر و به خصوص تهاتر در حسابداری دارای مزایایی برای طرفین معامله است، اما این روش از معامله محدودیت­‌هایی به شرح زیر نیز دارد:

• • برای انجام تهاتر باید به صورت همزمان کالا یا خدمات مورد نیاز شما توسط فروشنده­ای به فروش برسد که کالا یا خدمات قابل ارائه شما را نیاز داشته باشد.
  • در تهاتر ارزش کالاها نسبت به یکدیگر قابل سنجش نبوده و باید براساس ارزش پولی قیمت گذاری شود.
  • اگر شما بخواهید از شخص دیگری کالایی به میزان معین خریداری کنید، ممکن است که نتوانید به همان میزان کالای خریداری شده، کالا به فروش برسانید.
  • در خصوص نگهداری و تهاتر کالاهای فاسد شدنی به علت زمان بر بودن یافتن خریدار ممکن است شما با مشکل مواجه شوید.

تهاتر مدیریت شده چیست؟

تهاتر مدیریت شده از طریق مرکز مبادله‌ای تجاری بین کسب‌ و‌کار‌های کوچک انجام می‌شود، وظیفه مرکز مبادله‌­ای که به عنوان طرف سوم معامله شناخته می­‌شود، تخصیص و خلق اعتبار و ثبت تراکنش‌­ها است.

مزیت تهاتر چیست؟

تهاتر کالا و خدمات میان اشخاص حقیقی و حقوقی با توجه به شرایط موجود و همچنین میزان نقدینگی شرکت‌­ها امکان‌پذیر است؛ زیرا انجام تهاتر برای طرفین مزایای به شرح زیر در پی دارد:

• • تهاتـر اثبات کننده دین دو طرف معامله است.
  • تهاتـر از پرداخت هزینه، اتلاف زمان جلوگیری می‌­کند.
  • طرفین معامله در دستیابی به مطالبات خود امنیت بیشتری دارند.

مثال برای تهاتر

فرض کنید شما به عنوان تولید کننده بتن آماده می‌­خواهید، نسبت به احداث دیواری در اطراف کارگاه خود اقدام کنید و به آجر برای دیوار کشی نیاز دارید، از طرفی یک فروشنده آجر برای احداث ساختمانی در مجموعه خود به بتن آماده نیاز دارد؛ در این صورت می‌­توانید بتن آماده خود را به تولید کننده آجر تحویل داده و به همان مقدار از وی آجر بخرید.

نمونه درخواست تهاتر ارزش افزوده

در حال حاضر با توجه به اینکه اظهارنامه مالیاتی به صورت سیستمی تکمیل و ارسال می­‌شود و سازمان امور مالیاتی با تکمیل اظهارنامه اطلاعات کامل در خصوص خرید و فروش‌­های شما خواهد داشت، بنابراین نیازی به ارائه درخواست تهاتر مالیات بر ارزش افزوده وجود ندارد؛ اما در گذشته که الزام به ارائه درخواست بود، نمونه نامه درخواست تهاتر ارزش افزوده می­‌تواند به شرح تصویر زیر باشد.

ریاست محترم اداره دارایی شهرستان…..

با سلام

احتراما  با توجه به اینکه میزان ارزش افزوده خرید و فروش این شرکت به ترتیب به مبلغ 250 میلیون ریال و 200 میلیون ریال می­باشد، خواهشمند است بعد از تهاتر ارزش افزوده خرید و فروش، میزان مطالبات این شرکت به مبلغ 50 میلیون ریال را به عنوان اعتبار به دوره مالیاتی بعد انتقال دهید.

با تشکر

شرکت ……

یک نمونه از سند تهاتر ارزش افزوده می­‌تواند به شرح تصویر زیر باشد.

در زمان خرید کالا مالیات بر ارزش افزوده آن را بدهکار ثبت می‌کنیم

نحوه تهاتر در دنیای مدرن

تهاتر در دنیای مدرن اهمیت و جایگاه ویژه‌­ای پیدا کرده است؛ چون این امر به شرکت‌ها و کشورها این امکان را می‌دهد تا آن­‌ها بتوانند در شرایط پیچیده اقتصادی از جمله کمبود ارز یا تحریم‌های بین‌المللی باز هم با هم معامله انجام بدهند و نیازهای شرکت یا کشور خود را از دیگری تهیه کنند.

یکی از نمونه‌های تهاتر، معامله تهاتری میان کشورهای ایران و هند است. در این تهاتر، هند نفت خام را از ایران خریداری می‌­کند و در مقابل کالاهای ضروری مانند غذا و دارو را به ایران صادر می‌کند؛ نتیجه این تهاتر این است که هر دو کشور نیازهای اساسی خود را بدون نیاز به پول نقد برآورده می‌­نمایند.

تهاتر بین کشور‌های مختلف

امروزه تهاتر بین کشور‌های مختلف که با تهاتر بین‌المللی نیز شناخته می‌­شود، اهمیت ویژه‌­ای در میان کشورهای مختلف پیدا کرده است؛ زیرا با استفاده از تهاتر بین المللی ضمن تسهیل روابط تجاری برون‌ مرزی، منجر به کاهش دعاوی حقوقی، کاهش هزینه‌های تجاری، افزایش بهره‌وری و در نهایت افزایش امنیت تجاری می­‌شود.

نتیجه گیری

تهاتر در حسابداری به این معناست که کشورها، شرکت‌­ها و در نهایت اشخاص حقیقی برای خرید کالا یا خدمات مورد نیاز خود اقدام به معامله با فروشنده می­‌کنند؛ اما در این میان گاهی بر حسب شرایط اقتصادی، تحریمی امکان جابجایی پول را نداشته و یا با هدف کاهش هزینه­‌ها اقدام به معامله کالا به کالا می­‌کنند.

معامله کالا به کالا که با نام تهاتر شناخته می‌­شود، علاوه بر داشتن مزایا می­‌تواند چالش‌­هایی نیز برای شرکت­‌ها در پی داشته باشد؛ بنابراین برای جلوگیری از هر گونه ضرر و زیان باید شناخت کافی از این مفهوم به دست بیاورید، به خصوص در شرکت‌­ها برای ثبت سند تهاتر در حسابداری رعایت استانداردهای حسابداری الزامی می‌باشد.