سود تقسیمی یا DPS چیست؟ انواع سود تقسیمی و نکات

سود تقسیمی یا DPS چیست؟ شرکت­‌ها مطابق قانون در پایان دوره مالی باید نسبت به تهیه و تنظیم صورت­‌های مالی خود اقدام کنند که یکی از صورت­‌های مالی در نرم افزار مالی صورت سود و زیان است؛ در صورتی که طی یک دوره مالی نتیجه فعالیت شرکت منجر به سود شده باشد، طبق تصمیمات مدیریتی بخشی از سود به سهامدران پرداخت می‌گردد.

در مقاله پیش رو در خصوص سود تقسیمی یا DPS و سود هر سهم توضیحاتی را ارائه خواهیم داد تا با انواع سود آشنا شوید؛ اگر قصد یادگیری سود را دارید مقاله را تا انتها مطالعه کنید.

سود تقسیمی چیست؟

در دوره حسابداری گفتیم که شرکت‌­ها بعد از آن‌که درآمدهای خود را محاسبه و هزینه‌­ها را از درآمدها کسر کردند، در صورتی که فزونی درآمد بر هزینه داشته باشند، سودده بوده و باید مطابق قانون نسبت به توزیع بخشی از سود خود بین سهامداران اقدام کنند و به این سود تقسیم شده در پایان سال به ازای هر سهم، سود تقسیمی یا DPS گفته می­‌شود.

داشتن سود تقسیمی نشان دهنده رشد شرکت است

اهمیت سود تقسیمی برای سهامداران

وقتی شرکتی در پایان دوره مالی خود می­‌تواند سود تقسیمی یا DPS داشته باشد و از طرفی بخشی از سود خود را در توسعه فعالیت­‌های خود استفاده کند، این امر نشان دهنده رشد شرکت در طول یک دوره مالی است؛ بنابراین صرف از نظر از نوسانات قیمتی بازار، شرکت سودده از نظر سرمایه گذاری قابل اطمینان و ریسک سرمایه گذاری کم‌تری دارد.

دلایل علاقه سهامداران به سود تقسیمی

برای یک سرمایه گذار مسئله‌­ای که مهم است، میزان واقعی و خالص عایدی حاصل از سرمایه گذاری است؛ بنابراین هنگامی که سود تقسیمی یا DPS به سهامدران پرداخت می­‌شود، آن­‌ها احساس می­‌کنند که به اهداف سرمایه گذاری خود رسیده‌اند و در نتیجه همین امر سبب باقی ماندن سرمایه گذار و گاهی تبلیغ برای جذب سرمایه گذار جدید می­‌شود.

وقتی یک سرمایه گذاری بتواند در پایان هر دوره سودی عاید سرمایه گذار کند، در نظر سهامدار، آن سرمایه گذاری توانسته کاهش قدرت خرید ناشی از تورم را جبران کند و علاوه بر این مالیات سود تقسیمی نرخی بسیار پایین دارد و یا دارای نرخ صفر مالیات است که همه این عوامل منجر به علاقه سهامداران به سود تقسیمی می‌­شود.

تاثیر سود تقسیمی بر ارزش سهام شرکت

اگر شرکتی قبل از مجمع اعلام کند که می‌­خواهد سود مشخصی میان سهامداران تقسیم کند و یا شرکتی که به طور پیوسته در سال­‌های گذشته نسبت به پرداخت سود تقسیمی یا DPS اقدام کرده‌­اند، همین امر منجر به جذابیت آن سهم جهت سرمایه گذاری شده و در نهایت موجب افزایش قیمت سهم در بازار سهام می­‌گردد.

عوامل موثر بر سود تقسیمی

عوامل داخلی و خارجی متعددی وجود دارد که بر سود تقسیمی شرکت­‌ها تاثیرگذار است و در خصوص تاثیر عوامل داخلی بر سود تقسیمی یا DPS می‌توان به سودآوری، نقدینگی، استراتژی‌های رشد و ساختار سرمایه شرکت اشاره کرد؛ عواملی همچون شرایط اقتصادی کلان، قوانین مالیاتی، رقابت در صنعت و تغییرات نرخ بهره عوامل خارجی تاثیر گذار هستند.

سیاست تقسیم سود شرکت‌ها

شرکت‌‌ها سیاست‌های متفاوتی در رابطه با تقسیم سود دارند، برخی از شرکت­‌ها برای تامین نقدینگی جهت انجام طرح‌­های توسعه‌ای، در شرایط نامناسب اقتصادی، افزایش نرخ بهره و حفظ نقدینگی یا پوشش هزینه­‌های موجود، جلوگیری از خروج منابع مالی ترجیح می­‌دهند که سود کم‌تری تقسیم کنند.

اما برخی از شرکت­‌ها حتی اگر سود مناسبی کسب نکنند و به قیمت خروج تمامی منابع مالی و مقروض شدن به بانک­‌ها برای این‌که سابقه‌ی پرداخت‌های منظم سود سهام شرکت را حفظ کنند، تحت هر شرایطی سعی می­‌کنند که سود تقسیمی یا DPS  را پرداخت کنند.

محدودیت‌های قانونی در تقسیم سود

بعد از آن‌که شرکتی سود کسب کرد، باید طبق قانون نسبت به اعمال مالیات، اندوخته قانونی، سود ناخالص و زیان سال­‌های مالی گذشته، سایر اندوخته‌­های اختیاری و سود قابل تقسیم سال­‌های قبل اقدام کند و بعد از این مرحله و در نظر گرفتن محدودیت‌های قانونی، می‌­تواند نسبت به تقسیم سود اقدام نماید.

علاوه بر موارد ذکر شده در پاراگراف قبل، قوانین حاکم بر سهام ممتاز نیز اجازه پرداخت سود تقسیمی یا DPS را نمی­‌دهد؛ یعنی اگر شرکتی دارای سهام ممتاز است ابتدا باید سود سهامداران ممتاز را پرداخت نماید تا بعد از آن اجازه پرداخت سود سهام عادی را داشته باشد.

شرایط مالی و عملکرد شرکت

در صورتی که شرکت از نقدینگی کافی برخودار باشد و بخواهد پرداخت منظم سود خود را قطع نکند برای پرداخت سود مشکلی نخواهد داشت؛ اما اگر شرکت شرایط مالی و نقدینگی مناسبی نداشته باشد و یا این‌که بخواهد نقدینگی خود را برای طرح‌­های توسعه استفاده کند در این صورت در تقسیم سود باید مدیریت مناسبی صورت بگیرد.

انواع سود تقسیمی

بعد از انتشار صورت­‌های مالی تلفیقی شرکت در مجمع و پس از مشخص شدن سود یا زیان کلی شرکت، سود یا زیان هر سهم مشخص می‌­شود، در صورتی که مشخص شود شرکت در طول دوره مالی گذشته سود کسب کرده، با توجه به قوانین و تصمیم مجمع عمومی عادی سالیانه، در خصوص پرداخت سود تقسیمی یا DPS تصمیم گیری می­‌گردد. انواع سود تقسیمی یا DPS را در تصویر زیر شرح داده‌ایم.

سود تقسیمی درشرکت‌ها به نقدی و ویژه و سهمی طبقه بندی می‌شود

قانون تجارت ایران و مواد 90، 232، 238 و 240 لایحه قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت، اساسنامه شرکت، قانون مالیات­‌های مستقیم و قانون اصلاح ماده 241 لایحه قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت از جمله قوانین توزیع سود در شرکت­‌ها است.

سود تقسیمی نقدی

سود تقسیمی نقدی که به صورت پول نقد و در مهلت زمانی مشخص شده به سهامداران پرداخت می‌شود، پرداخت سود نقدی موجب افزایش نقدینگی سهامداران شده و آن‌­ها از این سود دریافتی برای سرمایه گذاری مجدد و یا صرف هزینه­‌های زندگی اقدام می‌کنند.

سود تقسیمی سهمی

در سود تقسیمی سهمی، شرکت تصمیم می­‌گیرد که به جای پرداخت وجه نقد، سهام جدید به سهامداران اختصاص بدهد؛ هر چند این اقدام شرکت موجب افزایش سهام در دست سهامداران می­‌شود؛ اما ارزش هر سهم کاهش پیدا می­‌کند و در شرایطی که شرکت تمایل به حفظ نقدینگی دارد، از این روش استفاده می­‌نماید.

سود تقسیمی ویژه یا غیرمعمول

برخی از شرکت‌­ها به دلیل مشکلات نقدینگی تصمیم می­‌گیرند که سود تقسیمی را پرداخت نکنند؛ اما این سود قرار است که در آینده پرداخت شود، به این نوع از سود سود معوق گفته می­‌شود. کاهش اعتماد سهامداران و در نهایت کاهش ارزش سهام شرکت از جمله تاثیرات منفی سود معوق است.

روش‌های محاسبه سود تقسیمی

تمامی سودی که شرکت در طول دوره مالی به دست آورده و در پایان دوره محاسبه شده، بین سهامداران تقسیم نمی‌شود، شرکت می­‌تواند بخشی از این سودها را برای انجام پروژه‌های جدید، پرداخت بدهی و مواردی که به رشد شرکت کمک می­‌کند به صورت سود انباشته در شرکت نگهدارد.

محاسبه سود تقسیمی بر اساس EPS

مبلغ سود تقسیم شده میان سهامداران به ازای هر سهم عادی، از تقسیم سود پرداختی تصویب شده در مجمع بر تعداد سهام عادی منتشرشده به دست می‌­آید و برای محاسبه EPS از فرمول زیر استفاده می‌شود:

• • EPS= سود خالص شرکت ÷ تعداد کل سهام شرکت

نسبت پرداخت سود تقسیمی

عموما شرکت‌­ها بخشی از سود مالی به دست آمده در یک دوره مالی را جهت اجرای طرح­‌های توسعه‌­ای شرکت نگه می‌­دارند، میزان باقی مانده را میان سهامداران تقسیم می­‌کنند و مقدار سودی که به ازای هر سهم به سهامدار پرداخت می­‌شود سود تقسیمی یا DPS نامیده می­‌شود و از تقسیم سود نقدی هر سهم (DPS) بر سود هر سهم (EPS) به دست می‌آید.

الگوهای معمول در پرداخت سود تقسیمی

در گذشته شرکت­‌ها برای اینکه سود تقسیمی را به سهامداران پرداخت کنند از آن­‌ها دعوت می‌­کردند تا در زمان تعیین شده با در دست داشتن مدارک هویتی به بانک مشخص مراجعه و نسبت به دریافت سود خود اقدام نمایند؛ اما در حال حاضر سهامدارن با انجام احراز هویت در سامانه سجام، مبلغ سود نقدی به شماره ‌حسابی که سهامداران در سامانه سجام معرفی کرده‌اند واریز می­‌شود.

داشتن سود تقسیمی یا dps موجب افزایش تقاضا برای سرمایه گذاری می‌شود

تاثیر سود تقسیمی بر استراتژی سرمایه گذاری

وقتی سود تقسیمی یا DPS به صورت نقدی به سهامداران پرداخت می­‌شود، این سیگنال بازار ارسال می­‌شود که شرکت مورد نظر از سلامت مالی برخوردار است و در نتیجه همین امر منجر به افزایش تقاضا برای سرمایه گذاری از طرف سرمایه گذارن و در نهایت افزایش قیمت سهام مورد نظر در بازار سرمایه می­‌گردد.

سرمایه گذاری کوتاه مدت و سود تقسیمی

سرمایه ­گذارانی که در بازار سرمایه به صورت کوتاه مدت یعنی کم‌تر از یک سال سرمایه گذاری می‌کنند به نوسانات بازار توجه می‌­کنند، آن­‌ها در بررسی خود اگر متوجه شوند که شرکتی کاهش سود تقسیمی داشته با توجه به احتمال کاهش قیمت سهام در بازار، نسبت به سرمایه گذاری در آن سهم اقدام نخواهند کرد.

سرمایه گذاری بلند مدت و سود تقسیمی

در سرمایه گذاری بلند مدت اگر افزایش سود تقسیمی یا DPS رخ داده باشد، سرمایه گذاری تشویق به سرمایه گذاری می­‌شود؛ اما اگر کاهش سود تقسیمی رخ داده باشد، در صورتی که عامل این کاهش، مشکلات نقدینگی و ضعف مالی شرکت باشد، سرمایه گذار سعی می‌­کند که در این شرکت سرمایه کذاری نکند.

اما در صورتی که کاهش سود تقسیمی ناشی از استراتژی‌‌‌های توسعه‌‌‌ای همراه باشد که در بلند مدت موجب افزایش ارزش شرکت شود، در این صورت سرمایه گذاران تشویق به سرمایه گذاری بلند مدت در این شرکت ­می­‌شوند.

تاثیر سود تقسیمی بر جذب سرمایه‌گذاران جدید

افزایش یا کاهش سود تقسیمی بر جذب سرمایه گذاران جدید تاثیر زیادی دارد، به گونه­‌ای که اگر کاهش سود تقسیمی منجر به ایجاد طرح‌­های توسعه شرکت شود در نتیجه سرمایه گذاران جدید جذب خواهند شد؛ اما اگر کاهش سود تقسیمی ناشی از مشکلات نقدینگی شرکت باشد، سرمایه گذار جدید جذب نخواهد شد.

به طور کلی شرکتی که سود تقسیمی مناسبی پرداخت کند، برای سرمایه‌گذاران جذاب‌‌‌تر است و کاهش سود تقسیمی با در نظر گرفتن مشکلات نقدینگی شرکت موجب کاهش جذابیت سهام شرکت و کاهش تقاضا برای آن می‌­شود.

بررسی سیاست‌های تقسیم سود در صنایع مختلف

سود تقسیمی یا DPS نشان دهنده پرداخت نقدی و عمده شرکت­‌ها است، مدیران با توجه به آینده­ نگری و همچنین طرح‌­های توسعه‌ای که در شرکت وجود دارد باید تصمیم بگیرند که چه میزان از سود شرکت، تقسیم و چه میزان در قالب سود انباشته مجدداً در شرکت سرمایه‌گذاری شود.

سیاست تقسیم سود در شرکت‌های فناوری

مقدار سود تقسیمی با رشد سود شرکت به تناسب افزایش پیدا می‌­کند؛ اما لازمه این افزایش تقسیم سود، وجود نقدینگی کافی برای بهره ­برداری از فرصت‌­های سرمایه گذاری و توان شرکت برای حفظ درصد تقسیم سود در صورت بروز نوسانات کاهشی درآمد است.

به طور کلی سیاست تقسیم سود در شرکت‌­ها از جمله شرکت‌های فناوری به عوامل زیر بستگی دارد:

سیاست تقسیم سود در شرکت‌های تولیدی

یکی از سیاست­‌های مهم برای رشد و شکوفایی شرکت­‌های تولیدی، سیاست تقسیم سود است؛ بنابراین برای سهامداران شرکت‌های تولیدی بسیار مهم است که مدیران و تصمیم­ گیرندگان شرکت به گونه‌­ای اقدام کنند که شرکت به سود خالص و پایه مورد انتظار دست پیدا کنند تا سود نقدی بیشتری نیز نصیب سهامدارن شود.

سیاست تقسیم سود در شرکت‌های خدماتی

همانند سایر شرکت‌­ها در شرکت‌­های خدماتی نیز تقسیم سود یکی از عوامل اثرگذار بر سرمایه‌گذاری‌های آتی شرکت‌ است، یک شرکت خدماتی هرچه سود بیشتری تقسیم کند، منابع داخلی شرکت کاهش پیدا کرده و در نتیجه شرکت نمی­‌تواند برای اجرای پروژه‌های سرمایه‌گذاری قدم­‌های موثری بردارد.

نتایج تحقیقاتی درباره سود تقسیمی

در رابطه با سود تقسیمی مقالات مطالعات متعددی در خصوص شرکت­‌های مختلف انجام شده و از این مقالات نتایج قابل توجهی به دست آمده است، در ادامه به چند مورد از مطالعات بین المللی درباره سود تقسیمی و یافته‌های آماری در بازار سرمایه ایران اشاره شده است.

مطالعات بین المللی درباره سود تقسیمی

نتایج مطالعات جواخادزه و دیگران (Javakhadze, D., Ferris, S. and N. Sen 2014) در خصوص تجزیه و تحلیلی بین‌المللی در مورد هموارسازی سود تقسیمی نشان می‌­دهد که مدیران شرکت‌های با نسبت پایین ارزش بازار به ارزش دفتری و وجه نقد کم‌تر، بیشتر اقدام به هموار سازی سود تقسیمی می‌کنند.

همچنین شرکت‌های با ساختار مالکیت متمرکز و حاکمیت شرکتی قوی‌تر، هموارسازی سود تقسیمی کم‌تر دارند؛ یافته‌­های گوش و سان (Ghosh and Sun 2014) حاکی از آن است که تقسیم سود توسط شرکت‌ها به موجب کاهش هزینه‌های نمایندگی و تسهیل تامین مالی بیرونی منجر به بهبود رشد شرکت‌­ها می‌شود.

 یافته‌های آماری در بازار سرمایه ایران

یافته‌های آماری در مورد بازار سرمایه ایران را در موارد زیر شرح داده‌ایم:

• • مطالعه انجام شده در مقاله “سودمندی اطلاعات سودهای تقسیمی درباره سودهای آتی” نشان می­‌دهد، در شرکت‌هایی که سود پرداخت می­‌کنند، در مقایسه با واحدهای تجاری که سود پرداخت نمی­‌کنند بین بازده سال جاری سهام و سود سال آتی رابطه مثبت بزرگی وجود دارد.
  • نتیجه مقاله “سیاست تقسیم سود در شرکت های مشکوک به تقلب” در خصوص شرکت‌های پذیرفته شده در سازمان بورس و اوراق بهادار طی سال های 1384 تا 1391، نشان دهنده آن است که سود تقسیمی با تقلب رابطه معکوس معنادار دارد و به عبارت دیگر شرکت­‌هایی که تقسیم سود سهام دارند احتمال تقلب در آن­‌ها نیز کاهش پیدا می­‌کند.
  • نتیجه مقاله “بررسی پیامدهای سیاست سود تقسیمی رو به رشد در شرایط محدودیت مالی و موقعیت رقابتی” نشان دهنده این امر است که در شرکت‌های با محدودیت مالی واکنش بازار سرمایه به افزایش سود تقسیمی یا DPS نسبت به شرکت‌های بدون محدودیت مالی، ضعیف­تر است.
  • نتیجه مطالعات گلستانی و دیگران (1393) نشان دهنده رابطه منفی و معنادار میان نرخ مؤثر مالیاتی و سیاست تقسیم سود است، علاوه بر این، نتایج این تحقیق به رابطه مثبت و معنادار میان نرخ مؤثر مالیاتی و بازده آتی سهام اشاره دارد.

تاثیر سود تقسیمی بر اعتماد سرمایه‌گذاران

یکی از عوامل تاثیر گذار بر جذب سرمایه گذار و حفظ اعتماد سرمایه گذاران، سود تقسیمی یا DPS است و در بازار سرمایه، سرمایه گذاران به دنبال شرکت­‌هایی هستند که بازدهی پایدار و قابل پیش بینی را فراهم نماید که خود نشان دهنده این امر است که شرکت در موقعیت مالی مطلوبی قرار دارد و می‌­تواند سود قابل‌ توجهی به سهام‌داران پرداخت نماید.

نتیجه گیری

سرمایه گذاران با پذیرش ریسک سرمایه گذاری در بازار سرمایه باید به منافعی دست پیدا کنند تا سرمایه گذاری آن­‌ها تداوم داشته باشد و یکی از این منافع سود نقدی سهام است که نزد سهامداران از اهمیت بالایی برخوردار است؛ اما سود تقسیمی یا DPS مقدار سودی است که به ازای هر سهم به سهامدار اختصاص پیدا می­‌کند.

افرادی که اقدام به سرمایه گذاری در بازار سرمایه می­‌کنند باید با مفهوم سود تقسیمی یا DPS آشنایی کافی داشته باشند، برای بررسی بیشتر موضوع در مقاله به مباحثی در خصوص سود تقسیمی پرداختیم، در انتها اگر سوالی دارید در قسمت دیدگاه برایمان بنویسید.