چک چیست؟ روشهای استعلام انواع چک

چک چیست؟ آیا می دانید مهم ترین سند تجاری در کل دنیا چک می باشد! در دنیای امروزی که معاملات کوچک و بزرگ فراوانی در داخل کشور یا خارج کشورها انجام می شود، چک ها جایگزین پول نقد شده اند و باید آن‌ها را در برنامه مالی ثبت نمود.

میزان استفاده از چک توسط افراد مختلف نشان دهنده تاثیر به سزای چک در نظام اقتصادی کشور می باشد. با توجه به اهمیت چک در انواع معاملات، ما در این مقاله به بررسی پرسش چک چیست ؟ معرفی چک، بررسی انواع چک (چک رمزدار، چک مسافرتی، چک تایید شده، چک تضمین شده، چک صیاد و چک کیفری)، بررسی تفاوت بین انواع چک ها، قوانین موجود برای صدور چک‌‌های مختلف و … می پردازیم.

چک چیست؟

چک یک نوع سند تجاری می باشد که توسط بانک به افرادی که دارای شرایط مشخصی هستند داده می شود. درواقع هدف اصلی از تعریف و صدور چک ، جایگزینی آن با پول نقد می باشد،  به صورتی که دارندگان چک می توانند در خرید های خود به جای پول نقد به فروشنده محصولات چک خود را ارائه بدهند.

البته افراد در هنگام صدور چک باید نکاتی ازجمله درج مبلغ مورد نظر هم به صورت عددی و هم به صورت حروف، درج امضاء، عدم خط خوردگی و … را رعایت نمایند، که چک برای بانک دارای اعتبار باشد و دریافت‌کننده بتواند آن را نقد نماید.

لازم به ذکر می‌باشد، که نمی‌توان به جای امضاء از مهر و اثر انگشت در صدور چک‌ها استفاده نمود و فقط چک هایی معتبر هستند که دارای امضاء باشند.

کاربرد چک چیست؟

انواع چک بانکی

چک‌های بانکی با توجه به کاربردی که دارند دارای انواع مختلفی می باشند. در این بخش به معرفی و کاربرد هریک از چک‌های بانکی می پردازیم.

چک بانکی (رمزدار)

برای دریافت چک رمزدار بانکی، صاحب حساب به بانک اعلام می کند که چک را در وجه یک شخص حقیقی یا حقوقی صادر کند. چک‌های رمزدار بین بانکی در تمام شعب قابل وصول می باشند. فردی که در خواست صدور چک بانکی رمزدار را می دهد، باید در بانک پرداخت کننده نیز دارای حساب باشد.

چک بین بانکی (رمزدار)

برای دریافت چک رمزدار بین بانکی متقاضی باید درخواست خود را به بانک اعلام کند و بانک چک مورد نظر را به عهده بانک دیگری صادر نماید.

با استفاده از رمزی که بانک مبدا صادر نموده است متقاضی می تواند در بانک مقصد چک را وصول نماید.

چک‌های بین بانکی دارای امنیت بالایی می باشند، زیرا هنگام صدور چک بین بانکی، متقاضی به بانک اعلام می‌نماید که چک در کدام شعبه از بانک و به چه حسابی واریز شود.

حال اگر چک گم شود و یا مورد سرقت قرار بگیرد، کسی نمی تواند از آن سوء استفاده نماید و مبلغ چک فقط به حسابی که متقاضی درهنگام دریافت چک اعلام نموده است واریز می گردد.

چک عادی

پراستفاده ترین و اولین نوع چکی که مورد استفاده قرار گرفت چک‌های عادی می باشد. دارندگان چک‌های عادی با استفاده از دارایی های نقدی که در نزد بانک قرار داده اند، چک را با مبلغ مورد نظر خود در وجه افرادی که می خواهند صادر می نمایند. دریافت‌کنندگان چک‌های عادی، باید برای نقد چک هایی که دریافت کرده اند به یکی از شعب بانکی که چک از آن صادره شده است مراجعه نمایند.

چک تایید شده

چک تایید شده در واقع همان چک عادی می باشد، تنها تفاوت چک تایید شده با چک عادی در این می باشد که بانکی که چک تایید شده از آن صادر می شود، پرداخت وجه این چک را تایید می نماید. بنابراین فردی که چک تایید شده را دریافت می‌نماید، اطمینان دارد که این چک قابل نقد کردن می باشد. حتی اگر در حساب صادرکننده چک تضمین شده وجه مورد نیاز وجود نداشته باشد، بانک مبلغ چک را پرداخت خواهد نمود.

پرداخت وجه چک تایید شده توسط بانک تضمین می شود

چک تضمین شده

برای دریافت چک تضمین شده باید فرد درخواست دریافت چک تضمین شده را به بانک بدهد. مزیت اصلی چک تضمین شده این است، که بانک تضمین نموده است که این چک وصول خواهد شد.

چک مسافرتی

چک مسافرتی نوعی دیگر از انواع چک ها می باشد که جهت استفاده در مسافرت بسیار مناسب می باشد. این نوع چک را می توان در شعب بانکی که چک در آن صادر شده است، یا کارگزان و نمایندگان همان بانک وصول نماید.

دسته چک صیاد

دسته چک صیاد جدید ترین نوع چک می باشد، که با هدف یکپارچگی سیستم صدور چک و تمرکز فرایند صدور چک از طریق بانک مرکزی صادر می شود. اعتبار سنجی صاحبان حساب و امضا با استفاده از چک‌ صیادی فراهم می شود و بدین طریق افرادی که دارای پیشینه بد هستند و یا از صلاحیت های لازم برخوردار نیستند امکان دریافت دسته چک را نخواهند داشت.

فردی که چک صیادی را دریافت می‌نماید باید با استفاده از شناسه چک وضعیت صادرکننده چک را از نظر اعتبار و همچنین تعداد چک‌های برگشتی استعلام نماید.

ویژگی های چک صیادی

سامانه صیاد امکان مشاهده اعتبار چک‌های صیاد را فراهم نموده است. بدین طریق در چک‌های صیاد قدرت نظارت بر فرایند صدور چک بیشتر شده و به دنبال آن تنش های اعتباری چک ها کمتر خواهد شد.

در چک‌های صیاد دیگر شعب بانک ها نمی باشند که دسته چک ها را صدور می نمایند، بلکه سامانه بانک مرکزی ابتدا اعتبار متقاضی را بررسی می‌نماید و سپس برای متقاضی چک صادر می‌نماید.

هر برگ از چک صیاد دارای یک شماره یکتای منحصر به فرد می باشد، دریافت‌کننده چک می تواند شماره یکتای چکی که دریافت نموده است را به شماره ای که از طریق بانک مرکزی اعلان شده است بفرستد و اطلاعات صادر کننده چک را دریافت نماید.

چک کیفری

چک کیفری از دیگر انواع چک می‌باشد و چک هایی کیفری نامیده می شوند که دارای شرایط زیر باشند:

• عدم وجود موجودی کافی در حساب صادر کننده چک
• خارج نمودن وجه داخل حسابی که به اعتبار آن چک صادر شده است توسط صادر کننده چک
• ارائه درخواست عدم پرداخت وجه چک به بانک توسط صادرکننده چک بدون اطلاع مراجع قضایی
• تنظیم نادرست چک توسط صادرکننده چک(مانند خط خوردگی یا عدم تطابق امضای چک با نمونه امضای بانکی)
• صادرکننده چک با اطلاع از این که حساب وی مسدود است، اقدام به صدور چک نماید.

فردی که این نوع چک را دارد می تواند به دادسرا مراجعه نماید و پس از تنظیم شکایت کیفری قادر به ارائه درخواست دریافت وجه نقد و خسارت خود می‌باشد. فردی که چک بلامحل را صادر نموده است، به عنوان متهم در دادگاه حاضر می شود.

تفاوت انواع چک

چک ها با توجه به ماهیت و کاربرد خود دارای تفاوت هایی می باشند. در این قسمت به بررسی تفاوت چند نوع چک با یکدیگر می پردازیم.

تفاوت انواع چک

تفاوت چک عادی و چک بانکی

چک عادی متداول ترین نوع چک می باشد و نحوه صدور آن هم بدین طریق می باشد که دارنده دسته چک، چکی را به نام فردی که می خواهد صادر می‌نماید و دریافت‌کننده چک جهت وصول آن باید به یکی از شعب بانکی که صادر کننده چک بوده است مراجعه نماید. این امکان وجود دارد که دارنده دسته چک در زمان تعیین شده در حساب خود وجه کافی را نداشته و چک وصول نگردد.

چک بانکی نیز توسط خود بانک صادر می شود و افرادی حقیقی یا حقوقی با ارائه وجه نقد و یا برداشت از یک سپرده در بانک می توانند درخواست صدور چک بانکی نمایند و بانک چک را صادر نماید. به دلیل صدور چک‌های بانکی توسط خود بانک، این نوع چک از اعتبار بیشتری در مقایسه با چک‌های عادی می باشد.

 تفاوت چک کیفری با چک از دید حقوقی

برای وصول چک‌های کیفری دارنده چک می تواند به دادگاه مراجعه نماید و شکایت کیفری تنظیم نماید. پس از وصول چک نیز صادرکننده چک بی محل باید در داگاه مواجه شود و با قرار صدور تامینی مانند وثیقه یا کفالت مواجه گردد.

چک هایی که نمی توان به صورت کیفری آن ها را پیگیری نمود، چک‌های حقوقی نامیده می شوند. چک‌های تضمینی، مدت دار و چک هایی که دارندگان آن ها در مدت زمان 6 ماهه ای که فرصت داشتند جهت بررسی آن ها اقدام نکرده اند، انواع چک‌های حقوقی می باشند.

دارنده چک‌های حقوقی به منظور دریافت مبلغ چک باید به دادگاه مراجعه نمایند و پس از انجام کارهای اداری و پرداخت هزینه های مورد نیاز، جهت دریافت مبلغ چک اقدام کنند. درباره ماهیت هزینه در حسابداری چه اطلاعاتی دارید؟ آیا ماهیت بدهکار دارد؟

تفاوت سفته و چک چیست ؟

با ارائه سفته توسط یک فرد به فرد دیگر، ارائه دهنده سفته متعهد می‌باشد که هر زمان که دریافت‌کننده سفته اعلام نماید مبلغ سفته را به وی پرداخت نماید.

اما صدور چک بدین معنا می باشد که صادر کننده چک مبلغی را در نزد بانک قرار داده است و هر زمان که صادر کننده چک درخواست نماید بانک وجه را به دریافت‌کننده چک پرداخت می نماید.

لازم به ذکر است، شرکت هایی که دارای مراودات تجاری بالایی هستند، حتما با راس گیری چک آشنا هستند، راس گیری چک برای یکسان سازی سررسید چک ها استفاده می‌شود.

اگر مایل هستید اطلاعات بیشتری در حوزه راس گیری چک داشته باشید می‌توانید به مقاله راس گیری چک مراجعه نمایید. برای راس گیری چک می‌توان از نرم افزار حسابداری شرکتی ساده فرداد استفاده کرد.

قوانین و ضوابط صدور چک

برای صدور چک قوانینی وجود دارد که باید توسط صادر کننده و دریافت‌کننده چک رعایت گردد. در ادامه به معرفی مهم ترین قوانین صدور چک می پردازیم.

بررسی قوانین صدور چک

ماده 13 قانون صدور چک

مطابق ماده 13 قانون صدور چک ، مواردی که سبب جلوگیری از تعقیب کیفری چک می شوند عبارتند از:

• اثبات سفید امضاء بودن چک در هنگام تحویل به فرد مورد نظر
• در متن چک نوشته شود که وصول چک با توجه به تحقق شرطی می‌باشد.
• در متن چک نوشته شده باشد که چک به منظور تضمین معامله و یا انجام تعهدی صادر شده است.
• اگر بدون درج در متن چک اثبات گردد که با توجه به تحقق یک شرط چک وصول گردد و یا چک بابت تضمین انجام معامله و یا به صورت تعهدی صادر شده است.
• اثبات گردد که چک بدون تاریخ صادر شده است و یا تاریخی که چک در آن صادر شده است مقدم بر تاریخ مندرج در متن چک می باشد.

ماده ۷ قانون صدور چک

مطابق ماده 7 قانون صدور چک‌، محکومیت صدور چک بی محل با توجه به مبلغ چک به شرح زیر می‌باشد.

اگر مبلغ چک کمتر از 10000000 ریال باشد، صادر کننده چک محکوم به حبس تا حداکثر 6 ماه می شود.

اگر مبلغ چک بین 10 تا 50 میلیون ریال باشد، صادرکننده چک محکوم به حبس بین 6 ماه تا 1 سال می شود.

اگر مبلغ چک بیشتر از 50 میلیون ریال باشد، صادر کننده چک محکوم به حبس بین 1 تا 2 سال و ممنوعیت دریافت دسته چک تا مدت 2 سال می شود.

تبصره: مجازات ذکر شده در ماده 7 قانون صدور چک ، شامل چک هایی که ثابت شده است جهت انجام معاملات نامشروع و یا بهره وری صادر شده اند نخواهد شد.

ماده ۱۴ قانون صدور چک

مطابق ماده 14 قانون صدور چک ، فردی که چک را صادر نموده است و یا ذینفع با قائم مقام قانونی می تواند اعلام نماید که چک مربوطه به سرقت رفته، جعل شده، به صورت کلاهبرداری، خیانت در امانت و یا سایر جرائم صادر شده است و به صورت کتبی به بانک اعلام نماید که از وصول چک جلوگیری شود. بدین طریق ابتدا بانک هویت فردی را که دستور عدم پرداخت چک را داده است بررسی می نماید، سپس از پرداخت وجه چک مورد نظر جلوگیری می نماید، در نهایت هنگامی که چک جهت وصول به بانک ارائه شود، بانک گواهی عدم پرداخت چک را به همراه دلایل مورد نظر به متقاضی ارائه می دهد.

لازم به ذکر می باشد که دارنده چک این اختیار را دارد که از فرد دستوردهنده عدم پرداخت چک شکایت نماید. اگر ثابت شود که ادعای فرد دستور دهنده عدم پرداخت وجه چک درست نبوده است، درخواست دهنده مجازات خواهد شد.

تبصره 1: در این ماده ذینفع چک فردی می باشد که چک به نام او صادر می شود، یا ظهر نویسی می شود و یا چک به وی واگذار شده باشد.

تبصره 2: دستوردهنده عدم پرداخت چک باید پس از اعلام دستور عدم پرداخت به بانک، به مراجع قضایی هم شکایت خود را اعلام کند. اگر دستوردهنده نهایتا تا مدت زمان یک هفته پس از دستور عدم پرداخت چک گواهی شکایت خود در مراجع قضایی را به بانک ارائه ندهد، بانک پس از این مدت بانک از حساب صادر کننده وجه چک را پرداخت می نماید.

ماده 2 قانون صدور چک

مطابق ماده 2 قانون صادر چک، بانک های داخل کشور ایران و یا شعب آن ها در خارج از کشور وظیفه پرداخت چک‌های صادر شده را دارند. اگر دارنده چک به بانک مراجعه نماید و به علت عدم موجودی کامل و … تمام یا بخشی از مبلغ چک را دریافت نکند، می تواند مطابق قوانین و آیین نامه های مربوطه، مبلغ چک را از صادرکننده چک دریافت نماید.

برای دریافت مبلغ چک برگشتی دارنده چک باید، چک دریافتی را به همراه گواهی های ذکر شده در ماده 4 و 5 را جهت ثبت اسناد ارائه دهد. البته اگر امضای چک با امضای صادرکننده در بانک مطابقت داشته باشد، دستور اجرا صادر می شود.

دارنده چک قادر می‌باشد جهت جبران خسارات خود که به منظور وصول چک متحمل شده است، از دادگاه تقاضای محکومیت صادرکننده چک را نماید.

قانون صدور چک

ماده ۲۱ قانون چک

مطابق ماده 21 قانون صدور چک ، بانک ها باید تمام حساب های جاری افرادی را که بیش از یک بار اقدام به صدور چک بی محل نموده اند و تعقیب آن ها باعث صدور کیفر خواست شده است ببندند. همچنین بانک ها باید تا مدت زمان 3 سال به نام این افراد حساب جاری دیگری ایجاد نکنند.

تبصره 1: بانک مرکزی باید اطلاعات عدم پرداخت و همچنین آرای قطعی محاکم درباره چک را در سامانه یکپارچه خود جمع آوری نموده و به بانک ها و موسسات اعتباری دسترسی مشاهده سوابق و صدور و پرداخت چک و استعلام گواهینامه های عدم پرداخت را بدهد.

به علاوه قوه قضایی باید به بانک مرکزی دسترسی مشاهده آنلاین احکام ورشکستگی، اعسار از پرداخت محکوم به و آرای صادره در زمینه چک‌های برگشتی و گواهینامه عدم پرداخت از طریق سامانه سجل محکومیت های مالی را بدهد.

ماده 3 قانون صدور چک

مطابق ماده 3 قانون صدور چک‌، هنگامی که فردی چکی را صادر می نماید، باید در تاریخ وصول چک مبلغ مورد نظر را در حساب خود داشته باشد. صادر کننده چک نباید تمام یا بخشی از وجه حساب خود را که به اعتبار آن اقدام به صدور چک نموده است از حساب خود خارج نماید، دستور عدم پرداخت مبلغ چک را به بانک بدهد، چک را به شکلی تنظیم کند که به علت خط خوردگی عدم تطابق امضاء و یا وجود اختلاف در مندرجات چک و … سبب جلوگیری از پرداخت وجه چک شود.

ماده ۵ قانون چک

مطابق ماده 5 قانون صدور چک ، اگر موجودی حساب صادر کننده چک در بانک کمتر از مبلغی باشد که در چک درج شده است، درصورت تقاضای دارنده چک بانک باید مبلغی که در حساب فرد موجود می باشد را به متقاضی پرداخت نماید و سپس دارنده چک مبلغی که دریافت نموده است را در پشت چک بنویسد و چک را به بانک تحویل دهد.

سپس به درخواست دارنده چک بانک باید کسری مبلغ چک را در سامانه یکپارچه بانک مرکزی درج نماید و پس از دریافت کد رهگیری و ثبت کد، گواهینامه ای را به متقاضی ارائه بدهد. گواهینامه هایی که دارای کد رهگیری نمی باشند در مراجع قضایی برخوردار نمی باشند. چک به نسبت مبلغی که پرداخت نشده است بی محل به حساب می آید و گواهینامه ای که توسط بانک صادر می شود به عنوان جانشین چک اصلی می باشد.

شما می توانید با شرکت در وبینار آشنایی با قوانین جدید چک و سفته از مجموعه قوانینی که اخیراً درباره چک ها و سفته ها تصویب شده است مطلع شوید.

قوانین چک بدون تاریخ

در ماده 311 قانون تجارت آمده است که باید در چک محل و تاریخ صدور درج شده باشد. چکی که بدون تاریخ باشد دارای اعتبار نمی باشد.

البته جای تامل دارد که در این قانون ذکر نشده است که تاریخ چک حتما باید در زمان صدور چک در آن درج شده باشد. بنابراین دارنده چک بدون امضا می تواند قبل از مراجعه به بانک تاریخ را در چک درج نماید و با مراجعه به بانک اقدام به وصول چک نماید.

چراکه طبق عرف هنگامی که فردی چک بدون تاریخ را در اختیار فرد دیگری قرار می هد، می خواهد که دریافت‌کننده چک تاریخ را در چک درج نماید. اما اگر خلاف این مسئله ثابت شود امکان پیگیری آن در محاکم حقوقی وجود دارد.

قوانین چک برگشتی

از تاریخ وصول چک برگشتی متقاضی تا مدت زمان 2 ماه فرصت دارد که چک را برگشت بزند و اقدامات برگشت زدن چک در بانک را انجام بدهد. سپس متقاضی تا مدت 6 ماه از تاریخ وصول چک برگشتی فرصت دارد که با مراجعه به مراجع قضایی اقدانم به شکایت نماید.

بررسی قوانین چک های برگشتی

قوانین چک برگشتی حقوقی

در چک‌های برگشتی حقوقی صادر کننده چک قابل تعقیب نمی باشد، اما این امکان وجود دارد که اموال و دارایی های صادرکننده چک توقیف گردد. در این نوع چک ها دادگاه حکم پرداخت مبلغ چک را می دهد، البته درصورتی که اثبات نشود چک برای ربا صادر شده و یا در کل طلبی وجود ندارد. به نظر شما بهترین نرم افزار اموال و دارائی ثابت چه ویژگی هایی دارد؟

قوانین چک برگشتی و حکم جلب

اگر چکی برگشتی باشد می توان برای وصول آن حکم جلب صادرکننده را دریافت نمود. برای دریافت حکم جلب، دارنده چک برگشتی باید حداکثر تا مدت زمان 6 ماه پس از صدور چک با مراجعه به بانک چک را برگشت زده و سپس تا 6 ماه بعد از برگشت زدن چک شکایت خود را در مراجعه قضایی اعلام نموده و حکم جلب صادر کننده چک را دریافت نماید.

در صورتی که چکی دارای یکی از شرایط زیر باشد، می توان آن را برگشت زد:

• وجه درج شده در چک در حساب وجود نداشته باشد.
• صادرکننده چک به بانک اعلام نماید که چک را وصول نکنند.
• در چک اشتباه وجود داشته باشد.
• حسابی که چک از آن صادر شده است مسدود باشد.

قوانین چک رمزدار

مطابق قوانین و سیاست های بانکی، دارندگان چک‌های رمزدار برای وصول چک‌های خود باید حداکثر تا ساعت 13 به بانک مراجعه نمایند.

قوانین چک سفید امضا

چک سفید امضاء به چکی گفته می شود که صادر کننده مبلغ را در آن درج نکند. اگر دریافت‌کننده چک سفید امضا مبلغ را در این چک وارد نماید و چک را به بانک ارائه دهد، درصورتی که مشکلی در چک وجود نداشته باشد، بانک وظیفه دارد که چک را وصول نماید.

درصورتی که دریافت‌کننده چک سفید امضا، بیشتر از مبلغی که با صادرکننده چک توافق نموده است را در چک درج نماید و آن را وصول کند، صادر کننده چک می تواند با ارائه مدارک و اسناد مورد نیاز از دریافت‌کننده چک شکایت نماید.

مطابق ماده 673 قانون تعزیرات اسلامی، فردی که از چک سفید امضاء سوء استفاده می‌نماید بین 1 تا 3 سال به حبس محکوم می شود.

قوانین چک صیادی

مهم ترین ویژگی چک‌های صیادی برخورداری از شماره یکتا می باشد. این شماره یکتا به صورت انحصاری بر روی هر یک از از برگ های چک قرار دارد و دریافت‌کننده چک می تواند با استفاده از این شماره، اعتبار چک و اطلاعات پایه چک را دریافت نماید.

مطابق قوانین چک‌های صیادی، اگر اولین چک صیادی فردی برگشت بخورد، گیرنده چک بعدی هنگامی که استعلام بگیرد از چک برگشتی اطلاع پیدا نموده و بدین طریق از صدور چک‌های برگشتی جلوگیری می شود.

اگر به هر علت وجه چک پرداخت نشود، در صورت درخواست دریافت‌کننده چک، بانک باید خیلی سریع غیر قابل پرداخت بودن چک موردنظر را در سامانه یکپارچه بانک مرکزی ثبت نماید، سپس کد رهگیری دریافت نموده و اطلاعات چک، آدرس هویت صادرکننده چک را در گواهینامه ای درج نماید، علت عدم وصول چک را در گواهینامه درج نموده و پس از مهر و امضای آن، گواهینامه را به درخواست کننده تحویل بدهد.

قوانین چک ضمانت

در صورتی که صادرکننده چک تعهدات خود را انجام بدهد پس از اتمام کار می تواند چک خود را تحویل بگیرد. در چک هایی که حالت ضمانتی دارند متقاضی فقط در زمانی می تواند چک را وصول نماید که صادر کننده چک به تعهدات خود عمل ننماید.

اگر تعهد دهنده به تعهدات خود عمل نماید اما دریافت‌کننده چک آن را وصول نماید مرتکب عمل خیانت در امانت شده است.

چک‌های دارای ضمانت، کیفری نمی باشند و برای وصول آن ها فقط از طریق حقوقی می توان اقدام نمود.

دریافت‌کننده چک ضمانت برای وصول این چک باید در دادگاه اثبات نماید تعهداتی که به واسطه آن ها چک صادر شده است، توسط صادرکننده چک انجام نشده است.

نحوه رفع سوءاثر از سوابق چک‌های برگشتی

برای رفع سوء اثر سوابق چک‌های برگشتی، مشتری باید مبلغ کسری موجودی را به حساب مورد نظر واریز نماید. سپس بانک مبلغ چک را به ذینفع پرداخت نموده و اقدام به رفع برگشت چک می‌نماید. مشتری نیز باید لاشه چک برگشتی را به بانک تحویل داده و بابت آن از بانک رسید دریافت کند.

اگر امکان ارائه لاشه چک به بانک وجود نداشت، ذی نفع چک می تواند به به دفترخانه اسناد رسمی مراجعه نماید و رضایت خود را اعلام نماید. بانک پس از این که رضایت را دریافت نماید ، اقدام به رفع سوء اثر و ابطال چک می‌نماید.

در صورتی که امکان ارائه لاشه چک و یا رضایت نامه به بانک وجود نداشت، اگر مشتری دارای سپرده قرض الحسنه ای در شعبه مورد نظر باشد که باز است، مشتری باید کسری موجودی را به حساب خود واریز نماید و به بانک درخواست دهد که از این مبلغ برای پرداخت چک استفاده نموده و فعلا حساب را تا زمان وصول چک و یا به مدت 24 ماه مسدود نماید. پس از انجام این اقدامات بانک افتتاح کننده حساب باید نهایتا تا مدت 5 روز کاری، نامه ای مبنی بر تامین وجه چک برای فردی که گواهی عدم پرداخت را دریافت نموده است ارسال کند.

پس از انجام تمام مراحل ذکر شده، حکم قضایی مبنی بر رفع سوء اثر از سوابق چک برگشتی اراه می شود.

قوانین مربوط به چک برگشتی

چک‌های برگشتی در صورتی قابل پیگیری کیفری می باشد که دارای شرایط مورد نظر باشند. برخی از چک‌های برگشتی قابل پیگیری نمی باشند، این نوع چک ها عبارتند از:

• چک‌های برگشتی که دارای وعده هستند.
• چک‌های برگشتی که به منظور تضمین و یا انجام تعهد صادر می شوند.
• چک‌های صادر شده به صورت سفید امضاء
• اثبات گردد که چک به صورت بدون تاریخ صادر گردد.
• چک هایی که وصول آن ها بنا به شرطی باشد.
• اثبات این که چک بابت معاملات نامشروع و یا بهره وری صادر شده است.
• اگر دارنده چک برگشتی تا مدت زمان حداکثر 6 ماه از تاریخ صادر شدن چک برگشتی برای وصول آن اقدام نکند و یا پس از گذشت 6 ماه از تاریخ صدور گواهی عدم پرداخت از بانک شکایتی انجام ندهد.

لازم به ذکر است تمامی چک های دریافتی، پرداختی و … را باید در نرم افزار حسابداری ابری و یا تحت ویندوز ثبت نمود که مدیریت حساب‌ها دقیق انجام شوند.

اصلاحات و قوانین جدید چک در سال 99

مطابق قوانین هنگامی که چک فردی برگشت می خورد فرد تا زمانی که برای چک برگشتی خود رفع سوء اثر نماید از برخی از مزایای گذشته خود محروم خواهد شد که این محرومیت ها عبارتند از:

• اخذ تسهیلات بانکی
• افتتاح حساب بانکی جدید
• اخذ کارت بانکی
• اخذ ضمانت نامه های بانکی
• اخذ خدمات ارزی

به علاوه حساب ها و موجودی بانکی صادر کننده چک برگشتی به میزان مبلغ درج شده در چک برگشتی در شبکه بانکی مسدود می گردد.

شرایط دارندگان چک برگشتی در شرایط کرونا

بانک مرکزی برای افرادی که به دلیل کرونا دچار مشکل در کسب و کار خود شده اند و چک آن ها برگشت خورده است، دسته چک جدید صادر می‌نماید.

شرایط و مدارک دریافت دسته چک چیست ؟

بانک مرکزی شرایطی را برای دریافت دسته چک اعلام نموده است و فردی که می خواهد دسته چک دریافت کندباید دارای شرایط مورد نظر باشد. از جمله شرایط عمومی برای دریافت دسته چک برخورداری از اعتبار و گردش بالای حساب متقاضی و وجود معرف از اهمیت بالایی برخوردار می باشد.

اگر فردی دارای چک برگشتی و یا بدهی غیر جاری باشد نمی تواند چک دریافت نماید. همچنین بانک برای تخصیص دسته چک به متقاضیان شغل ثابت و محل زندگی آن ها را هم بررسی می‌نماید.

لازم به ذکر می باشد که شرایط مورد نیاز دریافت دسته چک برای اشخاص حقیقی و حقوقی متفاوت می باشد. در ادامه به معرفی این شرایط می پردازیم.

ارائه مدارک مورد نیاز جهت دریافت دسته چک

شرایط گرفتن دسته چک اشخاص حقیقی

اشخاص حقیقی برای دریافت دسته چک علاوه بر شرایط عمومی باید دارای شرایط دیگری باشند، که این شرایط به شرح زیر می باشند:

• گذشت حداقل 2 سال از تاریخ بازگشایی حساب جاری متقاضی
• برخورداری از ملک شخصی یا محل کار ثابت
• داشتن سپرده بلند مدت با مبلغ 50000000 ریال ( حداقل باید مدت زمان 6 ماه از افتتاح این حساب گذشته باشد.)
• چک هایی را در که در سال های قبل صادر کرده است، پرداخت نموده باشد.

 شرایط گرفتن دسته چک اشخاص حقوقی

اشخاص حقوقی نیز برای دریافت دسته چک باید دارای شرایطی باشند، که این شرایط به شرح زیر می باشند.

• داشتن حداقل 10 سال سابقه فعالیت در شغلی که در آن مشغول است.
• در طول 10 سال گذشته بیشتر از 2 بار تغییر مکان نداده باشد.
• داشتن ملک
• حساب بانکی جاری وی حداقل یک سال قبل افتتاح شده باشد.
• داشتن سپرده بلند مدت با مبلغ 50000000 ریال ( حداقل باید مدت زمان 6 ماه از افتتاح این حساب گذشته باشد.)

مدارک اضافی برای دسته چک اشخاص حقوقی

علاوه بر مدارک ذکر شده، اشخاص حقوقی باید دارای چند مدرک دیگر برای دریافت دسته چک باشند، که این مدارک اضافی عبارتند از:

• داشتن اظهارنامه ثبت شرکت
• ارائه مدارک هویتی مدیران
• داشتن حساب حقوقی
• ارائه اصل و کپی مدارک ثبت شرکت

روش های استعلام چک

برای استعلام چک ها روش های مختلفی وجود دارد، اپلیکیشن ساد 24، سامانه جامع بانک مرکزی، سامانه پیامکی و … ازجمله ابزار هایی می باشند که با استفاده از آن ها می توان وضعیت چک و صادر کننده چک را بررسی نمود. برای استعلام هر نوع چک باید از یک روش استفاده نمود، در ادامه به معرفی نحوه استعلام انواع چک ها می پردازیم.

برای استعلام چک روش های مختلفی وجود دارد

استعلام دسته چک

هنگامی که فردی از دسته چک خود برای سایر افراد چک صادر می‌نماید، دریافت‌کننده چک با توجه به نوع چک از طریق ابزارهایی که در دسترس دارد اقدام به استعلام چک می‌نماید. روش های استعلام چک‌های مختلفی در ادامه شرح داده می شوند.

استعلام چک برگشتی قدیمی

برای استعلام چک برگشتی قدیمی باید از نرم‌افزار ساد 24 استفاده نمود. با استفاده از این نرم‌افزار می توان مفقودی و یا سرقتی بودن چک‌های قدیمی را بررسی نمود.

استعلام چک تضمینی

برای استعلام چک‌های تضمینی باید به بانک مربوطه مراجعه شود.

استعلام چک رمزدار

برای استعلام چک رمزدار باید به بانک مراجعه شود. سپس بانک مقصد از بانک صادر کننده چک استعلام بگیرد و با توجه به شماره سری و سریال چک وضعیت چک را مشخص کند.

استعلام چک‌های برگشتی

برای استعلام چک‌های برگشتی قدیمی باید ازطریق سامانه رسمی ساد 24 یا اپلیکیشن ساد 24 اقدام نمود.

برای استعلام چک برگشتی صیادی هم باید با استفاده از شماره صیادی روی چک از طریق سامانه بانک مرکزی اقدام نمود.

استعلام رفع سوء اثر چک برگشتی

برای استعلام رفع اثر سوء چک برگشتی، باید اپلیکیشن ساد 24 را نصب نموده و از طریق اپلیکیشن اقدام نمود.

استعلام چک صیادی

برای استعلام چک صیادی دو روش وجود دارد، که در این بخش هر دو روش استعلام چک صیادی را شرح می دهیم.

در روش اول استعلام چک صیادی می توان قبل از دریافت چک شناسه استعلام 16 رقمی بر روی چک را به شماره 701701 پیامک نمود. بدین طریق وضعیت اعتباری صادر کننده چک با توجه به تعداد و مبلغ چک‌های برگشتی وی نمایش داده می شود.

نهایتا تا مدت زمان 15 دقیقه پس از ارسال پیامک نتیجه استعلام چک صیادی به صورت شاخص های رنگ برای متقاضی ارسال می شود. معنای هریک از شاخص های رنگی به شرح زیر می باشد.

در روش دوم استعلام چک صیادی می توان با ارسال شناسه 16 رقمی چک صیادی به سامانه چک صیادی بانک مرکزی، وضعیت چک و صادرکننده چک را استعلام نمود.

نحوه نقد كردن چك در بانک

برای نقد کردن چک در بانک ابتدا باید چک پشت نویسی و امضاء شود. سپس چک به همراه کارت ملی به یکی از شعب بانکی که چک در آن صادر شده است ارائه شود. در بانک نیز باید فرم مخصوص وصول چک تکمیل شود. در نهایت کارمند بانک موجودی حساب صادر کننده چک را بررسی نموده و اگر حساب مورد نظر دارای موجودی باشد، مهر شعبه را بر روی چک می زند و مبلغ چک را به متقاضی پرداخت می‌نماید.

درصورتی که حساب صادر کننده چک موجودی نداشته باشد، با موافقت متقاضی بانک چک را برگشت خواهد زد.

10 پرسش و پاسخ مهم درباره چک

چک ازجمله اسناد تجاری بوده که استفاده از آن دارای قوانین و مقررات ویژه ای می باشد. تا این بخش سعی کردیم مطالب کاملی را درباره چک ارائه دهیم، اما قطعا سوالاتی درباره چک در ذهن شما وجود دارد . بنابراین در ادامه به بررسی مهم ترین پرسش و پاسخ ها در زمینه چک می پردازیم.

بررسی پرسش و پاسخ های مهم چک

چک سفید امضاء چیست و چه کاربردی دارد؟

در کشور ایران چک هایی که دارای امضاء هستند اما مبلغی در آن ها درج نشده است چک سفید امضاء نامیده می شوند. وقتی فردی چک سفید امضایی را به فرد دیگری می دهد، بدین معنی است که به فرد تحویل گیرنده چک اعتماد بسیار زیادی دارد. گاهی اوقات ممکن است که چک سفید امضا به عنوان تضمین در اختیار فردی قرار داده شود. فردی که چک سفید امضا را دریافت می‌نماید می تواند مبلغ مورد نظر خود را در آن وارد نموده و اقدام به وصول چک نماید.

چک بی محل چیست؟

صادر کننده چک باید در تاریخی که بر روی چک درج می‌نماید، در حساب خود به مقدار وجهی که در چک ثبت نموده است موجودی داشته باشد. حال اگر صادر کننده در زمانی که چک را صادر می‌نماید در حساب خود موجودی نداشته باشد و یا پس از صدور چک تمام یا بخشی مبلغ موردنیاز چک را از حساب خود خارج نماید و یا به بانک اعلام کند که چک وصول نگردد، این چک به عنوان چک بی محل شناخته می شود.

مجازات صدور چک بی محل چیست؟

مطابق ماده 7 قانون صدور چک ، افرادی که اقدام به صدور چک بی محل نمایند مجازات خواهند شد. مجازات صدور چک بی محل به شرح زیر می باشد.

• اگر مبلغ چک کمتر از 10000000 ریال باشد، صادر کننده چک محکوم به حبس تا حداکثر 6 ماه می شود.
• اگر مبلغ چک بین 10 تا 50 میلیون ریال باشد، صادر کننده چک محکوم به حبس بین 6 ماه تا 1 سال می شود.
• اگر مبلغ چک بیشتر از 50 میلیون ریال باشد، صادرکننده چک محکوم به حبس بین 1 تا 2 سال و ممنوعیت دریافت دسته چک تا مدت 2 سال می شود.

البته این مجازات ها شامل چک هایی که ثابت شده جهت انجام معاملات نامشروع و یا بهره وری صادر شده اند نخواهد شد.

به حواله کرد چیست؟

چک به حواله کرد به چک هایی گفته می شود که در آن ها نام گیرنده چک نوشته نمی شود و فرد می تواند با امضای چک در بانک وجه درج شده در چک را دریافت کند و آن را به فرد دیگری انتقال بدهد.

برای چک برگشتی کجا باید شکایت کرد؟

برای شکایت کیفری از چک برگشتی، متقاضی باید به دادسرای حوزه ای مراجعه کند که بانک صادر کننده گواهی عدم پرداخت در آن قرار دارد، سپس درخواست خود را ارائه بدهد. پس از شکایت متقاضی دادسرا جرم صدور چک بلامحل را بررسی خواهد نمود. برای رسیدگی به وجه پرداخت نشده چک نیز متقاضی باید درخواست دیگری ارائه بدهد.

نکته: برای مجازات صادر کننده چک بلامحل و دریافت وجه چک، متقاضی باید علاوه بر شکایت چک بلامحل در دادسرا، فرم درخواست مطالبه طلب را تکمیل نموده و به دفتر دادگاه حقوقی ارائه دهد.

حالت انتقال چک چیست؟

در پاسخ به پرسش حالت انتقال چک چیست ؟ باید بگوییم که در حالت انتقال فردی که دارای چک می باشد ابتدا پشت چک را امضا نموده و سپس چک را به فرد دیگری واگذار می نماید. در صورتی که صادر کننده چک در زمان تعیین شده تامین نشود بانک پرداخت کننده چک یک گواهی صادر می‌نماید که مبلغ چک پرداخت نشده است.

تا مدت زمان 15 روز از تاریخ صدور گواهی عدم پرداخت چک توسط بانک، دارنده چک می تواند برای دریافت مبلغ چک به فردی که چک را پشت نویسی کرده است مراجعه نماید. اما اگر 15 روز از زمان صدور این گواهی بگذرد دارنده چک فقط می تواند به صادر کننده اصلی چک جهت دریافت مبلغ مراجعه کند.

چک الکترونیکی چیست؟

چک‌های الکترونیکی نسخه های نمایشی چک‌های کاغذی می باشند. این چک ها از تمام ویژگی های چک‌های کاغذی برخوردار می باشند. برای صدور چک‌های الکترونیکی همانند چک‌های کاغذی ابتدا نویسنده با استفاده از دستگاه های الکترونیکی مختلف اطلاعات چک را تکمیل می کند. پس از تکمیل اطلاعات، صادرکننده چک آن را با استفاده از ترمینال های مختلف تحویل بانک دریافت‌کننده می دهد. بانک های دریافت‌کننده چک را به صورت سپرده دریافت کرده و به بانک پرداخت کننده تحویل می دهند. در نهایت بانک پرداخت کننده با تایید چک الکترونیکی اقدام به شارژ حساب مرتبط با چک خواهند نمود.

دارنده چک چه مسائلی را باید در شکایت رعایت نماید؟

فقط کسی که اولین بار چک را به بانک ارائه کرده است می تواند که از صادر کننده چک شکایت کیفری نماید. اگر فردی چک را به بانک ارائه دهد و پس از این که چک برگشت بخورد آن را به فرد دیگری بدهد دیگر نمی تواند برای آن چک شکایت کیفری انجام دهد.

اگر پس از شکایت کیفری دارنده چک آن را به فرد دیگری اتقال بدهد، تعقیب کیفری چک لغو خواهد شد. این امر به منظور جلوگیری از پدیده شرخری انجام می شود.

چه مواردی باعث عدم وصول چک می شوند؟

در صورتی که موجودی حساب صادرکننده چک به اندازه کافی نباشد، دریافت‌کننده چک نمی تواند آن را وصول کند. علاوه بر این موضوع در صورتی که صادر کننده چک به بانک درخواست عدم پرداخت چک را بدهد، بانک مبلغ چک را به دریافت‌کننده چک پرداخت نمی نماید. همچنین درصورتی که بین امضای درج شده روی چک و امضای صادر کننده چک در سیستم بانک مغایرتی وجود داشته باشد، یا در روی چک خط خوردگی وجود داشته باشد، بانک مبلغ چک را به متقاضی پرداخت نمی نماید.

پشت نویسی چک چیست و چگونه است؟

ممکن است برای شما هم سوال باشد که که اصلا پشت نویسی چک چیست و به چه صورت می باشد؟ در پاسخ به این پرسش باید بگوییم که پشت نویسی چک به معنی نوشتن عباراتی در پشت چک جهت اثبات و بیان انتقال مبلغ درج شده در چک می‌باشد. فردی که چک را پشت نویسی می‌نماید دارای دو هدف می باشد، یا می خواهد چک خود را انتقال بدهد و یا آن را ضمانت کند.

نتیجه گیری

چک ها ازجمله اسناد مالی می باشند که در معاملات گوناگون جایگزین پول نقد می باشند. چک ها دارای انواع مختلفی می باشند که هر یک از این انواع دارای کاربرد و ویژگی های خاص خود می باشند. چک‌های مسافرتی ، چک‌های رمزدار، چک‌های ضمانتی، چک‌ صیادی از انواع چک می باشند. ردیکه یک چک را دریافت می‌نماید می تواند از طریق مراجعه به بانک، استفاده از اپلیکیشن ساد 24، استفاده از سامانه جامع بانک مرکزی و … با توجه به نوع چکی که در دست دارد، وضعیت اعتبار و مشخصات صادرکننده چک را استعلام نماید.

ما سعی نمودیم در این مقاله به بررسی چک چیست ؟ معرفی انواع چک ها، تفاوت بین چک ها، نحوه استعلام چک ها، قوانین صدور انواع چک و …. بپردازیم. امیدوارم مطالب ذکر شده برای شما مفید و کاربردی بوده باشید. همچنین پیشنهاد میکنیم برای افزایش اطلاعات خود در زمینه انواع اسناد مالی، مقاله سفته چیست را مطالعه بفرمائید. در پایان خوشحال می شویم که با درج کامنت ما را از نظر خود درباره این مقاله مطلع نمایید.