آیا شما میدانید بورس چیست؟ امروزه شاهد رواج یافتن بورس و سرمایهگذاری در زندگی مردم هستیم؛ اما پیش از انجام سرمایهگذاری در بورس، ابتدا باید آگاهی کامل و جامعی نسبت به مفاهیم و اطلاعات بورسی و… داشته باشیم.
بورس، بازاری است که در آن داراییهای مختلف مورد معامله قرار میگیرد. بهتر است پیش از آغاز این مسیر برای شناخت مفاهیم بورسی و یافتن پاسخ سوالات خویش ابتدا به طور کامل با بازار بورس و اتفاقات آن آشنا شوید و بازارهای آن تحلیل نمایید.
سرمایه گذاران بورس
افرادی که میخواهند وارد بازار بورس شوند
علاقمندان به بورس
در این مقاله به مباحث زیر می پردازیم:
بورس چیست؟
بورس چیست؟ امروزه واژهی بورس را بسیار شنیدهاید و میدانید سرمایهگذاری در بورس مستلزم آموزش و آگاهی کامل میباشد، اما پیش از آموزش باید ابتدا پاسخ سوال بورس چیست؟ را بدانید.
بورس که نام دیگر آن بهابازار میباشد. به بازاری سازمان یافته گفته میشود که مردم میتوانند به روش و شیوههای مختلف در آن معاملات خود از قبیل داراییهای مالی، داراییهای واقعی، داراییهای فیزیکی و داراییهای کاغذی را انجام دهند.
به کلام دیگر در پاسخ بورس چیست؟ باید بگوییم بازاری هست که در آن قیمتگذاری، خرید و فروش کالا، قرارداد آتی و اوراق بهادار صورت میگیرد. به عبارتی میان فروشندگان و خریداران، جهت معاملهی داراییهای مالی، واقعی، کاغذی و فیزیکی از قبیل: زمین، سهام، اوراق مشارکت و… ارتباط برقرار میشود.
بازار بورس چیست؟
بازار بورس چیست؟ برای پاسخ به همین سوال و آگاهی یافتن از مفهوم بازار بورس بهتر میباشد، ابتدا با واژهی پیشوندی بورس یعنی “بازار” آشنا شوید و بدانید همین واژه، چه بستری از معاملات را شامل میشود.
بازار مکانیست که در آن خرید و فروش میان خریداران و فروشندگان تحت شرایطی فراهم و انجام میشود. پس برای پاسخ به سوال بازار بورس چیست؟ میتوانیم بگوییم که بازار بورس مکانی هست که مردم میتوانند معاملات بورسی خود را در آن انجام دهند.
بازار بورس میتواند فیزیکی و یا در بستر اینترنت باشد. بازار بورس نیز انواع مختلفی دارد، در ادامه به شرح انواع بازار بورس خواهیم داد.
تاریخچه پیدایش بازار بورس
تا اینجا متوجه شدید بورس چیست حال میخواهیم تاریخچه پیدایش آن را برای شما شرح دهیم. عدهای از بازرگانان اروپایی در معاملات خویش، دچار ضرر و زیان شدند و در پی اتفاق دنبال راهحلی بودند تا بتوانند از مخمصه پیش آمده نجات پیدا کنند.
نتیجه راهحل چنین شد که بازرگانان، تعدادی از مردم و یا دیگر بازرگانان را در فعالیتهای تجاری خویش، شریک کنند. با همین روش میتوانستند در سود و زیان احتمالی با آنها شریک شوند. همین تجربه برای بازرگانان موفقیت آمیز بود و موجب پدیدار شدن بازار بورس شد.
همین تجربه پس از موفقیت، طولی نکشید که در کشورهای دیگر نیز مورد استفاده قرار گرفت. در ایران نیز در سال 1315 ه.ش مطالعات اولیه بورس انجام گردید. در همان سال فردی بلژیکی مطالعات را درباره بورس انجام و اساسنامه را به مسئولان ارائه داد.
پس از آن در سال 1341 کمیسیونی در وزارت بازرگانی تنظیم شد و موافقت نامه اولیه جهت ایجاد بازار بورس امضا شد. اما در سال 1345 قانون تشکیل بورس اوراق بهادار در مجلس تصویب گردید.
اولین بازار بورس دنیا
در قرن هفدهم میلادی در شهر آمستردام هلند اولین بازار بورس دنیا شکل گرفت و امروزه اکثر کشورهای جهان دارای بازار بورس هستند.
ایران نیز پس از تصویب قانون تشکیل بورس در سال 1345، در بهمن ماه سال 1346 توانست اولین بازار بورس را در ایران راهاندازی کند. از آن تاریخ به بعد، مکانهایی وجود داشت که مردم در آن به مبادلات و معاملات میپرداختند.
مزایای بازار بورس
به نظر شما مزایای بازار بورس چیست؟ سرمایهگذاری در بازار بورس طبیعتا دارای مزایایی میباشد که توانسته مردم را به سمت فعالیتهای بورسی بکشاند و نقش پررنگ و بسزایی در زندگی آنها داشته باشد.
به همین خاطر قصد داریم برای آگاهی یافتن کامل و جامع شما، مزایای سرمایهگذاری و فعالیتهای بورسی را از دو دیدگاه مختلف یعنی دیدگاه خرد و دیدگاه کلان، تحلیل و مورد بررسی قرار دهیم.
مزایای بورس از دیدگاه خرد
در دیدگاه خرد هنگام بررسی و تحلیل بورس باید به چند مورد توجه نمود تا به طور دقیق مزایای بورس را شرح داد. مواردی از قبیل:
-
- میزان بازدهی
- تنوع گزینههای سرمایهگذاری
- نقد شوندگی
- قابلیت سرمایه گذاری با پول کم
مزیت بورس در دیدگاه خرد، میزان نقدشوندگی بالایی میباشد که از آن برخوردارند. به طور مثال:
اگر زمانی تصمیم بگیرید اوراق تحت مالکیت خویش را به فروش برسانید، در کوتاهترین زمان، میتوانید آنها را نقد کنید.
دیگر مزیت بورس در دیدگاه خرد، امکان سرمایه گذاری با پول کم، برای افراد میباشد. به عبارت دیگر، افراد علاقمند به سرمایهگذاری، میتوانند با حداقل پول خویش در بورس سرمایهگذاری کنند.
مزایای بورس از دیدگاه کلان
در دیدگاه کلان، بازار بورس میتواند به طریقی، باعث رشد اقتصادی کشور شود. به بیان دیگر، بازار بورس میتواند تمامی پساندازهای کوچک و راکد سرمایهگذاران را جمعآوری کرده و آنها را در امور تولید و تامین مالی، موسسات و کسب و کارهای مولد به کار گیرد.
همین امر موجب میشود زمینهی اقتصادی، کشور رشد و پیشرفت نماید. دومین مزیت بازار بورس در دیدگاه کلان، کنترل حجم پول و تورم میباشد.
یعنی زمانی که نقدینگی در کشور افزایش پیدا کند، دولت با فروش سهام و انتشار اوراق مشارکت نقدینگی موجود در کشور را کنترل میکند. نتیجهی کنترل آن هست که میتواند از وجود تورم بیش از حد در جامعه جلوگیری کند.
انواع بازار بورس
حال که متوجه شده اید بورس چیست؟ میخواهیم پاسخ سوال انواع بازار بورس چیست؟ بپردازیم. در انواع بازار بورس جهانی، افراد توانستهاند قدرتمند و منسجم به فعالیتهای بورسی خود پرداخته و معاملات خود را در بازار بورس به خوبی انجام دهند.
بازار بورس به طور کلی به چهار دسته تقسیم میشود که هر کدام فعالیت منحصر به فرد، خویش را دارد و داخل هر کدام، تنها کالاهای خاصی خرید و فروش میشود. انواع بازار بورس جهانی شامل:
-
- بورس اوراق بهادار
- فرابورس
- بورس انرژی
- بورس کالا
بورس اوراق بهادار
در بورس اوراق بهادار، انواع داراییهای مالی، معامله میشود. در واقع میتوان گفت به بیان سادهتر افراد در سازمان بورس اوراق بهادار تهران، میتوانند تنها داراییهای مالی، مانند: سهام شرکتها، اوراق مشارکت، وجه نقد، اوراق قرضه و گواهی سپرده را مورد معامله قرار دهند.
در سازمان بورس اوراق بهادار تهران، شرکتهای پذیرفته شده از لحاظ شفافیت، میزان نقدشوندگی، درصد سهام شناورآزاد، سودآوری و… به بازار اول و بازار دوم تقسیم میشوند.
تفاوت شرکتهای موجود در بازار اول و دوم در تعداد سهامداران، درصد حقوق صاحبان سهام و… میباشد. به این نکته دقت داشته باشید برای محاسبه دقیق حقوق از نرم افزار حقوق و دستمزد استفاده میشود.
فرابورس
فرابورس Over The Counter که اختصارا otc میباشد، به گونهای فعالیت میکند که پروسه پذیرش شرکتها با داشتن حداقل شرایط در کوتاهترین زمان ممکن برای ورود به بازار انجام میشود.
تنها هدف شرکت فرابورس، سروسامان دادن و هدایت بازارهایی میباشد که شرایط ورود به بازار بورس را نداشته و تمایل ورود به بازار را دارند.
با تمامی تفاسیر، لازم به ذکر میباشد که بدانید فرابورس بر تمامی فعالیتهای مالی و عملیاتی شرکتهای بورس، فرابورس، بورس انرژی و بورس کالا به عنوان نهاد ناظر، نظارت میکند.
بورس انرژی
بازار بورس انرژی یک بازار رقابتی میان خریداران و فروشندگان میباشد که تعداد آنها نیز بسیار است و قیمت حاملهای انرژی، همین بازار در اثر معاملات خریداران و فروشندگان مشخص و به تعادل میرسد.
همانطور که پیشتر نیز بیان نمودیم در هر کدام از بازارهای بورس، معاملات داراییهای خاص و منحصر انجام میشود. در بازار بورس انرژی نیز معاملات انرژی مانند: نفت، گاز، برق و… صورت میگیرد.
بورس کالا
آخرین بازار از انواع بازار بورس ، بورس کالا میباشد. بورس کالا بازاری منسجم و قدرتمند است که تولیدکنندگان ابتدا کالاهای خویش را ارائه میدهند و کالاهای موجود توسط کارشناسان بورس کالا، تحلیل و بررسی میشود و پس از آن قیمتگذاری میگردد.
یکی از مزیتهایی که بازار بورس کالا از آن برخوردار هست، حضور نهادهای نظارتی جهت تنظیم نمودن بازار میباشد. در بازار بورس کالا، کالاهای خام و فرآوری نشده مانند پسته، زعفران و… مورد معامله قرار میگیرند.
لازم به ذکر میباشد که برای ورود به بازار بورس کالا، ابتدا باید ثبت نام و کد بورسی دریافت نمایید. نحوه ثبت نام در بورس کالا برای اشخاص حقیقی شامل:
-
- اسکن رنگی صفحات شناسنامه
- تصویر پشت و رو کارت ملی
- معرفی به بانک از طرف کارگزاری و افتتاح حساب وکالتی نزد بانک ملت
- تکمیل فرم درخواست که شامل مشخصات هویتی میباشد
- تکمیل اطلاعات مالی
- وارد نمودن مشخصات مشتری
- ثبت نام در سامانه جامع انبارها
- ثبت نام در سامانه سجام ir
- تکمیل فرم قرارداد برخط کالا
- ثبت نام در سامانه امور مالیاتی به عنوان مودی مالیاتی (درباره معافیت مالیاتی چه میدانید؟)
- ثبت نام در سامانه جامع تجارت ایران (ntsw.ir)
اصطلاحات مهم و رایج در بورس اوراق بهادار
اصطلاحات رایج در بورس اوراق بهادار، را باید به طور کامل و جامع آگاه باشید تا بتوانید بنابر مفهوم و کاربرد آنها اقدام نمایید و وارد بازار بورس شوید. اصطلاحات رایج در بورس اوراق بهادار شامل:
-
- سهم یا سهام
- ترازنامه و مجمع
- نماد معاملاتی و عرضه اولیه
- شاخص بورس
اگر علاقمند هستید اطلاعات بیشتری در حوزه اوراق بهادار داشته باشید به مقاله اوراق بهادار چیست مراجعه نمایید. در ادامه جهت آشنایی شما با همین اصطلاحات، به مفهوم هر یک از آنها اشاره خواهیم نمود.
سهم یا سهام
زمانی که سرمایه شرکتهای سهامی را به قسمتهای برابر و یکسان، تقسیم میکنیم، به هر قسمت، یک سهم گفته میشود. هر کدام از سهمها نشان دهندهی میزان مشارکت، تعهدات و منافع صاحبان سهام میباشند.
البته لازم به ذکر که بدانید سهامداران نمیتوانند به نسبت سهم خود ادعای مالکیت داراییهای شرکت را کنند. سهم شرکتها به دو دسته «سهام عادی» و «سهام ممتاز» تقسیم میشوند.
ترازنامه و مجمع
ترازنامه یکی از صورتهای مالی است که موسسات و شرکتها جهت رویدادهای مالی خویش از آن استفاده میکنند دلیل اهمیت ترازنامه برای شرکتها، همین است که با استفاده از آن میتوانند از قدرت مالی شرکت مطلع شوند و وضعیت موسسه را برای آینده پیشبینی نمایند.
برای اطلاعات بیشتر درباره ترازنامه به مقاله ترازنامه چیست مراجعه نمایید. مجمع نیز، جلسهایست که مدیران و سهامداران برای بررسی و تصمیمگیری مسائل مهم شرکت، برگزار میکنند.
در جلسات سهامداران به نسبت سهمشان حق رای دارند. البته جلسات مجمع به دو دسته طبقهبندی میشود:
-
- مجمع عادی سالیانه
- مجمع فوق العاده
لازم به ذکر است که بدانید جلسات مجمع باید 10 روز قبل از جلسه توسط مدیران، به سهامداران اطلاع داده شود.
نماد معاملاتی و عرضه اولیه
نماد معاملاتی در بورس چیست؟ نماد، نام اختصاری است که شرکتها با استفاده از آن، در معاملات بورسی خود شرکت میکنند. شرکتها جهت دریافت نماد معاملاتی خود میتوانند به یکی از کارگزاریها مراجعه کنند.
حروف اول نماد مربوط به صنعتی است که موسسه در آن فعالیت میکند و ادامه نماد نیز خلاصه نام شرکت میباشد. به طور مثال: نماد ستران «نماد شرکت سیمان تهران» مربوط به گروه صنعت سیمان است و «تران» همان تهران است.
اما عرضه اولیه در بورس چیست؟ جهت بیان مفهوم عرضه اولیه، میتوانیم بگوییم، هر گاه یک شرکت برای اولین بار سهام خویش را در معرض خرید و فروش عموم قرار داد، عرضه اولیه انجام میشود.
شاخص بورس
در پاسخ به شاخص بورس چیست؟ باید گفت برای بررسی فرآیندهای معاملات و تحلیل و ارزیابی کیفی آنها طبق یک سری معیار و شاخص مشخص عمل میکنیم.
در بورس نیز میتوانیم طبق شاخص موجود نسبت به گذشته تحلیلهایی انجام دهیم و زمان حال را بررسی کنیم و در آخر طبق شاخص جهت معاملات آینده پیشبینی کنیم.
شاخص کل یکی از مهمترین شاخصهایی هست که فعالان بازار سرمایه با آن آشنا هستند. در محاسبه شاخص یک سال مالی شرکت، به عنوان سال پایه در نظر گرفته میشود.
دیگر اصطلاحات رایج در بورس
اصطلاحات رایج در بازار بورس دیگری نیز وجود دارد که در بازار بورس میتوانید از آنها استفاده کنید و طبق کاربرد و تعاریف آنها اقدام نمایید. اصطلاحات رایج در بازار بورس، منحصر هستند که در ادامه به چند مورد از آنها، اشاره خواهیم کرد.
-
- پرتفوی یا سبد سهام
- EPS و DPS
- افزایش سرمایه
- کد بورسی و کدال
- صورتحساب سود و زیان و سال مالی
پرتفوی یا سبد سهام
به نظر شما پرتفوی در بورس چیست؟ زمانی که سرمایهگذار، چندین سهم خریداری کند به این اقدام پرتفو گفته میشود.
حقیقتا اصطلاح پرتفو یا همان سبد سهام به موضوعی اشاره دارد که سرمایهگذاران، نباید تمام داراییهای خود را در یک سهم، سرمایهگذاری کنند زیرا در چنین صورت ریسک سرمایهگذاری بالا میرود.
به کلام دیگر، سرمایه گذار باید داراییهای خود را در چندین سهام، سرمایه گذاری کند تا بتواند ریسک را پایین بیاورد.
ضرب المثلی مرتبط هست که: «هیچگاه تمام تخم مرغهایت را در یک سبد نگذار» همین اصطلاح را برای درک بهتر موضوع پرتفو، میتوانید استفاده کنید.
EPS و DPS
EPS یکی از پرکاربردترین مفهوم میان سرمایهگذاران است. EPS یک شرکت برابر میباشد با میزان سودی که در آن شرکت به ازای هر سهم به دست میآید. اما کلمه DPS چیست؟ کلمه DPS مخفف Dividend per shara است یعنی قسمتی از eps که بین سهامداران تقسیم میشود.
همین درصد بین شرکتها متغیر و متفاوت است. در واقع این که چه مقدار از eps را به عنوان dps بین سهامداران تقسیم شود در مجمع شرکت نسبت به آن تصمیم گیری میشود.
افزایش سرمایه و انواع آن
افزایش سرمایه در شرکتهای سهامی به دو دلیل اتفاق میافتد. اولین دلیل زمانی است که شرکتها قصد دارند فعالیتهای خود را توسعه دهند و قدرت رقابتی خود را میان رقبا حفظ نمایند که باید اقدام به افزایش سرمایه کنند.
دومین دلیل چنین میباشد که شرکتها جهت اصلاح و بهبود ساختار مالی و برنامه مالی شرکت اقدام به تامین مالی شرکت میکنند که در چنین صورت نیز باید افزایش سرمایه انجام دهند. افزایش سرمایه، به طریقهای مختلف انجام میشود که شامل:
-
- از محل سود انباشته
- از محل آورده نقدی و مطالبات
- از محل تجدید ارزیابی
- از طریق صرف سهام
کد بورسی و کدال
اشخاص حقیقی واشخاص حقوقی جهت فعالیت در بازار بورس و سرمایهگذاری در آن، باید ابتدا ثبت نام و کد بورسی منحصر به خودشان را دریافت نمایند.
کد بورسی، یک کد منحصر به فرد هست که سرمایهگذار در سامانه اطلاعاتی توسط آن کد، شناسایی میشود. نحوه دریافت کد بورسی چنین است که سرمایهگذار با مراجعه به یکی از کارگزاریها و طی نمودن مراحل آن، کد بورسی را دریافت میکند.
نحوه دریافت کد بورسی شامل:
-
- ثبت نام در سایت سجام
- تکمیل درخواست
- تکمیل مشخصات هویتی
- انتخاب کارگزاری بورسی جهت فعالیت
در آخر، پس از انجام دادن مراحل کد بورسی 10 رقمی خود را دریافت میکنید. کدال نیز به معنی سامانه اطلاعات جامع شرکتهای پذیرفته شده در بورس است.
سرمایهگذاران با مراجعه به سامانه میتوانند به اطلاعات شرکتها دسترسی داشته باشند و وضعیت آنها را از دیدگاه خرد و کلان تحلیل نمایند. به بیان سادهتر، کدال سامانهای برای نگهداری و انتشار اطلاعات مالی و سهام شرکتهای در بورس است.
صورتحساب سود و زیان و سال مالی
صورتحساب سود و زیان شامل اطلاعاتی از قبیل میزان درآمد، هزینه و در نهایت سود و زیان شناسایی شده شرکتها میباشد. درباره ماهیت حسابها در حسابداری اطلاعاتی دارید؟
دلیل اهمیت صورتحساب به همین خاطر است که با تحلیل موارد ذکر شده میتوان میزان سودآوری شرکت را مشاهده نمود و نسبت به آن جهت سالهای آتی تصمیمگیری کرد.
سال مالی نیز دورهای هست که شرکتها باید در پایان آن و در یک تاریخ مشخص عملکرد سالیانه خویش را به سهامداران گزارش دهند. به نظر شما بهترین نرم افزار حسابداری شرکتی کدام است؟
انواع روشهای سرمایهگذاری در بورس
سرمایهگذاری در بورس دارای دو روش میباشد که شامل:
- سرمایه گذاری مستقیم در بورس
- سرمایه گذاری غیرمستقیم در بورس
سرمایهگذاری مستقیم در بورس
منظور از سرمایهگذاری مستقیم چنین است که سرمایهگذار با افتتاح حساب نزد کارگزاری به صورت مستقیم از طریق تلفن و اینترنت، اقدام به خرید و فروش سهام نماید. در همین روش حرفهای بودن در بازار و شناخت کافی بورس از ضروریات سرمایهگذاری است. در غیر صورت سرمایهگذاری با ریسک بالا خواهد بود و چالشهایی به همراه دارد.
سرمایهگذاری غیرمستقیم در بورس
سرمایهگذاری غیرمستقیم به این صورت است که به جای حضور مستقیم خویش جهت سرمایهگذاری و خرید و فروش سهام، میتوانیم همین کار را به افراد آگاه و متخصص بسپاریم.
افراد متخصص به شما در همین مسیر کمک خواهند کرد تا سرمایهگذاری با ریسک بالا مواجه نشود. سرمایه گذاری غیرمستقیم انواع مختلفی دارد که عبارتند از:
- سرمایه گذاری در صندوقهای سرمایه گذاری
- سرمایه گذاری از طریق سبدگردانی
شاخص کل قیمت بورس
همانطور که گفتیم شاخص کل یکی از مهمترین راههای محاسبه وضعیت شرکت است. به طور کلی شاخص کل نشاندهنده، سطح عمومی قیمت سهام موجود در بازار بورس است.
برای شاخص کل، واحد اندازهگیری خاصی تعریف نشده به همین خاطر شرکتها یک سال مالی را به عنوان سال پایه در نظر میگیرند و تمامی ارقام آن سال را مبنا قرار میدهند.
نحوه محاسبه شاخص کل قیمت بورس
در محاسبه شاخص کل، سال پایه را در نظر میگیریم و پس از آن ارقام آن سال را به عنوان ارقام مبنا، قرار میدهیم و برای محاسبه شاخص کل باید از طریق فرمول زیر اقدام کنیم.
مقدار شاخص کل: ارزش جاری بازار سهام در زمان محاسبه ÷ ارزش جاری بازار سهام در تاریخ مبدا × 100
سود و زیان انباشته در بورس و نحوه محاسبه آن
سودانباشته در بورس بخشی از سود سهام شرکت است که میان سهامداران تقسیم نشده و به سرمایه شرکت اضافه شده و همین سود نشان دهنده توانایی اقتصادی شرکت میباشد.
به کلام دیگر سود انباشته یکی از راههای ترقی و پیشرفت یک شرکت است که سبب کمک به سهامداران و افزایش سرمایه شرکت میباشد.
لازم به ذکر است حسابداران جهت محاسبه سود انباشته، در اولین مرحله حاصل جمع سود وزیان انباشته ابتدای دوره را با خالص سود و زیان محاسبه میکنند و در انتها سود سهام پرداخت شده به سهامداران را از رقم کسر میکنند.
نتیجه گیری
بورس به بازاری سازمان یافته گفته میشود که مردم میتوانند به روش و شیوههای مختلف در آن معاملات خود از قبیل داراییهای مالی، داراییهای واقعی، داراییهای فیزیکی و داراییهای کاغذی را انجام دهند.
بازار بورس مکانی است که مردم میتوانند معاملات بورسی خود را در آن انجام دهند. بازار بورس میتواند فیزیکی و یا در بستر اینترنت باشد. در پایان اگر سوال و یا نظری درباره مقاله بورس چیست؟ دارید، حتما از طریق درج دیدگاه با ما در ارتباط باشید.
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.