شاخص های اقتصادی و انواع شاخص های کلان اقتصادی

برای بررسی وضعیت عملکرد شرکت‌های پذیرفته شده در بورس، بررسی وضعیت اقتصادی یک کشور از شاخص‌ استفاده می‌گردد و براساس آن‌ معیارها، نسبت به سال‌های آتی پیش‌بینی و تصمیم گرفته می‌شود. یکی از این معیارها، استفاده از شاخص های اقتصادی می‌باشد.

ما در این مقاله قصد داریم به صورت جزئی‌ مفهوم شاخص های اقتصادی را شرح دهیم و حتی انواع شاخص های اقتصادی، انواع شاخص های کلان اقتصادی و کاربرد شاخص‌های اقتصادی را نیز بیان کنیم. در ادامه مقاله به توضیح و بررسی تمامی این موضوعات خواهیم پرداخت.

شاخص اقتصادی چیست؟

به طور کلی برای پاسخ سوال شاخص‌های اقتصادی چیست باید گفت که، شاخص های اقتصادی بخشی از اطلاعات اقتصادی می‌باشد که در اقتصاد کلان مورد استفاده قرار می‌گیرد. تحلیلگران برای بررسی احتمالات سرمایه‌گذاری فعلی و تصمیم‌گیری برای سرمایه‌گذاری‌های آتی، از همین شاخص‌ها کمک می‌گیرند.

البته تنها زمانی می‌توانیم به شاخص های اقتصادی اکتفا کنیم که تحلیلگران، آن را به درستی تفسیر نموده باشند، در غیر این صورت موجب پیش‌بینی اشتباه و عملکرد ضعیف خواهد شد.

به بیان ساده تر برای پاسخ سوال شاخص‌ های اقتصادی چیست؟ شاخص‌های اقتصادی در فهم نوسانات بازار و عواملی که بر این روند تاثیر می‌گذارند به افراد جامعه کمک می‌کنند.

تعاریف ارائه شده شاخص‌های اقتصادی، فراوانند اما اصلی‌ترین تعریف، شاخص های اقتصادی، آماری برای محاسبه فعالیت‌های اقتصادی است.

شاخص‌های اقتصادی چنین امکانی را فراهم می‌کنند تا سازمان‌ها، تجزیه و تحلیل عملکرد اقتصادی و پیش‌بینی عملکرد آینده را انجام دهند. به کلام دیگر، شاخص‌های اقتصادی به عنوان ابزاری کارآمد در جهت بررسی سلامت جامعه مورد استفاده قرار می‌گیرند.

شاخص‌های بورس جهانی چیست؟

بورس جهانی چیست؟ پیش‌تر گفتیم که از شاخص های اقتصادی برای بررسی عملکرد بازار بورس و وضعیت کلی بازار استفاده می‌شود و این مسئله‌ای جهانی است.

شاخص‌های بورس جهانی به بررسی کلیه‌ی بازارهای بین المللی که سهام شرکت‌های داخلی و خارجی در آن معامله می‌شوند، می‌‎پردازند. شاخص‌های بورس در این گونه بازارها در حوزه‌های مالی و اقتصادی به فعالیت مشغول می‌باشند.

شاخص های اقتصادی ایران

از شاخص های اقتصادی ایران برای نشان دادن وضعیت بورس و بازار ارز کشور، استفاده می‌شود و به چند گروه طبقه‌بندی شده‌اند که تمامی آن‌ها توسط تحلیلگران مورد بررسی قرار می‌گیرند تا بتوانند نسبت به اقتصاد کشور، محاسبه‌ی دقیقی ارائه دهند. شاخص‌های اقتصادی ایران در تصویر زیر آمده‌اند:

شاخص‌های اقتصادی ایران

شاخص های اقتصادی آمریکا

برای بررسی وضعیت بورس و ارز آمریکا نیز از شاخص‌های اقتصادی استفاده می‌شود که دولت آمریکا نیز، از آن شاخص‌ها استفاده می‌کند. شاخص‌های اقتصادی آمریکا به 19 گروه کلی و جزئی تقسیم شده که اکثرا شبیه به شاخص‌های اقتصادی ایران هستند. شاخص‌های اقتصادی آمریکا شامل موارد زیر می‌شود:

1. پول
2. بازار سهام
3. نرخ رشد تولید ناخالص‌داخلی
4. نرخ بیکاری
5. اشتغال غیرکشاورزی
6. نرخ تورم
7. نرخ بهره
8. موازنه تجاری
9. حساب جاری به تولید نا‌خالص داخلی
10. بودجه دولت
11. اطمینان کسب وکار
12. شاخص مدیران خرید تولید
13. شاخص مدیران خرید غیرتولیدی
14. شاخص مدیران خرید خدمات
15. ضریب اطمینان مصرف کننده
16. خرده فروشی
17. جواز ساختمان
18. نرخ مالیات شرکت
19. نرخ مالیات درآمد شخصی

انواع شاخص های اقتصادی

پس از دانستن مفهوم شاخص‌های اقتصادی باید با انواع شاخص‌های اقتصادی نیز آشنا شوید. شاخص‌های اقتصادی به 3 گروه کلی تقسیم می‌شوند که هر کدام از این گروه‌ها، دارای زیرمجموعه‌های فراوانی هستند.

چنین زیر مجموعه‌هایی به شما کمک می‌کنند به صورت جزئی و دقیق‌تر به محاسبه و بررسی وضعیت بازار بورس و سهام شرکت‌ها بپردازند. برخی شاخص ها را برای افزایش دقت در برنامه مالی می‌توانید به صورت سفارشی در نرم افزار حسابداری ابری خود وارد کنید. انواع شاخص‌های اقتصادی عبارتند از:

3 گروه کلی شاخص های اقتصادی

شاخص های پیشرو

همانطور که از نام این شاخص مشخص است، می‌توانیم برای توضیح شاخص پیشرو بگوییم که از شاخص پیشرو نسبت به تغییرات آینده بازار و اقتصاد و حتی برنامه اموال اشخاص کمک گرفته می‌شود.

به طور کلی شاخص پیشرو، در پیش‌بینی‌های کوتاه مدت اقتصادی کشور، استفاده می‌شود. به کلام دیگر شاخص پیشرو در پیش‌بینی کوتاه مدت تحولات جامعه بسیار مفید و کارآمد است، زیرا همین شاخص پیش از تغییر مسیر اقتصاد را مشخص و تعیین می‌کند.

شاخص های پسرو

این شاخص‌ها معمولا بعد از تغییر و تحولات جامعه ایجاد می‌شوند. شاخص‌های پسرو برای تایید الگوهای خاص مورد استفاده قرار می‌گیرند و طبق بررسی‌های انجام شده نسبت به کارایی آن در زمان استفاده، در تایید الگوهای خاص مفید و کارآمد عمل کرده است.

تحلیلگران می‌توانند برای پیش‌بینی‌های اقتصادی از این شاخص کمک بگیرند اما به صورت مستقیم قادر نیستند از شاخص پسرو در تغییر و تحولات اقتصاد جامعه استفاده کنند.

شاخص های همزمان

تحلیلگران از شاخص‌های همزمان، زمانی استفاده می‌کنند که قصد دارند نسبت به وضعیت فعلی اقتصاد جامعه مطلع شوند. همین شاخص نسبت به وضعیت فعلی جامعه در یک منطقه خاص، اطلاعات ارزشمندی را در اختیار تحلیلگران قرار می‌دهد، زیرا همزمان با تغییراتی که سیگنال می‌دهند ایجاد می‌شوند. در آموزش حسابداری فرداد این موضوع بیشتر پرداخته می‌شود.

انواع شاخص های کلان اقتصادی

شاخص‌های اقتصادی فراوان وجود دارند که در مجموعه‌ی شاخص‌هایی که در مبحث فوق، بیان کردیم طبقه‌بندی می‌شوند. نکته‌ای که لازم است بدانید چنین است که، شاخص‌های اقتصادی به سرمایه‌گذاران، تحلیلگران مالی، در تصمیمات مالی و… کمک می‌کنند. انواع شاخص های کلان اقتصادی شامل موارد ذکر شده در تصویر زیر هستند:

10 مورد از شاخص‌های کلان اقتصادی

 تولید ناخالص داخلی (GDP)

تولید نا‌خالص‌های داخلی یکی از شاخص‌های پسرو به حساب می‌آید. شاخص GDP یکی از مهم‌ترین شاخص‌هایی است که برای بررسی سلامت اقتصاد جامعه استفاده می‌شود.

به طور کلی از تولید ناخالص‌داخلی برای مشاهده و نشان دادن میزان تولید، رشد اقتصادی و اندازه اقتصاد یک جامعه استفاده می‌شود. برای محاسبه و اندازه‌گیری تولید نا‌خالص‌های داخلی از دو روش استفاده می‌شود.

1. روش هزینه‌ای
2. روش درآمدی

شاخص بازار سهام

یکی دیگر از شاخص های اقتصادی، شاخص بازار سهام است که جز شاخص‌های پیشرو محسوب می‌شود. شاخص بازار سهام، یکی از شاخص‌های مهم است که همه‌ی مردم اکثر اوقات آن را بررسی و دنبال می‌کنند.

زیرا قیمت سهام تا حد زیادی براساس عملکرد شرکت تعیین و مشخص می‌گردد. همچنین امید تغییر در جدول حقوق کارگران با بالا بودن شاخص بازار، بیشتر است. اگر برآوردی سود شرکت‌ها دقیق محاسبه شده باشد شاخص بازارسهام می‌تواند جهت و مسیر اقتصاد را به خوبی نشان دهد.

شاخص بیکاری

بیکاری یکی از شاخص‌های پسرو است. در کشورهای مختلف، اداره آمار با تحقیقات و بررسی‌ها به صورت ماهانه درصد بیکاری و اشتغال در کشور را تخمین می‌زند. پس از اتمام بررسی‌ها، تعداد بیکاران و شاغلین هر منطقه را ارائه می‌دهد.

این شاخص می‌تواند معیاری قابل توجه و مهم باشد، همچنین در جهت بررسی سلامت اقتصاد جامعه استفاده می‌شود. لازم به ذکر است که بدانید اگر نرخ بیکاری به طور غیرمنتظره افزایش پیدا کند، تاثیرات منفی بر عملکرد بازار اتفاق می‌افتد.

شاخص قیمت و هزینه مصرف کننده و تولید کننده

در این مبحث در مورد 3 شاخص به صورت کلی توضیح خواهیم داد. شاخص قیمت مصرف کننده یک شاخص پسرو می‌باشد که نقش بسیار مهمی را در سیاست‌های پولی و مالی ایفا می‌کند.

این شاخص در حقیقت برای تغییر و تحولات قیمت کالا و محصولات مصرفی، مصرف کنندگان را برای یک سال اندازه‌گیری و محاسبه می‌کند.

دومین شاخص، شاخص هزینه مصرف کننده است. این شاخص همانند شاخص‌های پیشرو عمل می‌کند، اما در حقیقت در علم اقتصاد جزء شاخص‌های تصادفی طبقه‌بندی شده است.

شاخص قیمت تولیدکننده، یکی دیگر از شاخص‌های تصادفی است. این شاخص تغییرات قیمت را در تمام بخش‌های سازمان تولید کننده بررسی می‌کند. به عبارت دیگر شاخص قیمت تولید کننده قیمت نهایی کالاها را به صورت واسطه‌ای و خام اندازه‌گیری می‌کند.
اگر علاقمند هستید بدانید قیمت گذاری کالا ها و خدمات به چه صورت انجام می‌شود می‌توانید به مقاله روش های قیمت گذاری کالا ها و خدمات مراجعه نمایید.

شاخص تراز تجاری

تراز تجاری یکی از شاخص‌های پسرو محسوب می‌شود که پس از تغییرات، برای بررسی شاخص های اقتصادی ایجاد می‌شود.

شاخص تراز تجاری تفاوت خالص بین ارزش واردات و صادرات در یک کشور را محاسبه و اندازه‌گیری می‌کند. البته لازم به ذکر است که بدانید کسری تجاری در بلندمدت منجر به کاهش ارزش پول آن کشور می‌شود.

شاخص شروع مسکن

یکی دیگر از شاخص های اقتصادی، شاخص شروع مسکن است. شاخص شروع مسکن برای تخمین زدن تعداد واحدهای مسکونی در یک ماه که عملیات ساخت و ساز روی آن‌ها انجام شده است، استفاده می‌شود.

این اطلاعات نشان می‌دهند که برای چند ساخت آپارتمان، مجوز صادر شده و کدام پروژه‌ها آغاز و پایان یافته‌اند. البته باید بدانید که شاخص شروع مسکن، یک شاخص بی‌ثبات است اما حدود 4 بخش بزرگ از تولید ناخالص داخلی را به خود اختصاص داده است.

شاخص نرخ بهره

یکی دیگر از شاخص های اقتصادی پسرو، شاخص نرخ بهره می‌باشد. زمانی که نرخ بهره افزایش پیدا کند، وام گیرندگان دیگر تمایلی به گرفتن وام ندارند.

این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که مصرف کنندگان از قبول بدهی و گسترش کار تولید خود منصرف شوند و در نتیجه تمامی چنین اقداماتی، تولید ناخالص داخلی نیز کاهش پیدا می‌کند.

ممکن است برعکس این اتفاق هم رخ دهد. زمانی که نرخ بهره پایین باشد، تقاضا برای پول افزایش پیدا می‌کند و در ادامه قیمت‌ها رشد می‌کنند.

شاخص قدرت ارز

قدرت ارز، یک شاخص پسرو محسوب می‌گردد. زمانی که یک کشور صاحب نرخ قوی ارز باشد، خرید و فروش ارز با سایر کشورها افزایش پیدا می‌کند.

چنین کشوری محصولات خود را ارزان‌تر به فروش می‌رساند و محصولات را با قیمت بالاتر به خارج از کشور صادر می‌کند. اگر یک کشور ارز ضعیفی داشته باشد می‌تواند برای فروش کالاهای خود، گردشگران را جذب کند.

شاخص فعالیت تولیدی

یکی دیگر از شاخص های اقتصادی پیشرو، شاخص فعالیت تولیدی است. سفارش کالاهای با دوام بخشی از این شاخص است. در شاخص فعالیت تولیدی، کالاهای با دوامی مانند یخچال، اتومبیل و… که چندین سال مورد استفاده قرار می‌گیرند در پایان هر ماه، وزارت بازرگانی منتشر می‌کند.

زمانی که تقاضای سفارشات کالاهای با دوام افزایش پیدا کند نشان دهنده سلامت اقتصادی جامعه است و برعکس، کاهش تقاضا، مشکل بزرگ اقتصادی جامعه را نشان می‌دهد.

شاخص درآمد و دستمزد

شاخص درآمد و دستمزد جزء شاخص‌های اقتصادی پسرو به حساب می‌آید. زمانی که اقتصاد درست کار کند طبیعتا درآمد نیز در آن کشور افزایش پیدا می‌کند تا بتواند با هزینه‌های زندگی همخوانی داشته باشد.

اما اگر درآمد کاهش یابد نشان دهنده این است که کارفرمایان، یا کارگران را اخراج می‌کنند یا نرخ درآمد را کاهش می‌دهند. به عبارت دیگر، کاهش درآمد می‌تواند نشان دهنده عملکرد نادرست جامعه و شرکت نیز باشد.
اگر اطلاعاتی درباره درآمد ندارید و علاقمند به افزایش اطلاعات خود در این زمینه هستید، می‌خواهید با انواع درآمد آشنا شوید می‌توانید به مقاله درآمد چیست مراجعه نمایید.

کاربردهای شاخص اقتصادی

تحلیلگران برای بررسی و تجزیه، تحلیل وضعیت اقتصادی نیازمند ابزارهایی هستند تا بتوانند به آسانی برنامه‎ریزی‌ها را انجام دهند.

کاربرد شاخص‌های اقتصادی نیز در این است که به عنوان ابزاری قدرتمند بتوانند جهت حرکت مسیر را به تحلیلگران نشان دهند. کاربرد شاخص های اقتصادی در چند مورد خلاصه می‌شود که این موارد در تصویر زیر آمده‌اند:

کاربردهای اساسی شاخص‌های اقتصادی

شاخص‌های جهانی بورس

کمی قبل گفتیم که بازار جهانی، به تمام بازارهای بین المللی و معاملات آن‌ها اشاره دارد که در مورد شاخص‌های جهانی بورس و سهام شرکت‌های داخلی و خارجی به بررسی و تجزیه، تحلیل می‌پردازد.

بورس جهانی دارای انواع مختلف شاخص می‌باشد، که در جهت‌گیری به تحلیلگران کمک می‌کند. شاخص‌های جهانی بورس شامل موارد زیر می‌شوند:

• بازار سهام
• بازار اوراق بهادار
• بازار کالاها
• بازار فارکس

شاخص تولید ناخالص داخلی و ملی

یکی از مهم‌ترین، متغیرهایی که در تجزیه، تحلیل و ارزیابی‌های اقتصاد مورد استفاده قرار می‌گیرد، شاخص تولید ناخالص داخلی است. تولید ناخالص داخلی، از ارزش ریالی محصولات توسط واحدهای تولیدی داخل یک کشور در یک دوره زمانی مشخص به دست می‌آید.

در مقابل تولید ناخالص داخلی، تولید ناخالص ملی وجود دارد که برابر با ارزش ریالی تمامی کالاها و خدمات تولید شده در اقتصاد ملی در یک دوره زمانی مشخص می‌باشد. در حقیقت تولید ناخالص ملی، ارزش مجموع کالاهای تولیدی و خدمات نهایی را نمایش می‌دهد.

رشد اقتصادی

کافی است به مفهوم رشد دقت کنید تا بتوانید رشد اقتصادی را تعریف کنید. رشد اقتصادی به معنای افزایش ارزش کالاها و خدمات حاضر در جامعه است. رشد معمولا به صورت واقعی محاسبه می‌شود تا بتواند اثر تورم را از بین ببرد.

برای اندازه‌گیری و محاسبه دقیق نرخ رشد اقتصادی، کشورها تولید ناخالص داخلی را به جمعیت کشور تقسیم می‌کنند. نرخ رشد نشان دهنده چیست؟ لازم به ذکر است که بدانید نرخ رشد نشان‌دهنده روند سطح تولید ناخالص داخلی در طی دوره مالی است.

تورم

احتمالا با این واژه همه آشنا هستید و می‌دانید چه تاثیری بر اقتصاد و زندگی مردم می‌گذارد. اما به طور خلاصه توضیحی کوتاه در مورد تورم بیان خواهیم کرد. علم اقتصاد، تورم را به معنای افزایش غیرمتناسب سطح عمومی قیمت کالاها دانسته است.

می‌دانید با وجود تورم، قیمت‌ها به طور نامنظمی افزایش پیدا می‌کند. البته بعضی از اقتصاددانان تعریف دیگری نیز برای تورم ارائه داده‌اند، می‌گویند کاهش درصد پشتوانه از پول ملی نسبت به درصد پول خلق شده، تورم است.

مفهومی از تورم

شاخص نرخ ارز و بهره

شاخص نرخ ارز چیست؟ برای درک بهتر شاخص‌های اقتصادی و تاثیر آن‌ها بر روند وضعیت عملکرد اقتصادی جامعه باید با چند مفهوم آشنا شوید که یکی از آن‌ها، مفهوم نرخ ارز و بهره می‌باشد.

به مقدار واحد پولی که برای به دست آوردن واحد پول یک کشور دیگر پرداخت می‌شود، نرخ ارز است. به طور مثال: به مقدار واحد پولی که شخص ایرانی، برای خرید واحد پولی آمریکا (دلار) پرداخت می‌کند نرخ ارز گفته می‌شود.

دومین واژه نرخ بهره می‌باشد. نرخ بهره، مبلغی است که برای جلوگیری از کاهش ارزش پول پرداختی در امروز و دریافتی در آینده از وام گیرنده دریافت می‌شود. به طور مثال: زمانی که شخصی وام دریافت می‌کند، در زمان بازگشت وام مبلغی اضافه پرداخت می‌کند که مابه التفاوت مبلغ دریافتی و پرداختی را نرخ بهره می‌گویند.

در جامعه اقتصادی روبه رشد تراش های شاخص ها مثبت است و کسب و کارها کمتر درگیر فرار مالیاتی و در نتیجه جرایم سامانه مودیان هستند. میتوانید مقاله قوانین سامانه مودیان را از سایت فرداد مطالعه کنید.

شاخص تراز تجاری

کمی پیش‌تر در مورد شاخص تراز تجاری بحث کردیم و دانستیم که اختلاف میان ارزش صادرات و واردات یک کشور که در یک دوره زمانی اتفاق می‌افتد، تراز تجاری گفته می‌شود. حالا می‌خواهیم مطلب جدیدی را در مورد تراز تجاری شرح دهیم، همچنین بر شاخص تراز تجاری عواملی تاثیر می‌گذارند که عبارتند از:

• هزینه‌های تولید
• میزان تقاضا و عرضه
• در دسترس بودن ارز خارجی برای پرداخت واردات
• مالیات و محدودیت دولت
• حرکات نرخ ارز در یک بازه زمانی مشخص

مقایسه برخی از شاخص های اقتصادی ایران با چند کشور منتخب

با مفهوم تمامی شاخص‌های اقتصادی آشنا شدید و دانستید که چه کاربردی دارند. اما نرخ تورم و رشد اقتصادی در هر سال کم‌تر از سال‌های قبل می‌باشند اکنون می‌خواهیم شاخص‌های اقتصادی ایران را با چند کشور مقایسه کنیم تا به خوبی متوجه این موضوع شوید.
رشد اقتصادی

• ایران در مقایسه با سال‌گذشته: 4/3 درصد
• ترکیه نسبت به سال پیش: 8/1 درصد
• روسیه در مقایسه با سال‌گذشته: منفی 0/3 درصد
• عربستان در مقایسه با سال پیش: منفی 1/4 درصد

نرخ بیکاری

• ایران در سنجش با سال گذشته: 6/9 درصد
• ترکیه نسبت به سال‌گذشته: 1/13 درصد
• روسیه در سنجش با سال پیش: 8/5 درصد
• عربستان نسبت به سال‌گذشته: 4/7 رصد

شاخص‌های مهم اقتصادی در فارکس

بازار فارکس برای تحلیل وضعیت بازار، از شاخص های اقتصادی مهمی استفاده می‌کند. این موارد شامل موارد زیر می‎‌شود:

• نرخ بهره
• تولید ناخالص داخلی
• اشتغال غیرکشاورزی
• جواز ساخت
• تراز تجاری
• نرخ بیکاری
• بهای واردات
• شاخص تولید صنعتی
• شاخص بهای اشتغال
• بهره وری

شاخص‌های توسعه اقتصادی

توسعه اقتصادی دارای 3 شاخص مهم می‌باشد که این سه مورد شامل موارد ذکر شده در تصویر زیر می‌باشد:

3 مورد از شاخص‌های توسعه اقتصادی

نتیجه گیری

امروزه دولت برای بررسی وضعیت عملکرد اقتصادی، منابع تجاری خود مانند بورس، از شاخص های اقتصادی استفاده می‌کند. شاخص‌های اقتصادی اگر به صورت دقیق محاسبه و اندازه‌گیری شده باشد می‌تواند مسیر حرکت اقتصاد را به اقتصاددانان و تحلیلگران نشان دهد.

بازار سهام، بازاری است که معاملات گران با سرمایه‌گذاری یک شرکت و یا مجموعه در آن صورت می‌گیرد و در سود و زیان تفاوت قیمت سهام بنگاه اقتصادی و یا سود و زیان حاصل از فعالیت آن واحد اقتصادی شریک می‌شود. در ادامه اگر نظری در مورد مطالب ذکرشده داشته و یا می‌خواهید قسمتی از آن را تکمیل نمایید. با درج نظر خود ما را همراهی کنید.