نقش بلاکچین در حسابداری 0 تا 100 | ابعاد مختلف + نکات

نقش بلاکچین در حسابداری چه تاثیری دارد؟ در گذشته هر خرید یا فروشی که صورت می­‌گرفت، به صورت دستی و بر روی کاغذ ثبت و ذخیره می­‌شد؛ اما با گذشت زمان و پیدایش تکنولوژی­‌های جدیدتر و همچنین با هدف کاهش خطای انسانی و جلوگیری از حذف اطلاعات در سیستم­‌های کامپیوتری و بر روی نرم افزار حسابداری ثبت می­‌گردد.

هر چند ثبت اطلاعات به خصوص اطلاعات حسابداری در نرم افزارهای کنونی حسابداری به امری رایج در بین شرکت­‌ها تبدیل شده اما این نرم افزارها با توجه به خطاها و مشکلاتی که دارند ممکن است در آینده نتوانند جوابگوی نیازهای شرکت‌­ها باشند و باید از تکنولوژی­‌های جدید در این زمینه استفاده شود و در این خصوص نقش بلاکچین در حسابداری غیر قابل انکار است.

تعریف بلاکچین و ویژگی های کلیدی آن

بلاکچین یک دفتر کل یا پایگاه داده دیجیتالی است که با استفاده از تکنولوژی‌های غیرمتمرکز، اطلاعات و تاریخچه تمامی عملیات صورت گرفته را در خود ثبت و ذخیره می‌­کند؛ تمامی مشترکین که به این شبکه متصل هستند، از یک پایگاه داده مشترک استفاده می‌کنند؛ از ویژگی­‌های بلاکچین به موارد زیر می­‌توان اشاره کرد:

غیرمتمرکز بودن بلاکچین

در حال حاضر اطلاعات مربوط به سیستم‌­ها و سازمان­‌ها در یک نقطعه جمع شده و سطح دسترسی افراد نیز براساس موقعیت فرد در سازمان متفاوت است؛ اما در بلاکچین قدرت، نظارت و کنترل داده از یک مرجع مرکزی جدا شده و بین مراکز مختلف، توزیع و پراکنده می‌شود.

شفافیت و تغییرناپذیری اطلاعات

به علت غیر متمرکز بودن بلاکچین و در نتیجه دسترسی به موقع افراد به اطلاعات مختلف سازمانی، شفافیت اطلاعات مالی افزایش می‌­یابد و علاوه بر این برخلاف نرم افزار حسابداری رایگان و نرم افزار حسابداری شرکتی که امکان نفوذ و تغییر وجود دارد، با توجه به این‌که در بلاکچین تغییر اطلاعات به راحتی امکان پذیر نیست، این فناوری برای برای افشا اطلاعات مالی نقش مهمی دارد.

امنیت و رمزنگاری در بلاکچین

به علت این‌که بلاکچین در ساختار غیر متمرکز طراحی و اجرا می­‌شود، امکان ورود با هدف جعل و خرابکاری وجود ندارد؛ زیرا در صورتی که بر روی یک بلوک تغییراتی ایجاد شود، این تغییرات در تمامی واحدها اعمال شده و در نتیجه این تغییر ثبت و قابل ردیابی است.

تاثیر بلاکچین بر فرآیندهای حسابداری

با توجه به ویژگی­‌هایی که بلاکچین دارد، نقش بلاکچین در حسابداری (The Role Of Block Chain In Accounting) در آینده انکار ناپذیر خواهد بود؛ زیرا شرکت­‌ها و سازمان­‌ها با استفاده از بلاکچین می­‌توانند اطلاعات مالی خود را در بستری با امنیت بالا و غیر قابل تغییر ثبت و ذخیره نمایند. تاثیر و نقش بلاکچین در حسابداری را در تصویر زیر شرح داده‌ایم.

تاثیر و نقش بلاکچین در حسابداری موجب حسابرسی لحظه‌ای می‌شود

ثبت شفاف و غیرقابل تغییر تراکنش‌­ها

مدیران و ذینفعان سازمان‌ها و شرکت­‌ها می‌­خواهند از اطلاعات و گزارش­‌هایی استفاده کنند که بعد از تهیه و تنظیم گزارش امکان اعمال تغییرات در اطلاعات اولیه آن­‌ها وجود نداشته باشد؛ از آنجایی که بلاکچین امکان ارائه اطلاعات امن و رمزنگاری شده را به صورت لحظه‌­ای دارد، بنابراین بر فرآیند حسابداری تاثیر قابل توجهی دارد.

حسابرسی خودکار و لحظه‌­ای

همیشه مدیران و سهامدارن می­‌خواهند که کنترل لحظه­‌ای بر عملیات مالی سازمان داشته باشند؛ زیرا کنترل لحظه‌­ای و مستمر منجر به کاهش خطاهای سهوی یا عمدی شده و از طرفی ریسک جعل و تقلب را کاهش می‌­دهد و با توجه به این‌که در بستر بلاکچین امکان کنترل لحظه‌­ای وجود دارد، روند حسابرسی به طور قابل توجهی به صورت خودکار تقویت می­‌شود.

مزایای استفاده از بلاکچین در حسابداری

با آگاهی از نقش بلاکچین در حسابداری می­‌توان به مزایای استفاده از بلاکچین در حسابداری دست یافت، به طور کلی به علت امنیت و سرعت بالایی که تکنولوژی بلاکچین دارد، در آینده به یکی از انتخاب­‌های اصلی شرکت­‌ها در واحد مالی و حسابداری آن­‌ها خواهد بود و علت این امر را در کاهش خطای انسانی و کاهش هزینه­‌های اجرایی می­‌توان جستجو کرد.

کاهش خطای انسانی در ثبت اسناد

یکی از مشکلات حال حاضر واحدهای حسابداری خطای انسانی در ثبت اسناد حسابداری است؛ در نتیجه مدیران حسابداری باید مجدد نسبت به بررسی اسناد صادره اقدام نمایند که این امر خود برای شرکت زمان‌­بر و هزینه­‌بر است؛ بنابراین در صورتی که از بلاکچین استفاده شود، خطای انسانی کاهش یافته و امکان جعل و تقلب نیز وجود ندارد.

کاهش هزینه­‌های اجرایی و حسابرسی

هزینه‌­های حسابرسی و اجرایی یکی از هزینه­‌هایی است که سالانه بر شرکت‌­ها و سازمان­‌ها تحمیل می­‌شود تا ذینفعان بتوانند از سلامت عملیات مالی سازمان مطمئن شوند؛ اما با استفاده از نقش بلاکچین در حسابداری و ثبت اطلاعات به صورت صحیح و به موقع، الزامی به حسابرسی‌­های دوره‌­ای وجود نداشته و هزینه‌­های مربوطه نیز کاهش می‌­یابد.

چالش ها و موانع پیاده سازی بلاکچین در حسابداری

هر سیستم و تکنولوژی جدیدی که بخواهد جایگزین سیستم قبلی شود به علت هزینه­‌ها، مقاومت در برابر تغییر و تغییر فرهنگ سازمانی خود دچار چالش­‌هایی خواهد بود؛ در خصوص پیاده سازی نقش بلاکچین در حسابداری سازمان­‌ها با چالش­‌هایی مانند هزینه پیاده سازی، پیچیدگی فناوری، تغییر قوانین مالی و انتقال حجم بالای اطلاعات مواجه می­‌شوند.

موانع فنی و زیرساختی

با توجه به اینکه بلاکچین یک سیستم غیر متمرکز دارد در ابتدا باید به این نکته توجه شود که آیا در جامعه هدف، زیر ساخت‌­های مورد نیاز طراحی و اجرا شده است یا خیر؟ در صورتی که زیر ساخت‌­ها و امکانات فنی متناسب با تکنولوژی بلاکچین نباشد، پروژه با شکست مواجه می­‌شود.

مسائل حقوقی و قانونی

بعد از این‌که مسائل فنی و زیر ساختی بر طرف شد و هزینه­‌های پیاده سازی و اجرا فراهم گردید، باید به این مهم توجه شود که آیا چارچوب قانونی و نظارتی مشخصی برای اجرای آن وجود دارد یا خیر؟ علاوه بر این آیا استانداردهای و اصول حسابداری و قوانین موجود در راستای تکنولوژی جدید است یا این‌که نیاز به تغییرات وجود دارد.

با توجه به این‌که نمی‌­توان از نقش بلاکچین در حسابداری به سادگی عبور کرد؛ بنابراین نیاز است که قبل از هر اقدامی، موانع فنی، زیر ساختی برطرف و مسائل حقوقی و قانونی حل شود و با برطرف کردن این موانع است که سازمان­‌ها، شرکت‌­ها و در نهایت جامعه می­‌توانند از مزایا و نقش بلاکچین در حسابداری استفاده کنند.

کاربردهای عملی بلاکچین در حسابداری

حسابداری با مفهوم ثبت اطلاعات مالی یا ثبت سند حسابداری و پرداخت مطالبات تامین کنندگان آمیخته شده است و از طرفی امکان جعل، خطا و تقلب در حسابداری، نیز در حوزه مربوط به ثبت اسناد حسابداری و یا پرداخت به وجود می‌­آید؛ اما با توجه به ویژگی بلاکچین عملا مشکلات یاد شده در سازمان کاسته شده و یا از بین می­‌رود.

قراردادهای هوشمند و خودکارسازی حسابداری

در این‌جا منظور از قرارداد هوشمند، برنامه نوشته شده و تنظیم شده‌­ای است که سیستم مطابق آن برنامه اقدام می­‌کند؛ یعنی این‌که پیش نیازهایی برای سیستم تعریف می­‌شود که با رخ دادن آن پیش نیازها، سیستم به صورت خودکار دستورهای مورد نیاز بعدی را صادر می­‌کند.

در سیستم حسابداری کنونی در زمان خرید کالا و مواد اولیه باید چندین نفر اقدامات مورد نیاز شامل تنظیم درخواست، ثبت سند حسابداری، خرید و پرداخت مبلغ خرید را انجام بدهند؛ اما با کمک بلاکچین و با صدور یک دستور و تویل خرید، امکان ثبت سند حسابداری و در نهایت پرداخت مبلغ خرید وجود دارد.

پرداخت­‌های سریع و ایمن

شرکت‌­ها و سازمان­‌ها در خصوص خرید­های انجام داده با مشکلاتی نظیر عدم پرداخت به موقع، واریز مبلغ اشتباه به حساب طرف مقابل و واریز مبلغ به حساب اشتباه مواجه هستند؛ اما با توجه به این‌که بلاکچین فرآیندها را اتوماسیون می‌­کند، امکان پرداخت سریع و امن به وجود می‌­­آید.

امنیت داده‌­ها در سیستم های حسابداری مبتنی بر بلاکچین

یکی از مشکلات سیستم متمرکز این است که اگر هکرها بتوانند از یک نقطه وارد سیستم شوند، کل سیستم به خطر می­افتد و از این طریق آن­‌ها می‌­توانند به اهداف خود دست پیدا کنند؛ اما با توجه به آن‌که سیستم بلاکچین بر یک بستر غیر متمرکز قرار دارد، با توزیع داده در شبکه، امکان دست­کاری یا نفوذ به سیستم از بین می­‌رود.

رمزنگاری داده‌­ها و تأیید هویت کاربران

برای این‌که تراکنش و ثبت داده­ای در شبکه بلاکچین رخ بدهد، باید مراحلی طی شود و این مراحل از ثبت اولیه داده آغاز می­‌شود و با ثبت امضاء دیجیتال، پخش اطلاعات و نهایی سازی تراکنش ادامه می­‌یابد، در تمامی این مراحل بر روی داده­‌ها رمزنگاری­‌های مورد نیاز انجام شده و تراکنش نهایی با تایید هویت کاربر انجام می­‌شود.

تمامی این اقدامات در سیستم­‌های حسابداری مبتنی بر بلاکچین در نهایت منجر به این امر می‌­شود که امکان تغییر در داده­‌های رمزنگاری شده وجود نداشته باشد.

جلوگیری از تقلب مالی با بلاکچین

تقلب مالی زمانی رخ می­‌دهد که یا افراد از درون سازمان تمایل به تقلب مالی داشته باشند و اقدام کنند و یا اینکه افراد برون سازمانی بتوانند به سیستم نفوذ کنند، در سیستم­‌های حسابداری مبتنی بر بلاکچین با توجه به آن‌که امکان نفوذ برون سازمانی وجود ندارد و افراد درون سازمانی نیز نمی­‌توانند اطلاعات را تغییر بدهند، بنابراین از این سیستم به عنوان ابزاری برای جلوگیری از تقلب مالی استفاده می‌­شود.

استانداردها و مقررات مرتبط با بلاکچین در حسابداری

ساختار داده، پروتکل ارتباطی، معاملات و تراکنش‌­ها، مدیریت هویت، قراردادهای هوش مصنوعی، امنیت، دسترسی مجوزها و تعیین استانداردهای تبادلی از جمله استانداردهای بلاکچین است؛ این استانداردها در خصوص اطمینان از توافق و هماهنگی میان شرکت‌کنندگان در شبکه بلاک‌چین نقش مهمی دارند.

استانداردهای بلاک‌چین در توسعه، تعامل، امنیت، و پذیرش فناوری بلاکچین در جهان نقش مهمی دارند. استانداردهای بلاکچین نحوه ارتباط بلاک‌چین‌ها و نودهای مختلف در یک شبکه با یکدیگر و نحوه ذخیره و پردازش داده­‌های مربوط به تراکنش‌ها را تعیین می­‌کنند.

آینده بلاکچین در حسابداری

بلاکچین به علت امنیت داده و سرعت ثبت و پردازش داده­ای که دارد، در آینده­ای نزدیک به انتخاب اصلی شرکت­ها برای حسابدرای تبدیل شده و نقش بلاکچین در حسابداری غیر قابل انکار خواهد بود. بنابراین لازم است که جامعه، شرکت­ها، سازمان­ها و … هر یک به سهم خود زیر ساخت­ها و قوانین را برای ورود و استفاده از این فناوری آماده کنند.

نقش هوش مصنوعی و بلاکچین در حسابداری

هوش مصنوعی و بلاکچین دو موضوع متفاوت هستند، با توجه به این‌که هوش مصنوعی امکان آموزش و فراگیری را دارد، می­‌تواند به تمامی روابط میان متغیرها دست پیدا کند؛ حال اگر این داده­‌های یافته شده در بستر بلاکچین ثبت و ذخیره شوند، آنگاه انقلاب عظیمی در حوزه حسابداری رخ می­‌دهد.

به عبارت دیگر داده­‌هایی که با تکیه بر هوش مصنوعی به دست می­‌آیند و در بستر بلاکچین ثبت و ذخیره می­‌شوند، از صحت و اعتبار بالایی برخودار می­‌شوند و همین امر علاوه بر آن‌که کاهش جعل و تقلب و افزایش امنیت داده را در پی دارد منجر به عدم نیاز به حسابرسی­‌های دوره‌­ای می­‌شود.

در صورت ایجاد زیرساخت بلاکچین جایگزین حسابداری سنتی خواهد شد

آیا بلاکچین جایگزین حسابداری سنتی خواهد شد؟

در حسابداری سنتی که موضوع رویدادهای مالی، فرار مالیاتی، حقوق و دستمزد و مالیات بر ارزش افزوده و غیره حاکم است، وابستگی به دفاتر مرکزی وجود داشته و همین امر نیز امنیت و شفافیت اطلاعات درون سازمانی را با چالش­‌هایی مواجه می‌­کند؛ اما در بلاکچین به علت عدم وجود وابستگی یاد شده، نحوه انجام عملیات حسابداری دگرگون می­‌شود؛ بنابراین در صورت ایجاد زیرساخت لازم و تصویب قوانین، بلاکچین جایگزین حسابداری سنتی خواهد شد.

در این جایگزینی برای آن‌که حسابداران جایگاه خود را از دست ندهند، لازم است که خود را با واقعیت وفق دهند و وظایف تازه تعریف شده و مرتبط با بلاکچین را فرا بگیرند و آن را بر عهده بگیرند.

نتیجه گیری

بلاکچین به علت غیرمتمرکز بودن و امینت داده در حال گسترش در جهان است و در تمامی حوزه­‌های اقتصادی، سیاسی و مالی تاثیرگذار خواهد بود؛ بنابراین با توجه به این‌که یکی از حوزه­‌های تحت تاثیر بلاکچین حوزه مالی و حسابداری است، با شناخت نقش بلاکچین در حسابداری واحد مالی سازمان­‌ها می­‌توانند همپای پیشرفت جهانی، واحد خود را توسعه دهند.

در مقاله برای معرفی نقش بلاکچین در حسابداری به بررسی مباحثی از جمله تعریف بلاکچین و ویژگی‌های کلیدی آن، تأثیر بلاکچین بر فرآیندهای حسابداری و مزایای نقش بلاکچین در حسابداری پرداختیم، اگر سوالی در خصوص بلاکچین دارید می‌توانید از طریق دیدگاه با ما در میان بگذارید.