مدیریت زنجیره تامین چیست؟ 5 فرآیند اصلی لجستیک

زنجیره تامین چیست؟

زمانی که محصولات یک شرکت در مرحله ی فروش باشند طبیعتا باید مراحلی را بپیمایند. در این مرحله زنجیره تامین مورد استفاده قرار می‌گیرد.

زنجیره تامین چیست؟ برای پاسخ و درک بهتر سوال که زنجیره تامین چیست؟ باید بگوییم که زنجیره تامین تشکیل شده از سازمان‌ها و منابعی در شرکت که در مراحل عرضه محصولات به مشتریان دخل و تصرف دارند.

تعریف زنجیره تامین

در بخش بالا بصورت کلی به تعریف “زنجیره تامین چیست؟” پرداختیم. علاوه بر موارد ذکر شده فعالیت‌هایی که در حوزه زنجیره تامین انجام می‌شوند شامل منابع طبیعی و مواد اولیه است که در فروش یک محصول در عرضه به مشتری دخالت دارند.

در سازمان‌های بزرگ، زنجیره تامین محصولات ممکن است، در هر نقطه که قابل بازیافت است، توانایی بازگشت داشته باشد و مجددا وارد زنجیره تامین شود.

سازمان‌ها و منابع تشکیل دهنده زنجیره تامین

تاریخچه زنجیره تامین

تا اینجا مفهوم زنجیره تامین چیست؟ را شرح دادیم. حال تاریخچه آن را برای شما شرح می‌دهیم. در دهه‌های 60 و 70 میلادی، سازمان‌ها درصدد بودند، که توان رقابتی خود را افزایش دهند، تا با استاندارد سازی و بهبود فرآیندهای داخلی، بتوانند محصولات با کیفیت را با هزینه‌های کم به بازار عرضه کنند.

در این دو دهه تفکری که میان سازمان‌ها رایج گشته بود این بود که مهندسی و طراحی قوی و عملیات تولید منسجم و هماهنگ برای رسیدن به خواسته‌های بازار و کسب مشتری الزامی و پیش نیاز است. به همین خاطر بود که سازمان‌ها تلاش خود را در باب افزایش توان رقابتی افزون نمودند.

در دهه 80 سازمان‌ها و مدیران علاقه‌مند به برطرف نمودن خواسته‌های مشتریان برآمدند که تا حدودی هم موفق بوده اند.

در دهه 90 مدیران دانستند که برای ادامه حضور در بازار تنها بهبود فرآیندهای داخلی و انعطاف سازی آن فرآیند‌ها کافی نیست بلکه نیازمند تامین کنندگان قطعات و مواد نیز هستند.

با چنین نگرشی بود که زنجیره تامین پا به عرصه تجارت نمود و با توسعه فناوری اطلاعات در سال‌های اخیر زنجیره تامین در حال انجام است.

اهداف مدیریت زنجیره تامین

اهداف مدیریت زنجیره‌تامین چیست؟ طبیعتا بعد از به وجود آمدن زنجیره تامین اهدافی برای آن شکل گرفت تا زنجیره تامین در تجارت ادامه دار شود؛ در ادامه چند مورد از آن را مطرح خواهیم کرد. اهداف مدیریت زنجیره تامین شامل:

• کاهش هزینه و موجودی
• افزایش مسئولیت پذیری سازمان‌ها و پاسخگویی آنان در برابر مشتریان
• انقلاب اطلاعات
• تقاضای مشتریان هنگام خرید محصولات باکیفیت
• ضرورت ایجاد ساختار جدید در روابط بین سازمانی

زنجیره تامین سبز

گفتیم که زنجیره تامین انواع مختلفی دارد که یکی از آن‌ها زنجیره تامین سبز است. زنجیره تامین سبز مجموعه ای از فرآیندها است که در طراحی، تولید و توزیع، مصرف و بازیافت محصولات به کار برده می‌شود تا اثرات مخرب محیط زیست و مصرف انرژی را به حداقل برساند.

دانشمندان و صاحب نظران زنجیره تامین سبز را یک مدل مدیریتی مدرن اما لازم برای سازمان‌ها می‌دانند، که در راستای حفظ محیط زیست و حفظ انرژی قدم برمی دارد.

مولفه‌های زنجیره تامین سبز

مولفه‌های زنجیره تامین سبز چند مورد است که زنجیره تامین سبز با توجه به آن‌ها استفاده می‌شود که در ادامه به معرفی آن‌ها خواهیم پرداخت. مولفه‌های زنجیره تامین سبز شامل:

مواد سبز: این مولفه در استفاده از مواد اولیه با کیفیت و منابع انرژی تجدید پذیر استفاده می‌شود.

تولید سبز: در اکثر کشورها تولید سبز را تحت عنوان تولید پاک شناسایی کرده اند و در هنگام استفاده از آن کمترین آلودگی وارد محیط زیست می‌شود.

مصرف سبز: در این مولفه محصولات و خدماتی را انتخاب می کنیم که با محیط زیست سازگاری داشته باشند و محصولاتی را از استفاده باز می‌داریم که به محیط زیست ضرر می‌رسانند.

مولفه زنجیره تامین

مدیریت زنجیره تامین چیست؟

مدیریت زنجیره‌تامین چیست؟ مدیریت زنجیره‌تامین که علامت اختصاری آن (Scm)  است؛ به فرآیندهایی اطلاق می‌شود که تامین مواد اولیه یا اجزای سازمانی است که شرکت در طی تولید یک محصول و خدمات آن محصول به مشتریان نیاز دارد.

به بیان ساده تر می‌شود گفت که هدف مدیریت زنجیره‌تامین بهبود عملکرد زنجیره تامین سازمان است. به بیان ساده‌تر برای پاسخ سوال که مدیریت زنجیره‌تامین چیست باید گفت که اطلاعات به موقع و دقیق زنجیره تامین به تولیدکنندگان، این امکان را برای تولید کنندگان و خرده فروشان فراهم می‌کند که تنها محصولاتی را تولید و عرضه کنند که قابل فروش است.

استراتژی زنجیره تامین

مدیریت زنجیره‌تامین برای ایجاد و استفاده در سازمان‌ها استراتژی‌هایی را دسته بندی کرده است که به نام استراتژی زنجیره تامین شناخته شده‌اند. فیشر ابداع کننده و شروع کننده مبحث مدیریت زنجیره تامین بوده است.

همچنین وی برای انتخاب استراتژی می گوید که شرکت‌ها برای بهبود عملکرد شرکت نیازمند تمایز میان محصولات جدید با محصولات اساسی است و می‌دانیم محصولات جدید و نوآورانه ای که تولید شده‌اند نیازمند استراتژی زنجیره تامین واکنشی می‌باشند. انواع استراتژی زنجیره تامین عبارتند از:

• زنجیره تامین چابک
•  زنجیره تامین پایدار
• زنجیره تامین ناب
• زنجیره تامین لارم
• زنجیره تامین سبز

مدیریت ریسک در زنجیره تامین

یکی از وظایف اصلی مدیران در سازمان‌ها مدیریت ریسک در زنجیره تامین است. البته تمامی ریسک‌های زنجیره تامین به طور کامل شناسایی شده و مورد بررسی جهت تعیین شدت تاثیر ریسک‌ها نسبت به هم قرار گرفته اند و پس از بررسی نتایج به دست آمده با تاکتیک دیمتل تحلیل شده اند. ریسک‌های زنجیره تامین به ترتیب اولویت شامل موارد زیر هستند:

• محیطی
• منابع مالی
• استراتژی
• فن آوری الاعات و ارتباطات
• جهیزات
• تکنولوژی

مدیریت ریسک زنجیره تامین از جمله وظایف مدیران در سازمان‌ها

مدیریت زنجیره تامین پایدار و ضرورت بررسی آن

مدیریت زنجیره‌تامین پایدار در جریان مواد اولیه، اطلاعات و هماهنگی در سرتاسر زنجیره تامین با وجود سه بُعد اقتصادی، اجتماعی و محیطی می‌باشد. با مخالفت شفافیت و دستیابی به هدف‌های اجتماعی، زیست محیطی و اقتصادی سازمان‌ها با هماهنگی فرآیندهای درون سازمانی مدیریت زنجیره‌تامین و غیره.

مدیریت زنجیره عرضه

مدیریت زنجیره عرضه یا همان مدیریت‌زنجیره تامین، بر یکپارچه سازی فعالیت‌های زنجیره تامین و جریان‌های اطلاعاتی مرتبط جهت دستیابی به مزیت رقابتی را مشمول می‌شود.  به عبارت دیگر مدیریت زنجیره عرضه به معنای فرآیند یکپارچه‌سازی فعالیت‌های مدیریت زنجیره‌تامین و جریان‌های اطلاعاتی از طریق بهبود عملکرد و هماهنگ سازی زنجیره تامین تولید، عرضه و غیره است.

مدیریت لجستیک چیست؟

برای دانستن پاسخ سوال، مدیریت لجستیک چیست؟ ابتدا باید معنای لجستیک را به طور جداگانه مفهوم سازی کنیم. لجستیک به معنای فرآیند برنامه ریزی، طراحی، اجرا و کنترل کار و تمامی این کارها با حداقل هزینه است.

حالا بهتر می‌توانیم شرح دهیم که مدیریت لجستیک چیست؟ مدیریت لجستیک تمامی کارها، اعم از موارد زیر را شامل می‌شود:

• برنامه ریزی و اجرا با حداقل هزینه
• جریان و انباشت مواد خام در انبار
• موجودی کالاهای نهایی (جهت اطلاعات بیشتر به مقاله ارزیابی موجودی کالا مراجعه نمایید)
• تفکیک کالاهای قابل استفاده و غیر قابل استفاده
• اطلاعات مرتبط به امور مالی و برنامه مالی از زمان تولید تا زمان مصرف به منظور و هدف تامین خواسته‌های مشتریان

برای درک بهتر و کامل تر سوال این که مدیریت لجستیک چیست باید گفت که لجستیک از اطمینان قرار گرفتن هفت مطلوب به دست می آید که شامل:

1. محصول مطلوب
2. کیفیت مطلوب
3. میزان مطلوب
4. مکان مطلوب
5. شرایط مطلوب
6. زمان مطلوب
7. و تمامی این‌ها با هزینه مطلوب

تفاوت لجستیک و زنجیره تامین

در گذشته مدیریت‌زنجیره تامین در مترادف مفهوم لجستیک قرار می گرفت. اما باید گفت که scm یا همان مدیریت زنجیره‌‌تامین از مرز و محدوده یک شرکت فراتر می رود.

هم لجستیک و هم مدیریت زنجیره‌تامین از مفهوم سازماندهی جریان اشیا در مراحل مختلف برخوردارند. و هدف هر دو افزایش اثربخشی مشتریان و بهبود عمکلرد سیستم سازمانی ا‌ست.

با تمام این شباهت‌ها، مدیریت زنجیره تامین مدرن در حوزه‌های خاص به ویژه حمل و نقل، انبارداری شرکت یک گام و قدم فراتر می‌رود. مدیریت زنجیره‌تامین به صراحت و شفافیت سازماندهی واحدهای کسب و کار را در برمی‌گیرد که این وجه مدیریت لجستیک را برجسته می‌کند.

مدیریت‌زنجیره‌تامین یک نگاه فراشرکتی به همه فرآیندهای سازمان دارد و همه ی عرصه‌های شرکت را از قبیل: تولید، فروش، بازاریابی و غیره به هم توسط مدیریت زنجیره‌تامین متصل می‌شوند.

اگر علاقه‌مند هستید، مقاله تعیین ۱۱۰ شغل سخت و زیان آور در ۱۳ گروه شغلی را مطالعه کنید.

فرآیندهای اصلی مدیریت زنجیره تامین

مدیریت زنجیره‌تامین فرآیندی است که اکثر شرکت‌ها و سازمان‌ها به منظور بهبود عملکرد سازمانی خویش از آن استفاده می کنند تا مطمئن شوند که زنجیره تامین آن‌ها کارآمد و مقرون به صرفه ا‌ست.

مدیریت زنجیره تامین به طور کلی برای تبدیل مواد اولیه به محصول نهایی استفاده می‌شود. مدیریت زنجیره‌تامین شامل 3 فرآیند کلی و 5 جز اصلی ا‌ست که در ادامه شرح خواهیم داد.

سه فرآیند مدیریت زنجیره تامین

اجزای اصلی مدیریت زنجیره تامین

معرفی 5 فرآیند اصلی لجستیک

پس از معرفی فرآیندهای اصلی و اجزای مدیریت زنجیره‌تامین، قصد داریم فرآیندهای لجستیک را هم شرح دهیم که در بهبود عملکرد شرکت و برنامه ریزی و طراحی سازمانی کمک شایانی خواهد کرد. فرآیندهای اصلی لجستیک:

1. همکاری در زنجیره تامین
2. صنایع لجستیک سبز
3. صنایع لجستیک منعطف
4. حرکت از رویکرد b2b به سمت  b2bzc
5. صنایع لجستیکی دیجیتال

مدل‌های زنجیره تامین

مدل SCOR به عنوان یکی از مدل‌های مرجع، فرآیندی در مدیریت زنجیره‌تامین به منظور مدل سازی زنجیره تامین و بهبود عملکرد در سازمان‌ها شناخته شده است. مدل SCOR یک فرایند ثابت و مشخص مدیریتی است که بر اساس 5 اصل در میان سازمان‌ها شناخته شده ا‌ست.

• طراحی و برنامه ریزی
• ساخت و تولید
• تامین و منبع یابی
• ارسال و تحویل
• بازگشتی‌ها

به کمک نرم افزار حسابداری تولیدی، می‌توانید امور حسابداری مربوط به این مفاهیم را ب صورت سفارشی اضافه کنید.

زنجیره تامین دارو

زنجیره تامین دارو یکی از بخش‌های مدیریت زنجیره‌تامین است که باید به درستی به آن توجه شود. اگر به زنجیره تامین دارو دقت کافی و توجه درستی نشود بعید ا‌ست، که مفهوم سلامت در آن جامعه خوب درک شود و محال است، بدون شناخت کافی اجزای یک سیستم درک درستی از کارایی آن سیستم داشته باشد.

برای درک بهتر این مبحث باید گفته شود که زنجیره تامین دارو شامل مجموعه ای از فعالیت‌ها به منظور جریان دارو از مواد خام و اولیه تا داروی نهایی به دست مشتریان است. همچون مجموعه و اجزای دیگر  مدیریت زنجیره‌تامین که به عنوان سیستم در جهت اهداف سازمان مشغول به فعالیت ا‌ست.

زنجیره تامین حلقه بسته

زنجیره معکوس به دو دسته تقسیم می‌شود که یکی از آن‌ها زنجیره تامین حلقه بسته است. زنجیره یا همان لجستیک معکوس ارتباطی میان بازار محصولات جدید و بازار محصولات مرجوعی ایجاد می‌کند.

اگر این دو بازار بر هم منطبق شوند شبکه میان آن‌ها زنجیره تامین بسته است. یعنی اگر لجستیک میان دو بازار یکپارچه باشد آن لجستیک را زنجیره تامین حلقه بسته می‌نامند.

نرم افزار مدیریت زنجیره تامین SCM

شرکت‌ها در جهت بهبود عملکرد خویش باید توانایی پاسخگویی سریع به نیازها و خواسته‌های مشتریان خود را داشته باشند و در عین حال باید بتوانند هزینه محصولات خویش را به حداقل‌ترین رقم برسانند و در مقابل به حداکثرترین رقم برای سوددهی برسند.

نر‌‌م‌افزارهای مدیریت زنجیره تامین باعث رسیدن به این هدف کلی سازمان‌ها می‌شود و انجام معاملات با تامین کنندگان را به بهترین شکل و بهینه سازی سطوح موجودی و هماهنگی کانال‌های توزیع را برای شرکت فراهم می‌آورد.

بهترین نر‌‌م‌افزار زنجیره تامین کدام است؟

طبیعتا مدیریت زنجیره‌تامین و اجرای آن در نر‌‌‌‌م‌افزار هم همانند دیگر بحث‌های حسابداری کمی دشوار است و برای تسهیل در این امر باید بهترین نر‌‌‌م‌افزار مدیریت زنجیره تامین را انتخاب کنند و دوره حسابداری پیشرفته را نیز گذرانده باشید.

یکی از بهترین نر‌‌‌م‌افزار زنجیره تامین به نام آرین سیستم این امکان را فراهم می آورد که با دسترسی به نر‌‌‌م‌افزار در کوتاه ترین زمان توانایی رقابتی خود را افزایش دهید و زنجیره تامین مشتری را بهبود بخشید.

مشکلات زنجیره تامین کدامند؟

در دنیای تجارت بسیاری از شرکت‌ها و سازمان‌ها قادر نیستند به تقاضاهایشان پاسخ مثبت دهند و همین امر باعث افزایش هزینه و مختل شدن پروژه‌ها می‌شوند. مشکلاتی از قبیل عدم اطمینان و عدم هماهنگی می تواند منشا تمامی ضرر و زیان‌ها برای شرکت شود.

انتقال کالاها و خدمات به وسیله تکنولوژی ارتباطات و اینترنت

لجستیک الکترونیکی و زنجیره تامین الکترونیکی

پیش‌تر گفتیم که لجستیک زیر مجموعه‌ی مدیریت زنجیره تامین ا‌ست و بنابراین لجستیک الکترونیکی هم مانند لجستیک، زیرمجموعۀ مدیریت زنجیره‌تامین الکترونیکی می‌باشد.

لجستیک الکترونیکی به معنای انتقال کالاها و خدمات به وسیله تکنولوژی ارتباطات و اینترنت ا‌ست، همانند انتقال داده الکترونیکی و غیره.

فعالیت‌هایی که در حوزه زنجیره تامین انجام می‌شود شامل منابع طبیعی و مواد اولیه ا‌ست که در فروش یک محصول در عرضه به مشتری دخالت دارند. از جمله اهداف مدیریت زنجیره تامین کاهش هزینه و موجودی، افزایش مسئولیت پذیری سازمان‌ها و ضرورت ایجاد ساختار جدید در روابط بین سازمانی ا‌ست.

در این مقاله به تمامی جوانب مدیریت‌زنجیره تامین پرداخته شد. در پایان اگر سوال و یا نظری درباره این مقاله دارید، حتما از طریق درج دیدگاه با ما در ارتباط باشید.

اگر علاقه‌مند به امور مالیاتی هستید می‌توانید مقاله‌های چه کسانی معاف از مالیات هستند و آموزش سامانه مودیان را مطالعه کنید.