اصطلاحات حقوق و دستمزد چیست؟

اصطلاحات حقوق و دستمزد را می‌شناسید؟ اصطلاحات حقوق و دستمزد مجموعه‌ای از واژه‌ها و عبارت‌هایی است که در دنیای کار و حقوق و دستمزد به‌طور گسترده استفاده می‌شود؛ آشنایی با این اصطلاحات برای کارمندان، کارفرمایان و حتی افرادی که قصد ورود به بازار کار را دارند بسیار مفید است.

همچنین اصطلاحات حقوق و دستمزد با توجه به اهمیت نرم افزار حسابداری و برنامه حسابداری در این علم مهم است؛ بنابراین سعی کرده‌­ایم در مقاله پیش رو به توضیح مطالب اصطلاحات حقوق و دستمزدی و اصطلاحاتی که برای محاسبه حقوق و دستمزد باید بشناسید بپردازیم.

واژه‌ها و اصطلاحات حقوق و دستمزد

در دوره حسابداری حقوق و دستمزد گفتیم که دنیای حقوق و دستمزد پر از اصطلاحات تخصصی است که درک آن‌ها برای هر کسی که به نوعی با این حوزه در ارتباط است ضروری می­‌باشد، ما در ادامه برخی از مهم‌ترین واژه‌ها و اصطلاحات حقوق و دستمزد را به همراه توضیحات ساده برای شما ذکر نموده‌ایم:

• • حقوق پایه: مبلغ ثابتی که به ازای هر دوره (یک ماه) به کارمند پرداخت می‌شود.
  • اضافه کار: مبلغی که بابت کارکرد بیش از ساعات تعیین شده به کارمند پرداخت می‌شود.
  • پاداش: مبلغی که به عنوان تشویق به کارمند پرداخت می‌شود و معمولا به عملکرد او بستگی دارد.
  • حق مسکن: مبلغی که به عنوان کمک هزینه مسکن به کارمند پرداخت می‌شود.
  • حق خواروبار: مبلغی که به عنوان کمک هزینه خوراک به کارمند پرداخت می‌شود.
  • حق اولاد: حق اولاد مبلغی که به ازای هر فرزند به کارمند پرداخت می‌شود.
  • سنوات: مبلغی که به عنوان پاداش سنوات خدمت به کارمند پرداخت می‌شود.

تعریف حقوق و دستمزد

حقوق و دستمزد به مجموع پرداختی‌هایی گفته می‌شود که یک کارفرما در ازای کار و خدمات انجام شده به کارمندان خود پرداخت می‌کند و این مبلغ می‌تواند به صورت ماهیانه، هفتگی یا حتی روزانه پرداخت شود.

به عبارت دیگر در تعریف حقوق می‌توان گفت پایه حقوقی است که با رعایت قانون کار برای انجام یک ساعت کار و یا تولید یک محصول خاص تعیین و به صورت روزانه، هفتگی و معمولا ماهیانه پرداخت می‌گردد.

اجزا و عناصر حقوق و دستمزد شامل حقوق پایه، اضافه کار، محاسبه سنوات، پاداش، مزایا و کسورات می­‌باشد که عواملی بر میزان پرداختی آن‌ها تاثیرگذار است و در تصویر زیر آن عوامل را نام برده‌ایم.

سابقه کاری بر میزان حقوق و دستمزد دریافتی کارگر و کارمند تاثیرگذار است

اکنون که با عوامل تاثیرگذار حقوق و دستمزد آشنا شدید، بهتر است که توضیحات آن‌ها را نیز بدانید:

• • نوع شغل: نوع شغل، میزان مسئولیت، مهارت‌های مورد نیاز و سطح تحصیلی از مهم‌ترین عوامل موثر بر حقوق و دستمزد هستند.
  • تجربه کاری: تجربه کاری و سابقه کار در یک حوزه خاص بر میزان حقوق تاثیرگذار است.
  • میزان تحصیلات: داشتن مدرک تحصیلی بالاتر معمولا به معنای دریافت حقوق بیشتر است.
  • عرضه و تقاضا در بازار کار: میزان عرضه و تقاضا برای نیروی کار در یک حوزه خاص بر حقوق و دستمزد تاثیرگذار است.
  • موقعیت جغرافیایی: هزینه زندگی در مناطق مختلف بر میزان حقوق و دستمزد تاثیرگذار است.
  • اندازه و نوع سازمان: اندازه و نوع سازمان (دولتی یا خصوصی) نیز بر میزان حقوق و دستمزد تاثیرگذار است.

اصطلاحات حقوق و دستمزد متغیر

حقوق و دستمزد متغیر به آن دسته از پرداختی‌هایی گفته می‌شود که براساس عوامل متغیری مانند عملکرد، میزان فروش، دستیابی به اهداف، یا سایر معیارهای عملکردی تعیین می‌شوند و برخلاف حقوق ثابت که به صورت ماهانه و به یک میزان مشخص پرداخت می‌شود حقوق متغیر می‌تواند ماه به ماه متفاوت باشد.

حالا شاید برایتان سوالی پیش آید که چرا حقوق و دستمزد متغیر اهمیت دارد؟ اهمیت حقوق و دستمزد متغیر در موارد زیر خلاصه می‌شود:

• • انگیزش: حقوق متغیر کارمندان را به تلاش بیشتر و دستیابی به اهداف سازمان تشویق می‌کند.
  • ارتباط عملکرد و پاداش: این نوع پرداخت ارتباط مستقیمی بین عملکرد فردی و پاداش دریافتی ایجاد می‌کند.
  • انعطاف‌پذیری: سازمان‌ها می‌توانند با استفاده از حقوق متغیر هزینه‌های نیروی انسانی خود را بهتر مدیریت کرده و در شرایط مختلف اقتصادی انعطاف‌پذیرتر باشند.
  • تمرکز بر اهداف: کارمندان را به تمرکز بر اهداف سازمان و بهبود عملکرد خود سوق می‌دهد.

اصطلاح حقوق و دستمزد ثابت

حقوق و دستمزد ثابت به مبلغ مشخص و ثابتی گفته می‌شود که به طور منظم (معمولا ماهانه) به کارمندان پرداخت می‌شود و با توجه به عملکرد فردی یا شرایط بازار تغییر چندانی نمی‌کند، این نوع پرداخت در مقابل حقوق و دستمزد متغیر قرار دارد که بر اساس عوامل متغیری مانند عملکرد، میزان فروش تعیین می‌‌گردد.

چه زمانی حقوق ثابت مناسب است و باید آن را ملاک محاسبه حقوق و دستمزد قرار داد؟

• • برای مشاغلی که عملکرد آن‌ها به طور مستقیم قابل اندازه‌گیری نیست.
  • برای حفظ کارکنان با تجربه و متخصص
  • در سازمان‌هایی که به دنبال ایجاد ثبات و امنیت برای کارمندان هستند.

اصطلاح حق السعی

حق‌السعی در واقع به مجموع پرداختی‌هایی گفته می‌شود که یک کارفرما در ازای کار و خدمات انجام شده به کارکنان خود پرداخت می‌کند، به عبارت ساده‌تر تمام مبلغی که یک کارگر در ازای کار خود دریافت می‌کند حق‌السعی نامیده می‌شود و شامل حقوق، مزایا و سایر پرداختی‌ها می‌باشد.

اصطلاحات حقوق و دستمزد انگلیسی

در دنیای امروز ارتباطات بین‌المللی و فعالیت‌های تجاری فرامرزی اهمیت بسیاری یافته است، به همین دلیل آشنایی با اصطلاحات تخصصی انگلیسی در حوزه‌های مختلف از جمله حقوق و دستمزد بسیار ضروری است؛ در ادامه برخی از اصطلاحات پرکاربرد در زمینه حقوق و دستمزد به همراه معادل فارسی آن‌ها آورده شده است:

• • Salary: حقوق (مبلغ ثابت ماهانه)
  • Wage: دستمزد (معمولا براساس میزان ساعت کار در ماه محاسبه می‌شود)
  • Payroll: لیست حقوق و دستمزد، فیش حقوقی
  • Compensation: جبران خدمات، پاداش
  • Benefits: مزایا (مانند بیمه، مرخصی، پاداش)
  • Overtime: اضافه کاری
  • Bonus: پاداش
  • Commission: کمیسیون (درصدی از فروش که به فروشنده پرداخت می‌شود)
  • Deduction: کسر (مانند مالیات، بیمه)
  • Net pay: حقوق خالص (پس از کسر مالیات و سایر موارد)
  • Gross pay: حقوق ناخالص (قبل از کسر مالیات و سایر موارد)

واژه‌ها و اصطلاحات حقوق و دستمزد کارگران

حقوق و دستمزد کارگران به فهرستی اطلاق می‌شود که شرکت‌ها و کارخانه‌ها و کارفرمایان توسط آن ریز پرداخت‌هایی تحت عناوین حقوق، دستمزد، اضافه کاری، هزینه غذا، حق اولاد، پاداش، حق مسکن، نوبت کاری، حق کارگری، بن خرید، عیدی و سنوات و هزینه ایاب ذهاب را به کارکنان یک شرکت یا یک بخش کاری اعلام می‌دارند.

نرم‌افزار حقوق و دستمزد کارگران، در واقع فناوری است که هدف آن ساده کردن و اتوماتیک ساختن فرآیند پرداخت حقوق کارمندان یک شرکت کارخانه و یک مکان کاری است و نرم‌افزار حقوق و دستمزد کارگران را می‌توان از شرکت‌های تولید نرم‌افزار حقوق و دستمزد خریداری کرد.

بیمه بیکاری یکی از مهم‌ترین اصطلاحات حقوق و دستمزد کارگران می‌باشد

لیست تخصصی اصطلاحات حقوق و دستمزد کارگران

برای درک بهتر قوانین و مقررات کار و حقوق کارگران آشنایی با اصطلاحات تخصصی این حوزه بسیار مهم است و در ادامه برخی از مهم‌ترین اصطلاحات را به همراه توضیحات ساده برای شما آورده‌ام:

توضیح واژه قراردادکار

قرارداد کار یک توافقنامه حقوقی بین کارفرما (شخص یا سازمانی که کار را ارائه می‌دهد) و کارگر (فردی که کار را انجام می‌دهد) است و این قرارداد شرایط کار حقوق و وظایف هر دو طرف را مشخص می‌کند. قراردادکار دارای انواعی است که شامل موارد زیر می‌باشد:

• • قرارداد کار دائم: قراردادی که مدت زمان مشخصی ندارد و تا زمانی که یکی از طرفین آن را فسخ کند ادامه می‌یابد.
  • قرارداد کار موقت: برای انجام یک کار مشخص یا برای مدت زمان معینی منعقد می‌شود.
  • قرارداد کار آزمایشی: قراردادی است که برای ارزیابی توانایی‌های کارگر قبل از استخدام دائمی منعقد می‌شود.

قراردادکار باید به صورت کتبی باشد؛ حتی اگر قرارداد به صورت شفاهی منعقد شود بهتر است به صورت کتبی نیز تنظیم شود تا از بروز هرگونه اختلاف جلوگیری شود.

کارگر

کارگر به فردی گفته می‌شود که به هر عنوان در مقابل دریافت حق‌السعی اعم از مزد، حقوق، سهم سود و سایر مزایا به درخواست کارفرما کار می‌کند و در واقع کارگر کسی است که نیروی کار خود را در اختیار دیگری قرار می‌دهد و در مقابل آن دستمزد دریافت می‌کند.

کارفرما کسی است که کار را به دیگری واگذار می‌کند و در مقابل، به او دستمزد پرداخت می‌کند؛ اما کارگر کسی است که کار را انجام می‌دهد و در مقابل دستمزد دریافت می‌کند. در تصویر زیر اصطلاحاتی که از عملکرد کارگران در فیش حقوق که در نرم افزار فیش حقوقی تنظیم می‌شود را بیان کرده‌ایم.

در فیش حقوقی حقوق پایه و مزایا باید به صورت کامل و واضح درج شوند

اصطلاحات حقوق و دستمزد درج شده در فیش حقوقی

فیش حقوقی سندی است که جزئیات پرداختی ماهانه به یک کارمند را نشان می‌دهد. در این سند اصطلاحات مختلفی استفاده می‌شود که درک آن‌ها برای کارمندان مهم است. در ادامه به بررسی برخی از مهم‌ترین اصطلاحات درج شده در فیش حقوقی می‌پردازیم، بخش دریافتی‌ها (حقوق و مزایا) شامل موارد زیر می‌باشد:

• • حقوق پایه
  • اضافه کار
  • حق شب‌کاری
  • حق تعطیل‌کاری
  • حق ماموریت
  • حق اولاد
  • حق مسکن
  • پاداش
  • سنوات
  • کمک هزینه

و بخش کسورات نیز شامل 5 مورد زیر است:

• 1. مالیات بر درآمد
  2. بیمه تامین اجتماعی
  3. کسر غیبت
  4. اقساط وام
  5. بیمه تکمیلی

فوق العاده اضافه کاری

فوق‌العاده اضافه کاری مبلغی است که علاوه بر دستمزد عادی به کارمندی که بیش از ساعات کاری معمول خود کار می‌کند پرداخت می‌شود؛ این مبلغ به عنوان پاداشی برای کار اضافی در نظر گرفته می‌شود و معمولا به صورت درصدی از دستمزد پایه محاسبه می‌شود.

نحوه محاسبه دقیق فوق‌العاده اضافه کاری در قوانین کار هر کشور و همچنین قراردادهای کاری متفاوت است؛ اما به طور کلی این مبلغ بر اساس عوامل زیر محاسبه می‌شود:

• • نرخ اضافه کاری معمولا به صورت درصدی از دستمزد پایه محاسبه می‌شود، مثلا در برخی کشورها نرخ اضافه کاری 40% دستمزد پایه است.
  • تعداد ساعات اضافه کاری تعداد ساعاتی که کارمند بیش از ساعات کاری معمول کار کرده است.
  • نوع اضافه کاری (مانند اضافه کاری شبانه، تعطیلات رسمی) می‌تواند بر میزان فوق‌العاده پرداخت شده تأثیر بگذارد.

تعطیل کاری

تعطیل کاری به معنای کار کردن کارگر در روزهایی است که طبق قانون یا قرارداد کار تعطیل رسمی محسوب می‌شود، این روزها معمولا شامل جمعه‌ها، تعطیلات رسمی کشور و برخی تعطیلات خاص دیگر می‌شود و محاسبه دقیق مبلغ تعطیل کاری به عوامل مختلفی مانند زیر بستگی دارد:

• • نوع تعطیل: آیا تعطیل رسمی است یا تعطیل آخر هفته؟
  • نرخ اضافه کاری: درصدی که برای محاسبه اضافه کاری در نظر گرفته می‌شود.
  • ساعات کار: تعداد ساعاتی که در روز تعطیل کار شده است.
  • ماده 62 و 63 قانون کار: ماده 62 و ماده 63 قانون کار به طور مفصل به موضوع تعطیل کاری پرداخته‌اند و برای محاسبه دقیق باید به آن‌ها مراجعه شود.

مهم‌ترین اصطلاحات و اقلام پایه حقوقی

پایه حقوقی به ساده‌ترین تعبیر مبلغ ثابتی است که به عنوان مبنا برای محاسبه سایر پرداختی‌ها و کسورات در فیش حقوقی یک کارمند در نظر گرفته می‌شود و این مبلغ معمولا ماهیانه پرداخت می‌شود و در قرارداد کار مشخص می‌شود.

تفاوت پایه حقوقی و حقوق کل در این است که پایه حقوقی مبلغ ثابتی است که به عنوان مبنا برای محاسبات دیگر استفاده می‌شود؛ اما حقوق کل مجموع تمام پرداختی‌ها به کارمند شامل پایه حقوقی، اضافه کاری، پاداش و سایر مزایا است.

اصطلاحات فارسی به انگلیسی پایه حقوقی

اصطلاحات پایه حقوقی را به انگیسی نیز بیان نموده‌ایم:

• • کارگر: Worker
  • کارفرما: Employer
  • قرارداد کار: Employment contract
  • حقوق و مزایا: Wages and benefits
  • اضافه کاری: Overtime
  • تعطیلات: Vacation
  • بیمه بیکاری: Unemployment insurance

مفهوم اصطلاح هزینه حقوق پایه

هزینه حقوق پایه به مبلغی گفته می‌شود که کارفرما به عنوان دستمزد ثابت ماهانه به کارمند پرداخت می‌کند، این مبلغ مبنای محاسبه سایر پرداختی‌ها مانند اضافه کاری، پاداش و سنوات است. اهمیت هزینه حقوق پایه شامل موارد زیر است:

• • برنامه‌ریزی مالی: هزینه حقوق پایه یکی از مهم‌ترین هزینه‌های جاری یک سازمان است و در برنامه‌ریزی مالی شرکت‌ها بسیار مهم است.
  • جذب و حفظ نیروی کار: پرداخت حقوق پایه مناسب و رقابتی یکی از عوامل مهم در جذب و حفظ نیروی کار ماهر و با انگیزه است.
  • رضایت شغلی کارکنان: حقوق پایه مناسب باعث افزایش رضایت شغلی کارکنان و بهبود عملکرد آن‌ها می‌شود.
  • انگیزش کارکنان: افزایش تدریجی حقوق پایه می‌تواند به عنوان انگیزه‌ای برای کارکنان باشد تا عملکرد خود را بهبود بخشند.

نتیجه گیری

اصطلاحات حقوق و دستمزد ابزاری مهم برای درک و محاسبه پرداختی‌های کارکنان هستند؛ با آشنایی با این اصطلاحات کارکنان و کارفرمایان می‌توانند به حقوق و تعهدات خود عمل کرده و از بروز اختلافات جلوگیری کنند.

در مقاله‌ای که خواندید تمام مطالب و اصطلاحات مهم حقوق و دستمزد را شرح دادیم تا بتوانید با آشنایی کامل این اصطلاحات را در کسب و کار خود به کار ببرید، در انتها اگر سوال و یا پیشنهادی دارید در قسمت دیدگاه برایمان بنویسید.