علی الحساب چیست؟ مالیات و ثبت حسابداری علی الحساب

در بحث حسابداری و مالی اصطلاحات مختلفی بابت دریافت‌ها، پرداخت‌ها، هزینه‌ها و درآمد به کار برده می‌شود. از جمله موارد پرکاربرد پیش پرداخت و علی الحساب است. یک حسابدار باید بداند پیش پرداخت و علی الحساب چيست و نحوه ثبت حسابداری آن‌ها چگونه است.
برای آشنایی بیشتر در رابطه با علی الحساب در این مقاله ابتدا به پرسش علی الحساب چیست پاسخ داده شده و در ادامه در رابطه با تعریف علی الحساب دریافتی، پرداختی، ماهیت علی الحساب، ثبت حسابداری علی الحساب، تفاوت علی الحساب و پیش پرداخت و … توضیحاتی ارائه شده است.

علی الحساب چیست؟

همه شما کم و بیش واژه علی الحساب را شنیده و می‌دانید علی‌الحساب به چه معناست. در پاسخ به سوال علی الحساب چیست می‌توان گفت علی الحساب در امور حسابداری و معاملات هنگامی به کاربرده می‌شود که شخصی حقیقی یا حقوقی از کارفرمای خود مبلغی زودتر از موعد دریافت می‌کند. توصیه می‌کنیم فیلم آموزش حقوق و دستمزد را ببینید.

به این مبلغ دریافت شده علی الحساب گفته می‌شود. همچنین در رابطه با حقوق نیز واژه علی الحساب زیاد شنیده می‌شود. در پاسخ به علی الحساب حقوق یعنی چه؟

می‌توان گفت مبلغی است که کارگر از صاحب کار یا شرکت خود قبل از زمان پرداخت حقوق بنا به نیاز و با درخواست مستقیم دریافت کرده و در پایان ماه این مبلغ از حقوق قابل پرداخت کسر می‌گردد. جهت اطلاع از حداقل حقوق وزارت کار می‌توانید به مقاله حداقل حقوق وزارت کار مراجعه نمایید.

صورتحساب علی الحساب چیست؟

هنگامی که یک کارفرما در پروژه‌های مختلف با چند پیمانکار به صورت همزمان مشغول به فعالیت باشد و بر حسب نیاز در حین کار اقدام به پرداخت علی الحساب به پیمانکارها نماید، در این حالت به گزارش اخذ شده از سیستم در خصوص علی الحساب‌های پرداختی صورتحساب علی الحساب می‌گویند.
همچنین از طرف دیگر زمانی که یک پیمانکار چند پروژه همزمان داشته باشد و از تمامی آن‌ها اقدام به اخذ علی الحساب نماید، به صورتحساب یا گزارش تهیه شده در رابطه با علی الحساب‌های دریافتی، صورتحساب علی الحساب می‌گویند.

تعریف علی الحساب دریافتنی

علی الحساب دریافتنی یک حساب دارایی است. این حساب برای پرداختی­‌هایی به صورت علی الحساب است که در آینده در قبال اسناد و مدارک بابت فعالیت انجام شده در گذشته، باید تسویه شود.

تعریف علی الحساب پرداختنی

علی الحساب پرداختنی یک حساب بدهی است. برای دریافتی­‌هایی به صورت علی الحساب است که در آینده در قابل اسناد و مدارک بابت فعالیت انجام داده توسط شرکت در زمان گذشته، باید تسویه گردد.

تفاوت علی الحساب دریافتنی با علی الحساب پرداختنی

ماهیت علی الحساب چیست؟

در معادله اصلی حسابداری دارایی‌ها در سمت راست و بدهی و سرمایه در سمت چپ معادله قرار می‌گیرد. حساب‌هایی که متعلق به سمت راست معادله مذکور باشند با ماهیت بدهکار و حساب‌های متعلق به سمت چپ معادله حسابداری با ماهیت بستانکار شناخته می‌شوند.

همانطور که گفته شد علی الحساب دریافتنی یک حساب دارایی بوده در نتیجه با ماهیت بدهکار خواهد بود. از طرف دیگر با توجه به اینکه علی الحساب پرداختنی یک حساب بدهی است و باید در سمت چپ معادله حسابداری قرار بگیرد با ماهیت بستانکار شناخته می‌شود.

ماهیت علی الحساب مالیات

حسابداری به عنوان ابزار برقراری ارتباط و گزارش نتایج عملیات یک شرکت به مالکان، طلبکاران، سرمایه گذاران و … است. آموزش حسابداری به شرکت‌ها کمک می‌کند تا آگاهی لازم در این زمینه را پیدا کنند. یکی از بحث‌های پرکاربرد در بخش مالی و حسابداری هر شرکت، بحث مالیات است. شرکت‌ها مطابق مقررات باید در دوره‌های مشخص شده نسبت به پرداخت مالیات اقدام نماید.
برای جلوگیری از ضرر و زیان و عواقب بعدی، شرکت‌ها پیش از رسیدن موعد رسیدگی مالیاتی و قطعی شدن مبلغ مالیات، اقدام به پرداخت مالیات به اداره دارایی می‌نمایند. به شما پیشنهاد می‌کنیم تا از سقف معافیت مالیاتی مشاغل نیز آگاهی داشته باشید.

به این مبلغ پرداخت شده علی الحساب مالیات گفته می‌شود. علی الحساب مالیات پرداخت شده که نوعی پیش پرداخت نیز به حساب می‌آید با ماهیت بدهکار است.

کدینگ علی الحساب در حسابداری

در عملیات حسابداری رویدادهای مالی متنوعی وجود دارد. بنابراین برای دسته بندی و قابل فهم بودن رویدادها باید آن‌ها را به دسته‌ها و سطوح کوچک‌تر تقسیم کرد. به عملیات دسته بندی رویدادهای مالی و کد گذاری اصلی و فرعی آن‌ها کدینگ حسابداری می‌گویند.
پاسخ سوال علی الحساب چیست در توضیحات داده شد و با علی الحساب، آشنایی تقریبی پیدا کردید. به طور کلی علی الحساب در ترازنامه در گروه دارایی قرار می‌گیرد و جزء دارایی‌های جاری (کد 11) شرکت در نظر گرفته می‌شود.

دسته بندی رویدادهای مالی و کد گذاری اصلی و فرعی آن‌ها

مالیات علی الحساب واردات چیست؟

کالاهایی که از کشورهای خارجی وارد ایران می‌شوند شامل هزینه‌هایی از جمله ارزش گمرکی کالا، هزینه حمل و نقل، حق بیمه و قیمت خرید می‌شوند.

این هزینه‌ها که در اوراق گمرک قرار دارند جمع شده، مالیات بر واردات محاسبه می‌شود. مالیات مذکور که با نرخ 4 درصد محاسبه می‌شود به عنوان مالیات علی الحساب از طرف وارد کننده پرداخت می‌گردد.

دستورالعمل دریافت مالیات علی الحساب از واردکنندگان کالا

همانطور که در پاراگراف مالیات علی الحساب چیست گفته شد از جمله قوانین موجود در خصوص هزینه‌های گمرکی براساس بخشنامه گمرک، پرداخت مالیات علی‌الحساب واردات کالا به میزان 4 درصد مجموع ارزش گمرکی و حقوق ورودی است. مالیات علی الحساب در واقع مالیات سودی است که در انتهای سال مالی در دفاتر شرکت‌ها ثبت می‌‌شود.
دستورالعمل دریافت مالیات علی الحساب از وارد کنندگان کالا به استناد ماده ۷ قانون اجرای سیاست‌های کلی اصل ۴۴ قانون اساسی و اصلاحات بعدی آن و بنا به اختیار حاصل از ماده 163 قانون مالیات‌های مستقیم مصوب سال 1366 به همراه اصلاحات بعدی می‌باشد.

ثبت حسابداری علی الحساب

در مشاغل پیمانکاری گاهی اتفاق می‌افتد که صورت وضعیت ارسال شده توسط کارفرما مورد تایید قرار نگیرد. در این صورت تا 70 درصد صورت وضعیت موقت به عنوان علی الحساب به پیمانکار پرداخت می‌گردد.

همچنین احتمال عدم وجود نقدینگی کافی یا کامل نبودن اسناد و مدارک و به علت نیاز پیمانکار، مبلغی به عنوان علی الحساب پرداخت می‌شود. در موارد یاد شده ثبت حسابداری علی الحساب به شرح تصویر زیر است؛ این فرمول به صورت پیش‌فرض در نرم افزار پیمانکاری وجود دارد.

ثبت حسابداری علی الحساب هنگام عدم وجود نقدینگی کافی یا کامل نبودن اسناد و مدارک

همچنین در مواردی در شرکت‌ها امکان دارد مبلغی به عنوان علی الحساب به پرسنل پرداخت شود تا برای خرید کالایی یا انجام هزینه‌هایی اقدام و بعد از ارائه فاکتور مبلغ ما به التفاوت به ایشان پرداخت گردد. در این حالت ثبت حسابداری علی الحساب پرداختی به شرح زیر خواهد بود:
دارایی جاری/ حساب‌ها و اسناد دریافتنی غیرتجاری/سایر بدهی کارکنان ****( بدهکار)
بانک ****(بستانکار)

مثال عددی سند علی الحساب

در پارگراف قبل در رابطه با نحوه ثبت حسابداری علی الحساب توضیحات لازم داده شد. در ادامه برای درک بهتر موضوع علی الحساب چیست؟ مثال برای علی الحساب آورده شده است.

مثال: شرکت آلفا حق الزحمه کارکرد سه ماه شرکت را به علت کمبود منابع مالی پرداخت ننموده است. در تاریخ 1401/01/01 یکی از پرسنل شرکتی درخواست مبلغ 30.000.000 ریال به عنوان علی الحساب می‌نماید. در این صورت ثبت حسابداری علی الحساب پرداختی به شرح زیر است:

مثال: محمد به عنوان مسئول پذیرایی جلسه هیئت مدیره در شرکت ایران انتخاب شده است. شرکت به ایشان مبلغ 20.000.000 ریال به عنوان علی الحساب جهت خرید وسایل پذیرایی پرداخت نموده است. ثبت حسابداری علی الحساب پرداختی مذکور به شرح زیر است:
دارایی جاری/ حساب‌ها و اسناد دریافتنی غیرتجاری/سایر بدهی کارکنان 20.000.000 (بدهکار)
بانک 20.000.000(بستانکار)

ثبت علی الحساب در حسابداری دولتی

در حسابداری دولتی با هدف برنامه ریزی و تصمیم گیری در خصوص کنترل بودجه، گزارش رویدادهای بودجه‌ای و برنامه مالی تمام دستگاه‌های اجرایی جمع آوری، ثبت، طبقه بندی، خلاصه، تفسیر و گزارش می‌شود.

موارد مهم در پرداخت علی الحساب

طبق قانون وجوهی که به عنوان مساعده حقوق و مزایا به پرسنل دولت پرداخت می‌شود، در حکم علی الحساب است.

ثبت علی الحساب در حسابداری دولتی به شرح زیر است:
علی الحساب سال جاری ****( بدهکار)
بانک ****(بستانکار)
تا پایان سال در صورتی که نسبت به تسویه علی الحساب اقدام نشود، در پایان سال میزان مانده علی الحساب، در حساب ذخیره علی الحساب به شرح زیر ثبت می‌شود:
هزینه/ هزینه‌ها به تفکیک طبقه بندی اقتصادی **** (بدهکار)
ذخیره علی الحساب/ ذخیره علی الحساب بابت عملیات جاری **** (بستانکار)

تفاوت علی الحساب با پیش پرداخت

در اکثر شرکت‌ها دیده شده که قبل از خرید کالا یا خدمات، طبق توافق صورت گرفته مبلغی پرداخت می‌شود. یا قبل از وقوع هزینه، وجه مربوط به محل هزینه پرداخت می‌شود که به پرداختی مذکور پیش پرداخت می‌گویند.
اگر علاقمند هستید اطلاعات بیشتری در حوزه پیش پرداخت داشته باشید می‌توانید به مقاله حساب های پیش پرداخت و پیش دریافت مراجعه نمایید.

از طرف دیگر در پاسخ به سوال پیش پرداخت چیست؟ می‌توان به ماده 28 قانون محاسبات عمومی کشور رجوع کرد. در این ماده قانونی به پرداخت‌هایی که از محل اعتبارات مربوط و طبق حکم و قرارداد، قبل از انجام تعهدات صورت می‌گیرد، پیش پرداخت می‌گویند.
با دست‌یابی به جواب سوال علی الحساب چیست (What Is In Part Payment) و پیش پرداخت چیست، اکنون می‌توان تفاوت علی الحساب با پیش پرداخت را بیان کرد. این تفاوت‌ها در تصویر زیر آمده اند:

تفاوت پیش پرداخت با علی الحساب چیست

تفاوت علی الحساب و مساعده

در موارد متعدد در شرکت‌ها مشاهده می‌شود که پرسنل قبل از موعد پرداخت حقوق به علت نیاز مالی درخواست قسمتی از حقوق خود را می‌کنند. این قسمت از حقوق که به پرسنل پرداخت می‌شود به عنوان مساعده حقوق در اسناد حسابداری ثبت می‌شود. مساعده حقوق در زمان محاسبه حقوق از مبلغ حقوق کسر می‌شود.
از طرف دیگر کلمه مساعده، نوعی پرداخت قبل از برنامه معمول برای کمک به پرسنل یا پیمانکار درگیر در پروژه یا سازمان است. مانند پرداخت یک کالا یا خدمات قبل از این که کالا دریافت و یا خدمات انجام شده باشد.
تعریف علی الحساب در پارگراف علی الحساب چیست شرح داده شد. با توجه به توضیحات ارائه شده مساعده حقوق و علی الحساب حقوق یکسان است. اما در خصوص تفاوت مساعده و علی الحساب می‌توان گفت که مساعده فقط در مورد حقوق به کاربرده می‌شود اما علی الحساب در خصوص حقوق، هزینه‌های شرکت، پروژه‌های پیمانکاری، شهریه دانشگاه کاربرد دارد.

تمامی مواردی که تا اینجا گفته شد، باید در برنامه حقوق و دستمزد ثبت و گزارش‌گیری شود تا برای شرکت و پیمانکاران واضح باشد و مشکلی ایجاد نشود.

برای اطلاعات بیشتر درباره اضافه کاری، مقاله نحوه‌ی محاسبه اضافه کاری را مطالعه کنید.

پرسش و پاسخ های مهم علی الحساب

در مطالب قبل در رابطه با علی الحساب چیست، کدینگ علی الحساب در حسابداری، نحوه پرداخت علی الحساب و … توضیحاتی ارائه شد. اما با مطالعه چندین مقاله علی الحساب چیست به چند نمونه از سوالات پرتکرار مرتبط با علی الحساب رسیدیم، در ادامه به شرح هر کدام می‌پردازیم.

پرسش و پاسخ های مهم مرتبط با علی الحساب چیست

شهریه علی الحساب چیست؟

شاید شما هم شهریه علی الحساب را بخصوص در زمان ثبت نام و انتخاب واحد شنیده‌اید. گاهی در زمان ثبت نام دانشجو در ترم جدید، دانشگاه اقدام به اخذ مبلغی می‌نماید.

به این مبلغ اخذ شده شهریه علی الحساب می‌گویند. در این حالت دانشگاه مبلغی را به صورت علی الحساب دریافت و مابقی آن را در طول ترم از دانشجویان اخذ می‌نماید.

سود علی الحساب چیست؟

همه افراد سالانه سعی می‌کنند بخشی از درآمد خود را به نوعی سرمایه گذاری کنند. یکی از روش‌های سرمایه گذاری، سپرده گذاری در بانک‌هاست.

حال با این تفاسیر در پاسخ به سوال سود علی الحساب چیست می‌توان گفت سود علی الحساب در واقع قسمتی از سود عملیاتی بانک‌هاست که قبل از پرداخت سود قطعی در دوره زمانی تعیین شده به سپرده گذاران پرداخت می‌گردد.

مبلغ علی الحساب چیست؟

در رابطه با علی الحساب در قسمت‌های قبل از جمله علی الحساب چیست توضیحات لازم ارائه شد.

مبلغ علی الحساب در اصل مبلغی است که مطابق مقررات از طرف کارفرما به پیمانکار پرداخت می‌گردد. در پروژه‌های پیمانکار مبلغ علی الحساب نباید بیشتر از هفتاد درصد بهای کالای تحویلی یا خدمات انجام شده باشد.

نحوه پرداخت علی الحساب چگونه است؟

براساس موضوع تبصره ماده ۳۹ آیین‌ نامه مالی و معاملاتی پرداخت علی الحساب با دستور مقام مجاز در جهت ادای قسمتی از تعهد ایجاد شده از محل اعتبار مربوطه است.
زمانی پرداخت علی الحساب امکان پذیر می‌شود که تهیه اسناد و مدارک مثبته به منظور تادیه تمام دین امکان پذیر نباشد و یا مبلغ کافی از محل اعتبارات برای تأمین تادیه تمام دین در اختیار ذیحساب یا مقام مجاز از طرف او قرار نگرفته باشد.

نحوه پرداخت علی الحساب

پرداخت علی الحساب به پیمانکاران چگونه است؟

همانطور که گفته شد علی الحساب زمانی پرداخت می‌شود که مشتری قسمتی از تعهدات و یا خدمات را دریافت کرده باشد. یا به عبارتی پیمانکار درصدی از خدمات را ارائه داده باشد. در این صورت علی الحساب به میزان حداکثر 70 درصد صورت وضعیت پیمانکار پرداخت می‌شود.

تفاوت سود قطعی و علی الحساب چیست؟

سود علی الحساب سودی است که مطابق قرارداد میان سپرده گذار و بانک در ابتدای زمان سپرده گذاری، بانک متعهد می‌شود که درصد مشخصی از سرمایه اولیه سپرده گذار را به عنوان سود، به صورت ماهیانه، سالانه و یا در سررسید به سپرده گذار پرداخت نماید.
به میزان تفاوت سود واقعی پایان دوره حاصل از سرمایه گذاری و سود علی الحساب پرداختی به سرمایه گذاران سود قطعی گفته می‌شود. بانک سود قطعی به دست آمده در پایان سال را موظف است میان سپرده گذاران تقسیم نماید.

نکته مهم در این رابطه این است که ماده 33 قانون پولی و بانکی و ضوابط حسابداری مصوب شورای پول و اعتبار، به عنوان ماخذ تهیه صورت­های مالی بانک‌های دولتی در ایران است.

نرخ سود علی الحساب سپردهای بانکی

نرخ سود علی الحساب سپرده‌های بانکی در بانک‌ها و موسسات اعتباری غیر دولتی در دوره‌های زمانی مختلف با یکدیگر متفاوت است.

این نرخ با هدف دستیابی به نرخ تورم هدف‌گذاری شده، حفظ ارزش پول ملی و ایجاد ثبات در نظام پولی و مالی کشور طبق مصوبه شوری پول و اعتبار بوده و توسط بانک مرکزی به بانک‌ها و موسسات اعتباری غیر دولتی ابلاغی می‌شود.
نتیجه گیری
در جامعه امروز افراد هر یک به نوعی در شرکت‌های پیمانکاری، سازمان‌های دولتی و … مشغول به فعالیت هستند. در نتیجه بیشتر افراد شاغل با واژه علی الحساب آشنایی نسبی دارند. حتی افرادی که در بخش مالی و یا شرکت‌های پیمانکاری نباشند باز هم امکان دارد به علت نیاز درخواست علی الحساب حقوق نمایند. خرید برنامه حسابداری برای هر شرکتی ضروری است تا بتواند امور مربوط به حقوق کارکنان رو به نحواحسن انجام دهد.
با توجه به کاربرد علی الحساب و اهمیت آشنایی با آن بخصوص در بخش مالی شرکت‌ها، در این مقاله به پرسش‌هایی مانند علی الحساب چیست ، ثبت حسابداری علی الحساب و نرخ سود علی الحساب چیست پاسخ داده شده است.