حسابداری سبز چیست و اثرات، نرم افزارها و اصول و مبانی

حسابداری سبز چیست و چه ارتباطی با توسعه پایدار دارد؟ کره زمین در مقابل افزایش جمعیت، با محدودیت منابع طبیعی روبرو بوده و در همین راستا دولت‌­ها با مشکل حفظ محیط زیست مواجه هستند؛ از آنجایی که اقتصاد و محیط زیست ارتباط تنگاتنگی با یکدیگر دارند و در نتیجه تاثیر اقتصاد بر محیط زیست قابل بحث و بررسی است.

در زمینه اقتصاد و به خصوص حسابداری، حسابداری سبز به عنوان یکی از راه­‌های حفظ محیط زیست و منابع طبیعی شناخته شده است؛ اما سوالی که وجود دارد، این است که حسابداری سبز چیست؟ بسیاری از افراد با مفهوم حسابداری سبز آشنایی ندارند و کاربرد آن را نمی‌­دانند که در مقاله پیش رو آموزش حسابداری موردنظر را شرح خواهیم داد.

حسابداری سبز چیست ؟

هر چند حسابداری سبز در ایران جایگاه بالایی ندارد و شاید به درستی ندانید که حسابداری سبز چیست و چه مزایا و چالش­‌هایی دارد، اما با شناخت آن و پیاده سازی استانداردها و اصول حسابداری دقیق در دنیای امروز، حسابداری سبز می­‌تواند تاثیر بسزایی بر حفظ محیط زیست داشته باشد.

منظور از حسابداری سبز این است که قوانین و قواعدی اجرا شود که با تکیه بر این قوانین بتوانید کاهش آثار ناشی از تخریب و آلودگی محیط زیست را در سیستم حسابداری شناسایی، ثبت، گزارش و افشا نمایید، حسابداری سبز یکی از راه های حفظ منابع طبیعی در زمینه اقتصاد به خصوص حسابداری است.

تفاوت حسابداری سبز با حسابداری سنتی

در حسابداری سنتی شما نمی­‌توانید منابع طبیعی و محیط زیست را در نظر بگیرید و دغدغه اصلی شما ثبت هزینه، درآمد و رویدادهای مالی در دفاتر قانونی است(دفاتر قانونی چیست) و در نهایت کسب سود است، هر چند حسابداری سبز برای حفظ منابع طبیعی و محیط زیست طراحی شده است، اما حسابداری سنتی برای محیط زیست طراحی نشده است.

چرا حسابداری سبز اهمیت دارد؟

زمانی می‌­توانید از اهمیت حسابداری سبز آگاه شوید که بدانید محیط زیست و کاهش آلودگی‌­های زیست محیطی چه مزایایی دارد و علاوه بر این اهمیت دادن به حسابداری سبز موجب می­‌شود تا کسب و کارتان محیط زیست را به عنوان یک سرمایه در نظر بگیرید و در راستای حفظ آن تلاش کنید.

تکامل حسابداری سبز از سال 1970 تا 1996 طول کشید

تاریخچه و تکامل حسابداری سبز

در دهه 1970 مباحث نظری و تشریحی حسابداری سبز ارائه و در دهه 1980 تشریح اطلاعات برای فعالیت‌­های زیست محیطی مطرح شده است؛ اما تکامل و پرورش حسابداری و ارائه گزارش‌­های زیست محیطی و حسابرسی گزارش‌­ها از سال 1991 تا سال 1995 انجام شده است.

از سال 1996 تاکنون نقش حسابداری با هدف ارزیابی علمکرد زیست محیطی با تکیه بر استانداردهای حسابداری مصوب مراجع رسمی حسابداری مورد توجه قرار گرفته است.

اصول و مبانی حسابداری سبز

علت استفاده از حسابداری سبز این است که قبول کنید اکو سیستمی وجود دارد و باید آن را برای نسل بعد نگهداری کنید و از طرفی در خصوص هزینه­‌های مربوط به کسب و کارتان به این درک برسید که هزینه­‌های پنهانی مانند هزینه‌­های زیست محیطی را نیز در حسابداری در نظر بگیرید.

حسابداری سبز به مفهوم جمع آوری، تجزیه و تحلیل و استفاده از اطلاعات مالی و غیر مالی و همچنین تلفیق محیط زیست به عنوان یک سرمایه و در نظر گرفتن هزینه­‌های زیست محیطی به عنوان یکی از هزینه­‌های قابل قبول در فرآیندهای مربوط به محاسبه بهای تمام شده است و طبقه بندی هزینه‌ها در حسابداری سبز نیز انجام می‌شود.

مفاهیم کلیدی در حسابداری سبز

از ابتدای مقاله در مورد حسابداری سبز چیست مطالبی را ارائه دادیم و دانستیم که حسابداری سبز چیست و در چه تاریخی تکامل یافته است، مفاهیم کلیدی در حسابداری سبز در نهایت حمایت از محیط زیست است؛ این حمایت می‌­تواند به صورت جلوگیری از آلودگی‌­های زیست محیطی، حمایت از محیط زیست، بازیافت منابع، تجدید محیط زیست، مدیریت محیط زیست، پیشرفت­‌های اجتماعی، تحقیق و توسعه باشد که در تصویر زیر نام برده‌ایم.

در حسابداری سبز هزینه‌هایی برای حمایت از محیط زیست درنظر گرفته می‌شود

نحوه اندازه گیری اثرات زیست محیطی در حسابداری

برای اندازه گیری اثرات زیست محیطی در حسابداری باید در جریان عادی عملیات شرکت، بهای حفاظت از محیط زیست و منابع حاصل از این فعالیت را شناسایی کنید؛ بنابراین با اندازه‌گیری کمی موارد یاد شده می­‌توانید نتایج به دست آمده را ثبت و گزارش نمایید.

مزایای حسابداری سبز برای سازمان­‌ها

اگر در کسب و کار خود از حسابداری سبز استفاده کنید به علت کاهش آلودگی و هزینه‌­ها در مدت زمان کوتاهی به پیشرفت و سود آوری خواهید رسید، مزایای استفاده از حسابداری سبز برای سازمان­‌ها شامل موارد زیر است:

• • بهبود شفافیت مالی و تصمیم‌گیری آگاهانه
  • کاهش هزینه‌های عملیاتی و بهره‌وری بهتر
  • رعایت الزامات قانونی و کاهش ریسک جریمه‌ها
  • افزایش اعتبار برند و رضایت مشتریان

تاثیر حسابداری سبز بر کاهش هزینه­‌ها

یکی از مشکلاتی که در کسب و کارتان با آن مواجه می­‌شوید، مصرف انرژی بی­‌رویه و در نهایت تحمیل هزینه­‌های اضافی بابت این انرژی است، با اجرای حسابداری سبز در شرکت، بهینه سازی منابع و کاهش مصرف انرژی رخ می­‌دهد و نتیجه این اقدامات کاهش هزینه‌ها و افزایش سودآوری است.

بهبود تصویر برند و مسئولیت اجتماعی شرکت­‌ها

یکی از مسئولیت‌­های اجتماعی شرکت­‌ها حفظ محیط زیست است و در همین راستا افراد جامعه نسبت به شرکت­‌هایی که به محیط زیست اهمیت می‌­دهند دیدگاه بهتری دارند؛ در نتیجه با اجرای حسابداری سبز در شرکت، می­‌توانید علاوه بر انجام مسئولیت اجتماعی، تصویر بهتری از برند خود ایجاد کنید.

چالش­‌ها و موانع اجرای حسابداری سبز چیست

با توجه به تعاریف حسابداری سبز چیست چه موانع و چالش‌های پیش روی این حسابداری است؟ هر تغییری که در روند فعالیت‌­های قبلی شرکت یا سازمان بخواهد اتفاق بیفتد، در مقابل تغییرات مقاومت­‌هایی رخ می­‌دهد.

در خصوص اجرای حسابداری سبز در سازمان­‌ها و شرکت­‌ها نیز شما با چالش‌­هایی مانند موانع قانونی و مقرراتی، هزینه های پیاده سازی حسابداری سبز و مدیریت زنجیره تامین سبز مواجه خواهید شد.

موانع قانونی و مقرراتی

یکی از مشکلات اصلی اجرای حسابداری سبز عدم وجود استانداردهای جهانی و یکپارچه است و همین امر موجب می­‌شود تا گزارش‌دهی سازمان‌­ها یکسان نباشد؛ یکسان نبودن گزارش دهی منجر به سوء استفاده احتمالی سازمان­‌ها از حسابداری سبز شده و در نهایت کاهش اعتماد عمومی را در پی دارد.

هزینه های پیاده سازی حسابداری سبز

هر اقدام و تغییری که بخواهید در سازمان داشته باشید مستلزم تحمیل هزینه است، در خصوص پیاده سازی حسابداری سبز باید هزینه­‌هایی که برای سیستم فعلی تحمیل شده را نادیده بگیرید و برای اجرای سیستم جدید نیز هزینه­‌های جدیدی داشته باشید. همین امر موجب می‌­شود تا بسیاری از شرکت­‌ها نسبت به تغییرات واکنش منفی داشته باشند.

نقش فناوری در توسعه حسابداری سبز

اقداماتی که در محیط زیست انجام می‌­دهید با دو هدف اصلی حفظ و مدیریت محیط زیست انجام می­‌شود؛ از آنجایی که هدف حسابداری سبز کاهش هزینه‌های زیست محیطی و حفظ محیط زیست است؛ بنابراین با کمک فناوری‌­های جدید مانند هوش مصنوعی در حسابداری و نرم افزار حسابداری فرداد می­‌توانید در توسعه حسابداری سبز اقدام موثری انجام دهید.

نرم افزارهای حسابداری سبز چیست و کاربردهای آن­‌ها

نرم افزارهای حسابداری سبز همانند نرم افزارهای حسابداری مثل بهترین نرم افزار حسابداری ابری و سامانه مودیان مالیاتی، علاوه بر ثبت اطلاعات مالی مربوط به یک سرکت یا سازمان، باید بتواند اطلاعات مربوط به داده‌­های زیست محیطی معرفی شده را نیز ثبت و پردازش کند؛ البته پیش نیاز ثبت در این نرم افزارها وجود استانداردهای حسابداری بین المللی و قوانین یکسان است.

استفاده از هوش مصنوعی در تحلیل داده‌­های زیست محیطی

برای این‌که از اطلاعات زیست محیطی در حسابداری سبز استفاده کنید، باید داده‌­های مورد نظر به صورت کمی و قابل ثبت در نرم افزار حسابداری باشد، برای این منظور لازم است که این اطلاعات با استفاده از فناوری‌­های مختلف از محیط اطراف استخراج و سپس به صورت داده در اختیار شما قرار بگیرد.

یکی از فناوری­‌های جدید که در زمینه جمع آوری و تبدیل اطلاعات زیست محیطی کمک شایانی می­‌کند، استفاده از فناوری هوش مصنوعی است، هوش مصنوعی با یادگیری و آموزش توسط اطلاعات گذشته می‌­تواند پیش بینی دقیقی در خصوص میزان آلودگی، کاهش هدر رفت انرژی، کاهش و جداسازی ضایعات تولیدی داشه باشد.

استانداردها و مقررات مرتبط با حسابداری سبز

با توجه به رشد روز افزون جمعیت و محدود بودن منابع طبیعی در دسترس، حفاظت از محیط زیست یکی از مهم­‌ترین مسائل جوامع بشری است و با تکیه بر حسابداری سبز و رعایت استانداردها و مقررات مرتبط می­‌توانید در ارزیابی، عملکرد، کنترل، نظارت و تصمیم­‌گیری به مدیران سازمان کمک کنید.

معرفی استانداردهای بین المللی حسابداری سبز

در سالیان اخیر سازمان بین‌المللی استاندارد، انواع استانداردهای بین المللی محیط زیست را با هدف مدیریت آسیب‌های زیست محیطی را تدوین و منتشر کرده است؛ این استانداردها در واقع الزاماتی برای سازمان‌هایی است که می‌خواهند دوستدار محیط زیست باشند و آلایندگی و آسیب به محیط اطراف‌شان را کم کنند. این استانداردها از خانواده ایزو 14000 بوده و به شرح موارد زیر است:

نقش دولت­‌ها در ترویج حسابداری سبز

دولت­‌ها باید با تدوین قوانین و استانداردهای مورد نیاز، یکسان­ سازی اجرای حسابداری سبز را ارائه بدهند و از طرف دیگر بعد از تدوین قوانین و استانداردهای مورد نیاز، می­‌توانند نسبت به ارائه امتیازهای ویژه و تشویقی به سازمان‌­های اجرا کننده حسابداری سبز، در ترویج این حسابداری گام موثری بردارند.

ارتباط حسابداری سبز با توسعه پایدار

توسعه پایدار فرآیندی است که طی آن در استفاده از منابع و توسعه­‌ی فناوری نیازهای حال حاضر جامعه برآورده شود و توانایی­‌های نسل آینده برای برآورد نیازهایشان به خطر نیفتد. از آنجایی که یکی از نقش‌­های حسابداری سبز، کاهش اثرات زیست محیطی تولید مانند آلودگی‌­های صوتی، الکترونیکی و ضایعات تولیدی است، این اقدام در ایجاد ارزش برای شرکت و کاهش ریسک آن‌­ها موثر بوده و محیط زیست را نیز حفظ می‌­کند.

در توسعه پایدار جامعه محیط زیست و اقتصاد جزء ستون‌های مهم به شمار می‌آیند

تاثیر حسابداری سبز بر کاهش اثرات کربنی سازمان­‌ها

اگر حسابداری سبز به صورت قانونی اجرا و شرکت‌­ها ملزم به رعایت قوانین مربوطه شوند، در این صورت بسیاری از صنایع تولیدی ملزم به نصب فیلتر یا ابزار مناسب دیگری برای کاهش یا جلوگیری از آلودگی هستند؛ نتیجه این امر علاوه بر شناسایی هزینه­‌های مرتبط و انعکاس آن در صورت­‌های مالی، منجر به کاهش اثرات کربنی سازمان­‌ها می­‌شود.

ارتباط حسابداری سبز با ESG (محیط زیست، مسئولیت اجتماعی و حاکمیت شرکتی)

این مسئله مهم است که ESG  را در زمان سرمایه گذاری در نظر بگیرید؛ زیرا بیانگر این مسئله است که آیا تجارت شما منجر به تخریب محیط زیست می­‌شود یا خیر؟ بنابراین با توجه به ارتباط میان اجزای ESG می‌­توانید در مورد محل سرمایه­ گذاری پول خود تصمیم صحیح بگیرید.

حال اگر با در نظر گرفتن ESG  یا شاخص‌های محیطی، اجتماعی و حاکمیتی، اقدام به سرمایه گذاری مناسبی کنید، در این صورت مسائل زیست محیطی را در نظر گرفته‌­اید و از آن‌جایی که حسابداری سبز ثبت کننده مسائل زیست محیطی است، پس میان حسابداری سبز با ESG ارتباط تنگاتنگی وجود دارد.

چگونگی پیاده سازی حسابداری سبز در شرکت­‌های کوچک و متوسط

حسابداری سبز و سیستم‌­های مدیریت محیطی به عنوان ابزارهای مدیریت پایداری استراتژیک شناخته می­‌شوند؛ اما با این حال بسیاری از شرکت‌­های کوچک و متوسط به علت موانع داخلی مانند هزینه، فرهنگ و نگرش سازمانی و همچنین عوامل خارجی مانند قوانین و استانداردها، از پیاده سازی حسابداری سبز خودداری می­‌کنند.

بنابراین برای پیاده سازی حسابداری سبز در شرکت­‌های کوچک و متوسط لازم است که علاوه بر از بین بردن موانع داخلی و خارجی، نسبت به اعطای مجوزهای تشویقی و تخفیف­‌های مالیاتی اقدام شود.

آینده حسابداری سبز

با توجه به تغییرات اقلیمی گسترده، فشارهای قانونی جامعه جهانی و همچنین تقاضای مصرف کنندگان مبنی بر اهمیت بر محیط زیست، به نظر می­‌رسد که حسابداری سبز یک پدیده موقتی نبوده و با گذر زمان استانداردهای جامع و کاملی در این خصوص صادر می‌شود.

روندهای نوظهور در حسابداری سبز

امروزه برخی از شرکت­‌های بزرگ و بین ­المللی مانند Tesla، Apple و Google سرمایه­ گذاری ­های گسترد‌­ای در زمینه حفظ محیط زیست و پایداری آن انجام داده‌­اند که این امر خود نشان دهنده همه­‌گیری و توسعه حسابداری سبز در کسب و کارهای آینده است.

نقش آموزش و آگاهی در گسترش حسابداری سبز

برای گسترش حسابداری سبز در جامعه دو موضوع آگاهی جامعه در خصوص نابودی محیط زیست و همچنین آموزش افراد درون سازمانی می­‌تواند نقش موثری داشته باشد، با آگاهی افراد از مزایای حسابداری سبز منجر به تبلیغ برای شرکت­‌های تولیدی و تولیدات آن‌­ها می‌­شود.

علاوه بر افراد جامعه که باید همسو با تصمیم­‌های جدید باشند تا منجر به پذیرش آن­‌ها گردد، پرسنل سازمان­‌ها نیز باید آمادگی پذیرش تغییرات را داشته باشند و برای این امر لازم است که در خصوص پذیرش و انجام تغییرات درون سازمانی، آموزش‌­های لازم داده شود.

نتیجه گیری

یکی از راه­‌های کاهش آلودگی و همچنین ارائه گزارش، استفاده از حسابداری سبز در سازمان­‌ها است؛ اما اینکه حسابداری سبز چیست و چه کاربردی دارد، از مسائلی است که باید ضمن تدوین قوانین و استاندارد مشخص، آموزش‌­های لازم به افراد جامعه داده شود و فرهنگ سازی مناسب صورت بگیرد.

در مقاله‌ای که خواندید به موضوعات و تعاریف مهم و کلیدی حسابداری سبز چیست پرداختیم تا ضمن آشنایی با تعاریف آن، با چالش‌ها و موانع آن نیز آشنا شوید، در انتها اگر سوالی در خصوص موضوع مقاله دارید می‌توانید از طریق دیدگاه با ما در میان بگذارید.