ارزش دفتری چیست؟ نحوه محاسبه به ازای هر سهم

ارزش دفتری در حسابداری چه معنا و مفهومی دارد؟ در آموزش حسابداری گفتیم که به ارزش یک دارایی یا به طور کلی ارزش یک شرکت در ترازنامه ارزش دفتری گفته می‌شود، این مقدار نشان می‌دهد که اگر یک شرکت تمامی دارایی‌های خود را بفروشد و تمامی بدهی‌هایش را پرداخت کند چه مقدار از پول برای سهامداران باقی می‌ماند.

ارزش دفتری یک معیار مهم برای برنامه حسابداری و ارزیابی یک شرکت است؛ اما به تنهایی نمی‌تواند تمام جنبه‌های ارزش یک شرکت را نشان دهد، بنابراین در مقاله پیش رو به توضیح ارزش دفتری، نحوه محاسبه آن و مزایا و معایب ارزش پرداخته‌­ایم تا بتوانید به آسانی متوجه مطالب شوید و درک مطلب شود.

ارزش دفتری چیست؟

در اصطلاحات حسابداری، اصطلاح ارزش دفتری وجود دارد که ارزش دفتری برای یک شرکت، برابر است با مجموع حقوق صاحبان سهام تقسیم بر تعداد سهام، همچنین ارزش دفتری یک معیار مهم برای ارزیابی یک شرکت است؛ اما به تنهایی نمی‌تواند تمام جنبه‌های ارزش یک شرکت را نشان دهد.

فرض کنید شرکت الف دارایی‌های ثابت به ارزش 100 میلیارد تومان و بدهی‌هایی به ارزش 60 میلیارد تومان دارد، در این صورت ارزش دفتری شرکت الف برابر خواهد بود 40 میلیارد تومان که از کسر 100 و 60 میلیارد به دست آمد.

ارزش دفتری هر سهم

ارزش دفتری هر سهم به سادگی نشان می‌دهد که اگر یک شرکت تمامی دارایی‌های خود را بفروشد و بدهی‌هایش را بپردازد به ازای هر سهم چه مقدار به سهامداران می‌رسد؛ به عبارت دیگر این مقدار نشان‌دهنده ارزش خالص دارایی‌های شرکت به ازای هر سهم است و در تصویر زیر دلیل اهمیت به ازای هر سهم آن را ذکر کرده‌ایم.

ارزش دفتری هر سهم عملکرد شرکت را مورد بررسی قرار می‌دهد

اکنون که با دلایل اهمیت ارزش دفتر آشنا شدید؛ بهتر است که با توضیحات آن نیز آشنا شوید:

• • ارزیابی عملکرد شرکت: سرمایه‌گذاران با مقایسه ارزش دفتری با سایر معیارها مانند ارزش بازار، می‌توانند عملکرد شرکت را به ازای هر سهم ارزیابی کنند.
  • تصمیم‌گیری برای سرمایه‌گذاری: ارزش دفتری یکی از معیارهایی است که سرمایه‌گذاران برای تصمیم‌گیری در مورد خرید یا فروش سهام یک شرکت به ازای هر سهم از آن استفاده می‌کنند.
  • تعیین ارزش ذاتی سهم: ارزش دفتری می‌تواند به ازای هر سهم به عنوان یک تخمین اولیه از ارزش ذاتی یک سهم مورد استفاده قرار گیرد.

ارزش دفتر در استهلاک

ارزش دفتری در زمینه هزینه استهلاک به ارزش باقیمانده یک دارایی ثابت ملموس مانند ماشین‌آلات، ساختمان‌ها اشاره دارد که در ترازنامه شرکت ثبت شده است، این ارزش با گذشت زمان و استفاده از دارایی به دلیل کسر مبلغ استهلاک به تدریج کاهش می‌یابد.

روش‌های مختلفی مانند خط مستقیم، نزولی و واحد تولید برای محاسبه استهلاک وجود دارد که هر یک بر میزان استهلاک و در نتیجه ارزش دفتری تاثیر می‌گذارند.

مزایا و معایب ارزش دفتری چیست؟

ارزش دفتر یکی از مفاهیم مهم در اصول حسابداری و تحلیل مالی است که به ارزش خالص دارایی‌های یک شرکت اشاره دارد، این مقدار با کسر کل بدهی‌ها از کل دارایی‌ها محاسبه می‌شود؛ اگرچه این ارزش یک معیار مهم برای ارزیابی وضعیت مالی یک شرکت است اما دارای مزایا و معایبی است که در ادامه به آن‌ها می‌پردازیم.

مزایای این ارزش شامل موارد زیر می‌شود:

• • سادگی محاسبه: به سادگی و با استفاده از اطلاعات موجود در ترازنامه قابل محاسبه است.
  • مبنای مقایسه: یک مبنای مشترک برای مقایسه شرکت‌های مختلف در یک صنعت فراهم می‌کند.
  • ارزیابی عملکرد تاریخی: ارزش دفتر می‌تواند به عنوان یک معیار برای ارزیابی عملکرد تاریخی یک شرکت استفاده شود.
  • تعیین ارزش حداقل: در برخی موارد، ارزش دفتر می‌تواند به عنوان یک حداقل ارزش برای یک شرکت در نظر گرفته شود.

در مقابل مزایایی که دارد، ازمعایبی نیز برخوردار می‌باشد  که شامل 5 مورد زیر است:

1. 1. به روز نبودن: ارزش دفتر بر اساس هزینه تاریخی دارایی‌ها محاسبه می‌شود و ممکن است ارزش واقعی بازار آن‌ها را به طور دقیق نشان ندهد.
   2. عدم در نظر گرفتن دارایی‌های ناملموس: ارزش دفتر معمولا دارایی‌های ناملموس مانند برند حق امتیاز و فناوری‌های نوآورانه را به طور کامل لحاظ نمی‌کند.
   3. تاثیر تورم: ارزش دفتر تحت تاثیر تورم قرار می‌گیرد و ممکن است ارزش واقعی دارایی‌ها را دست‌کم بگیرد.
   4. عدم در نظر گرفتن پتانسیل رشد: ارزش دفتر پتانسیل رشد آینده یک شرکت را در نظر نمی‌گیرد.
   5. تأثیر روش‌های حسابداری: روش‌های مختلف حسابداری می‌توانند بر محاسبه ارزش دفتر تاثیر بگذارند.

ارزش اسمی چیست؟

ارزش اسمی یک سهم، در واقع همان ارزش اولیه و صوری آن سهم است که در هنگام تأسیس شرکت و انتشار سهام تعیین شده و در اساسنامه شرکت ثبت می‌شود، این مقدار به ازای هر سهم یکسان بوده و معمولا روی خود برگه سهم نیز درج می‌گردد.

مثالی برای شما آورده‌­ایم که مفهوم ارزش اسمی را بهتر متوجه شوید، فرض کنید شرکتی 1000 سهم با ارزش اسمی هر سهم 1000 تومان منتشر کرده است.

این بدان معناست که سرمایه اولیه این شرکت 1 میلیون تومان (1000 سهم × 1000 تومان) است؛ با این حال ممکن است ارزش هر سهم در بازار بورس به 2000 تومان یا حتی بیشتر برسد که در این صورت ارزش بازار شرکت بیشتر از سرمایه اولیه آن خواهد بود.

تفاوت ارزش اسمی و دفتری چیست؟

ارزش دفتری و ارزش اسمی دو مفهوم مهم در حسابداری و بازار سرمایه هستند که اغلب با هم اشتباه گرفته می‌شوند، هرچند هر دو به سهام مربوط می‌شوند اما مفهوم و کاربرد متفاوتی دارند.

• • ارزش اسمی (Nominal Value): ارزش اسمی سهم همان قیمتی است که در هنگام تاسیس شرکت و انتشار سهام تعیین می‌شود و در اساسنامه شرکت ثبت می‌گردد، این مقدار به ازای هر سهم یکسان بوده و معمولا روی خود برگه سهم نیز درج می‌گردد.
  • ارزش دفتری (Book Value): ارزش دفتری سهم به ارزش خالص دارایی‌های یک شرکت اشاره دارد که به ازای هر سهم محاسبه می‌شود؛ به عبارت ساده‌تر اگر تمام دارایی‌های یک شرکت فروخته شود و تمام بدهی‌های آن پرداخت شود مبلغی که به ازای هر سهم باقی می‌ماند ارزش دفتری آن سهم است.

درجدول زیر ارزش اسمی و دفتری را با هم مقایسه کرده‌ایم:

تفاوت ارزش اسمی و عرضه اولیه

ارزش اسمی و عرضه اولیه دو مفهوم مرتبط با سهام هستند، اما معانی و کاربردهای متفاوتی دارند. ارزش اسمی به قیمت اولیه و صوری هر سهم اشاره دارد و در هنگام تاسیس شرکت تعیین می‌شود؛ ولی عرضه اولیه فرآیندی است که طی آن یک شرکت خصوصی برای اولین بار سهام خود را به عموم مردم عرضه می‌کند.

نحوه محاسبه ارزش دفتری

ارزش دفتری به سادگی نشان‌دهنده ارزش خالص دارایی‌های یک شرکت است که به ازای هر سهم محاسبه می‌شود؛ به عبارت دیگر اگر تمام دارایی‌های یک شرکت فروخته شود و تمام بدهی‌های آن پرداخت شود مبلغی که به ازای هر سهم باقی می‌ماند ارزش دفتری آن سهم است. فرمول محاسبه ارزش دفتری هر سهم را در ادامه شرح داده‌ایم:

ارزش دفتری هر سهم= (کل دارایی‌ها – کل بدهی‌ها) ÷ تعداد کل سهام

• • کل دارایی‌ها: شامل تمام دارایی‌های ملموس مانند ساختمان، ماشین‌آلات و ناملموس مانند برند، حق امتیاز شرکت است.
  • کل بدهی‌ها: شامل تمام بدهی‌های کوتاه‌مدت و بلندمدت شرکت است.
  • تعداد کل سهام: تعداد کل سهام منتشر شده شرکت است.

مثال: فرض کنید شرکتی دارایی‌هایی به ارزش 100 میلیون تومان و بدهی‌هایی به ارزش 20 میلیون تومان دارد، همچنین این شرکت 10 میلیون سهم منتشر کرده است؛ در این صورت ارزش دفتری هر سهم به صورت زیر محاسبه می‌شود:

ارزش دفتری هر سهم 8=10,000,000÷ (100,000,000 – 20,000,000)

نحوه محاسبه نسبت ارزش دفتر

نسبت قیمت به ارزش دفتری یکی از نسبت‌های مالی مهم در تحلیل بنیادی است که برای مقایسه ارزش بازار یک سهم با ارزش دفتری آن استفاده می‌شود، این نسبت به سرمایه‌گذاران کمک می‌کند تا بفهمند که آیا قیمت فعلی سهم نسبت به ارزش دارایی‌های شرکت منطقی است یا خیر. فرمول محاسبه نسبت ارزش دفتری:

نسبت ارزش دفتری= قیمت بازار هر سهم ÷ ارزش دفتری هر سهم

نحوه محاسبه ارزش دارایی دفتری

تعریف دارایی با ارزش دفتری دارایی چه تفاوتی دارد؟ ارزشدفتری دارایی به مقدار نشان داده شده یک دارایی در ترازنامه یک شرکت اشاره دارد، این مقدار معمولا با کسر استهلاک انباشته از هزینه تاریخی یا قیمت خرید آن دارایی محاسبه می‌شود؛ به عبارت ساده‌تر ارزش دفتری نشان می‌دهد که یک دارایی تا چه اندازه از ارزش اولیه خود را از دست داده است.

برای محاسبه ارزش دفتری دارایی باید استهلاک انباشته از قیمت خرید کسر شود

در زمان محاسبه ارزش دارایی به موارد زیر دقت کنید:

• • هزینه تاریخی یا قیمت خرید: مبلغی است که شرکت برای خرید آن دارایی پرداخت کرده است.
  • استهلاک انباشته: مجموع استهلاک‌هایی است که از زمان خرید دارایی تاکنون به آن تخصیص داده شده است. استهلاک به معنای توزیع هزینه یک دارایی مشهود طی دوره مفید استفاده از آن است.

مثال: فرض کنید شرکتی یک ماشین آلات به قیمت 100 میلیون تومان خریداری کرده است، عمر مفید این ماشین آلات 5 سال و ارزش پسماند آن صفر تومان در نظر گرفته شده است، پس از گذشت 2 سال استهلاک انباشته این ماشین آلات برابر با 40 میلیون تومان خواهد بود (100,000,000 ÷ 5 × 2). بنابراین ارزش دفتری این ماشین آلات در پایان سال دوم برابر خواهد بود با:

ارزش دفتری 60,000,000 = 100,000,000 – 40,000,000

پرسش و پاسخ‌های مرتبط با ارزش دفتر

در این مقاله با فرمول حسابداری ارزش دفتری آشنا شدیم و دانستیم که چه نقشی در صورت حساب مالی و ترازنامه دارد، در ادامه می‌خواهیم پرسش‌هایی را مطرح کنیم که در طول مقاله پاسخی به آن‌ها نداده‌ایم.

ارزش دفتری منفی به چه معناست؟

ارزش دفتری منفی به این معنی است که مجموع بدهی‌های یک شرکت از مجموع دارایی‌های آن بیشتر است، به زبان ساده‌تر شرکت بدهی‌های بیشتری نسبت به دارایی‌هایی که در اختیار دارد. چرا ارزش دفتری منفی اتفاق می‌افتد؟ در موارد زیر به توضیح آنپرداخته‌اییم:

1. • زیان انباشته: اگر یک شرکت به طور پیوسته زیان‌ده باشد، این زیان‌ها در حساب‌های ذخیره انباشته می‌شود و باعث کاهش ارزش دفتری می‌شود.
   • بدهی‌های بالا: افزایش بیش از حد بدهی‌ها بدون افزایش متناسب دارایی‌ها، می‌تواند منجر به ارزش دفتری منفی شود.
   • افت ارزش دارایی‌ها: کاهش ارزش بازار دارایی‌های ثابت یا سرمایه‌گذاری‌ها نیز می‌تواند به کاهش ارزش دفتری منجر شود.
   • استهلاک سریع: اگر نرخ استهلاک دارایی‌ها بسیار بالا باشد، ارزش دفتری آن‌ها به سرعت کاهش می‌یابد و در صورت عدم جایگزینی دارایی‌ها ممکن است ارزش دفتری منفی شود.

تفاوت بین ارزش دفتری و بهای تمام شده چیست؟

ارزش دفتری و بهای تمام شده هر دو مفاهیمی هستند که در حسابداری و ارزیابی دارایی‌ها استفاده می‌شوند؛ اما تفاوت‌های مهمی با هم دارند که در توضیحات زیر بیان کرده‌ایم:

• • بهای تمام شده (Cost): بهای تمام شده به مبلغی گفته می‌شود که برای خرید یا تولید یک دارایی پرداخت شده است، این مقدار شامل تمام هزینه‌های مستقیم و غیرمستقیم مرتبط با خرید یا تولید آن دارایی می‌شود.
  • ارزش دفتری (Book Value): ارزش دفتری به مبلغی گفته می‌شود که در ترازنامه یک شرکت برای یک دارایی ثبت شده است، این مقدار معمولا با کسر استهلاک انباشته از بهای تمام شده محاسبه می‌شود.

ارزش دفتری را چگونه در ترازنامه نشان می دهند؟

ارزش دفتری یک دارایی در ترازنامه، معمولا در بخش دارایی‌ها و تحت عنوان همان دارایی نشان داده می‌شود، برای مثال اگر شرکتی یک ماشین آلات داشته باشد، این ماشین آلات با دو حساب در ترازنامه ثبت می‌شود:

مثال: فرض کنید شرکتی یک ماشین آلات به ارزش 100 میلیون تومان خریداری کرده است و پس از گذشت 2 سال استهلاک انباشته این ماشین آلات به 40 میلیون تومان رسیده است، در این صورت ارزش دفتری ماشین آلات در ترازنامه به صورت زیر نشان داده می‌شود:

• • ماشین آلات: 100,000,000 تومان
  • استهلاک انباشته ماشین آلات: (40,000,000) تومان
  • ارزش دفتری ماشین آلات: 60,000,000 تومان

همانطور که می‌بینید، ارزش دفتری 60 میلیون تومان در واقع همان تفاضل بین بهای تمام شده اولیه و استهلاک انباشته است.

نتیجه گیری

ارزش دفتری یک مفهوم اساسی در حسابداری و تحلیل مالی است که نشان می‌دهد یک دارایی یا یک شرکت به طور نظری چه ارزشی دارد؛ این ارزش براساس اطلاعات موجود در ترازنامه محاسبه می‌شود و معمولا با کسر استهلاک انباشته از بهای تمام شده دارایی بدست می‌آید.

در مقاله‌ای که خواندید سعی کردیم ارزش دفتر را به صورت کامل شرح دهیم و تفاوت آن با بهای تمام شده، ارزش اسمی و استهلاک انباشته را نیز بیان کردیم، در ادامه سوال و پیشنهادات خود را می‌توانید در دیدگاه کامنت بگذارید تا کارشناسان در اسرع وقت پاسخ دهند.