حسابداری قضایی چیست؟| وظایف حسابدار قضایی

حسابداری قضایی چیست؟ یکی از اهداف جهان امروز حفظ حقوق شهروندی، امنیت اجتماعی افراد جامعه و در نهایت ارتقای آن‌هاست و در این راستا علم و تکنولوژی نیز به کمک جامعه و مجریان قانون آمده است، یکی از رشته­ه‌ای نوپا در جهت کمک به شکایت­‌های مالی، حسابداری قضایی است.

اگر شما رشته حسابداری قضایی را در دانشگاه انتخاب کنید، بعد از اتمام موفقیت آمیز دوران تحصیل به عنوان حسابدار قضایی می‌توانید در دادگاه­‌ها و سایر ارگان­‌های مرتبط در صورت نیاز مشغول به کار شوید و در حال حاضر فارغ التحصیلان رشته حسابداری متصدی امور مربوطه در دادگاه‌­ها هستند؛ اما رشته حسابداری قضایی به صورت تخصصی به برنامه مالی این امر می‌­پردازد.

حسابداری قضایی چیست؟

می‌دانیم که شاخه‌های حسابداری، شامل رشته‌های حسابداری مالی، حسابداری مالیاتی، حسابداری دولتی، حسابداری صنعتی و حسابداری مدیریت می‌باشد و به تازگی حسابداری قضایی را نیز به زیرشاخه‌های حسابداری اضافه نموده‌اند.

همانطور که از نام رشته نیز مشخص است، حسابداری قضایی شاخه‌­ای از حسابداری است که ماهیتا با قضاوت دادگاهی مرتبطمی‌باشد و هدف از ایجاد این رشته این است که در گردآوری و ارائه اطلاعات مالی به عنوان یکی از شواهد و ادله، قاضی را در صدور حکم یاری کند.

اگر به عنوان یک حسابدار قضایی مشغول به کار شوید، باید با تکیه بر استدلال­‌های منطقی و قانونی، حقیقت مالی شرکت­‌ها را بررسی و شناسایی کنید، در صورتی که تخلف مالی در شرکتی رخ داده باشد در این صورت باید نسبت به بررسی تخلف و افشای آن اقدام نمایید.

حسابدار قضایی در ایران

وقوع تخلف مالی در شرکت‌­ها و سازمان­‌ها انکارناپذیر است، حسابرسان معتقدند که در بسیاری از موارد مربوط به تخلف رخ داده، کشف و رسیدگی آن بر عهده مدیریت است و از طرفی در مواردی نیز مدیریت با هماهنگی حسابرسان تخلف را مرتکب می‌­شوند، در این گونه موارد است که حسابداری قضایی به کمک قانون خواهد آمد.

حسابرسی قضایی چیست؟

با اتمام دوران تحصیل در رشته حسابداری قضایی می­‌توانید در زمینه حسابرسی قضایی مشغول به کار شوید؛ با ورود به حسابرسی در قوه قضائیه در بخش‌­های مربوط به دادرسی و بازرسی نسبت به بازنگری‌ و بررسی مستندات و مدارک مالی و غیر مالی اقدام می‌کنید تا از این طریق بتوانید مسائل مربوط به منازعات حقوقی مربوط به مشکلات مالی کمک نمایید.

حسابداری پزشکی قانونی

حسابداری پزشکی قانونی شاخه‌­ای از علم حسابداری است که در آن نسبت به بررسی پرونده‌های مربوط به کلاهبرداری مالی، اختلاس اقدام می­‌کنید و برای از بین بردن مشکلات مالی سخت و پیچیده از طریق تحلیل‌، تشریح بیشتر و دستیابی به نتیجه بهتر و ایده­ آل اقدام می­‌کنید.

بانک و بیمه از جمله شرکت‌هایی هستند که باید از حسابداری قانونی استفاده کنند

وظایف حسابدار قضایی چیست؟

وظایف حسابدار قضایی شامل موارد زیر می‌باشد:

• • بررسی اسناد و شواهد مالی هر مجموعه یا سازمان توسط حسابداری قوه قضاییه یا حسابداران قضایی
  • ارائه خدمات قضایی
  • تعیین خسارت در رابطه با تصادفات رانندگی
  • کشف تقلب­‌ها و تخلف در شرکت‌­ها یا واحدهای تجاری
  • برقراری ارتباط میان یافته­‌های حسابرسی شده با اسناد و آمار ارائه شده توسط واحدهای تجاری
  • کمک به قضات در حل دعاوی مالی

تفاوت حسابدار قضایی و حسابرس

حسابداری قضایی و حسابرسی بنیان و خواستگاه تقریبا یکسانی دارند؛ اما این دو براساس نوع خدماتی که ارائه می­‌دهند، از یکدیگر متمایز می­‌شوند و در خصوص وظایف حسابداری قضایی که در پاراگراف قبل توضیحات لازم ارائه گردید.

اما اگر به عنوان حسابرس مشغول به فعالیت شوید باید با استفاده از قوانین و استانداردهای حسابرسی و تطابق اسناد مالی یک شرکت با فعالیت‌های واقعی آن تلاش کنید تا از وقوع تخلف‌های مالی جلوگیری نمایید.

تفاوت کارشناس دادگستری با حسابدار قضایی

اگر به عنوان حسابدار قضایی (Forensic Accountant) بخواهید وارد قوه قضاییه شوید، از طریق طی مسیر تحصیل در این رشته به صورت تخصصی باید به هدفتان دست پیدا کنید؛ اما برای این‌که کارشناس دادگستری شوید، با تحصیل در رشته حسابداری و داشتن سابقه کاری باید ضمن شرکت و پذیرش در آزمون و نسبت به طی کردن دوره کارآموزی اقدام کنید.

شرح وظایف کارشناس حسابرسی قضایی

بعد از پذیرفته شدن در آزمون، طی کردن دوره کارآموزی و دریافت مجوز کارشناس حسابرسی قضایی در یکی از زمینه­‌های کاری زیر می‌­توانید مشغول به کار شوید:

• • حسابرسی امور خدماتی و بازرگانی و حساب­‌های بانکی اشخاص حقیقی و حقوقی
  • حسابرسی موسسات و نهادهای عمومی غیردولتی، از جمله بنیادها، شهرداری‌ها و سایر موسسات عام المنفعه
  • حسابرسی وزارتخانه­‌ها، سازمان­‌ها و موسسات دولتی و طرح‌های عمرانی
  • حسابرسی امور تولیدی و صنعتی
  • حسابرسی امور مالیاتی
  • حسابرسی بانک­‌ها، بیمه­‌ها و موسسات اعتباری
  • حسابرسی امور بورس

شرح وظایف کارشناس حسابرسی قضایی

با فعالیت در هر یک از رشته­‌های ذکر شده در فوق، به عنوان کارشناس حسابرسی قضایی وظایفی به شرح 6 مورد زیر بر عهده خواهید داشت:

1. 1. بررسی اسناد و شواهد مالی شرکت
   2. بررسی وضعیت دعاوی حقوقی شرکت و تحلیل اسناد مربوط به آن
   3. تحلیل و توسعه نرم افزارهای مالی شرکت
   4. تنظیم قرارداد و رسیدگی به موارد نقض قراردادها
   5. بررسی سوابق حسابداری شرکت و شرکت‌های همکار
   6. رسیدگی به مسائل قضایی و خدمات مربوط به آن

آموزش حسابداری قانونی و قضایی

برای آموزش حسابداری قانونی و قضایی به صورت تخصصی باید در رشته کارشناسی ارشد حسابداری قضایی تحصیل کنید و علاوه بر این می­‌توانید با داشتن مدرک حسابداری و مالی و با داشتن سایر شرایط اعلام شده، نسبت به شرکت در آزمون کارشناسان رسمی دادگستری و طی کردن دوره کارآموزی اقدام کنید.

ابزار آموزش حسابداری قانونی و قضایی

علاوه بر تحصیل، کارآموزی و نمونه پرونده‌های مالی موجود در دادگستری که به عنوان ابزارهای فراگیری و یا آموزش حسابداری قضایی و قانونی مورد استفاده قرار می­‌گیرد، وجود نرم افزار حسابداری قانونی نیز یکی از ابزارهای مهم در آموزش حسابداری قانونی و قضایی است.

مهارت های حسابدار قضایی

برای این‌که کاری را به درستی انجام بدهید ابتدا باید مهارت مورد نیاز را کسب کنید و سپس اقدام کنید؛ مهارت­‌های حسابدار قضایی داشتن دانش و تسلط کافی به امور حسابداری، تسلط کافی بر کامپیوتر و سیستم‌های تحت شبکه، بهره گیری از دانش روانشناسی، مهارت در برقراری ارتباط و آشنایی با راه‌های منجر به فساد مالی است.

رشته حسابداری قضایی

هر چند کارشناسان دادگستری در زمینه حسابدار قضایی سال­‌های سال است که فعالیت می­‌کنند؛ اما رشته حسابداری قضایی به صورت تخصصی در ایران در تاریخ 1401/07/17 در دوره کارشناسی ارشد به تصویب رسیده است؛ یعنی شما می­‌توانید با تحصیل در این رشته به صورت تخصصی به عنوان حسابداری قضایی و حسابرسی قضایی مشغول به کار شوید.

دروس رشته حسابداری قضایی

دروس رشته حسابداری قضایی در ایران شامل سه بخش دروس پایه، درس‌­های تخصصی و دروس اختیاری است، از دروس اختیاری باید مجموعا 5 درس معادل 10 واحد را بگذرانید. لیست دروس رشته حسابداری قضایی به شرح زیر است:

و دروس اختیاری شامل موارد زیر می‌باشد:

• • حسابداری امور مالیاتی
  • حسابداری بازار سرمایه
  • حسابداری بازار پولی و بانکی
  • حسابداری بیمه
  • حسابداری بخش عمومی
  • تکنیک های تحلیل داده در حسابداری قضایی
  • حسابرسی فناوری اطلاعات
  • ارزش­‌گذاری شرکت­‌ و اوراق بهادار

انواع حسابدار قضایی

با توجه به انواع رایج رسیدگی­‌های قضایی، حسابداری قضایی نیز انواع مختلفی دارد و با در نظر داشتن وضعیت و تخصصی که در طول دوره کارآموزی یا تحصیل پیدا می­‌کنید و همچنین علاقه‌­ای که دارید، در یکی از زمینه­‌های انواع حسابداری قضایی می­‌توانید فعالیت کنید.

زمینه ‌های مهم در حسابداری قانونی و قضایی

مهم­‌ترین زمینه­‌ها در حسابداری قضایی را در موارد زیر نام برده‌ایم:

• • سرقت مالی
  • پولشویی
  • افشای اسرار شرکت
  • ورشکستگی، تسویه و انحلال شرکت
  • ایجاد خسارت
  • فرار مالیاتی

مراحل حسابداری قضایی

حسابداری قضایی از طریق بررسی مستندات و مدارک مالی و غیر مالی در مراحل مختلف دادرسی و بازرسی و همچنین از طریق کمی سازی مسائل مربوط به رویدادهای مالی انجام می­‌شود؛ برای آن‌که به مرحله بررسی مستندات برسید باید مراحلی را قبل از آن به عنوان مراحل حسابداری قضایی طی کرده باشید که این مراحل شامل موارد زیر می‌باشد:

• • افشاء‌ کنندگان ادعا
  • بررسی و شناخت طرفین مدعی
  • بررسی‌ کنندگان ادعا
  • وضعیت رسیدگی یا صدور دادخواست
  • بررسی ادعا توسط شعبه قضایی
  • مراحل کارشناسی رسمی

حسابداری قضایی چگونه به کشف جرم کمک می‌کند؟

به عنوان حسابدار قضایی برای این‌که بتوانید به مرحله کشف جرم برسید لازم است که اقداماتی را که در تصویر زیر توضیح داده‌ایم را انجام دهید.

حسابداری قضاییبا انجام تحقیقات و دادخواهی به کشف جرم کمک می‌کند

نحوه ورود حسابداران به حوزه حسابداری قضایی

حسابداری قضایی یکی از رشته‌­های مهمی است که بازخورد بسیار مثبتی در امور دادگستری از جمله بررسی پرونده‌­های مربوط به تخلف مالی، رسیدگی به دفاتر قانونی حسابداری، حسابرسی و حسابداری مالیاتی، بررسی صحیح و قانونی دفاتر و اظهارنامه مالیاتی دارد، برای آن‌که وارد این رشته شوید می­‌توانید به روش‌­های زیر اقدام کنید:

• • تحصیل در رشته حسابداری قضایی در دانشگاه
  • شرکت در آزمون حسابداری قوه قضائیه
  • اخذ گواهینامه بین المللی حسابداری قضایی (Forensic Accounting)

آزمون حسابداری قوه قضائیه

اگر می­‌خواهید در رشته حسابداری و حسابرسی در آزمون حسابداری قوه قضائیه شرکت کنید باید از شرایط زیر برخوردار باشید:

• • متدین به دین اسلام یا یکی از اقلیت‌های دینی شناخته شده در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران
  • داشتن تابعیت ایرانی
  • نداشتن پیشینه کیفری
  • عدم اعتیاد به مواد مخدر
  • داشتن حداقل 25 سال سن
  • داشتن شرایط جسمی لازم
  • داشتن معافیت یا کارت پایان خدمت برای آقایان
  • داشتن مدرک معتبر از رشته های حسابداری و حسابرسی، مدیریت مالی، علوم بانکی، مدیریت بازرگانی و مدیریت صنعتی
  • داشتن گواهی معتبر مبنی بر اشتغال به کار به مدت حداقل 5 سال

گواهینامه بین المللی حسابدار قضایی

بعد از اینکه به عنوان حسابداری و حسابرسی قوه قضاییه پذیرفته شدید، برای پیشرفت شغلی خود می­‌توانید نسبت به اخذ گواهینامه‌­های بین المللی زیر اقدام کنید:

• • گواهی CFE یا Certified Fraud Examiner
  • گواهی CFA یا Certified Forensic Accountant
  • گواهی CFF یا Certified Financial Forensics

درآمد حسابدار قضایی و مشاغل مرتبط با آن

در نهایت شاید مهم‌ترین سوالی که برای بسیاری از علاقه­ مندان به رشته حسابداری قضایی پیش بیاید این است که درآمد حسابدار قضایی و مشاغل مرتبط با آن چقدر است، در این خصوص اگر به عنوان حسابدار قضایی استخدام شوید، مطابق قانون کار دریافتی خواهید داشت.

اما در صورتی که به عنوان کارشناس رسمی دادگستری رشته حسابداری قضایی و حسابرسی قضایی مشغول به کار شوید، میزان درآمد شما به میزان علم، دانش، مهارت و همچنین تعداد پرونده­‌هایی که به شما ارجاع داده می­‌شود بستگی خواهد داشت؛ بنابراین نمی­‌توان مبلغ دقیقی در این خصوص بیان کرد.

نتیجه گیری

با توجه به گسترش کلاهبرداری­‌ها، اختلاس و تقلب حضور یک فرد آشنا به امور مالی و حسابداری در فرآیند بررسی پرونده­‌های مالی الزامی به نظر می‌­رسد، در همین راستا هر ساله رشته حسابداری قضایی در ایران تحت آزمون کارشناسان رسمی دادگستری اقدام به جذب کارشناس می­‌کند.

در مقاله‌ای که خواندید موارد مهم آموزش حسابداری قانونی و قضایی و وظایف حسابدار قضایی را به صورت کامل و واضح برایتان شرح دادیم تا اگر قصد تحصیل در این رشته را دارید بتوانید اقدامات لازم را انجام دهید، در انتها اگر سوال، پیشنهاد و نظری در خصوص آموزش حسابداری قانونی و قضایی دارید می‌توانید از طریق دیدگاه با ما در میان بگذارید.