یکی از اصلیترین مباحث برای یادگیری و آموزش حسابداری، آشنایی با ماهیت حسابها در حسابداری است. این موضوع، به نوعی یک ابزار بسیار کاربردی است و هرگاه بخواهید ثبتی را در دفاتر حسابداری بزنید، حتما باید ماهیت حسابهای مربوط به آن ثبت را بدانید.
شاید اگر بخواهیم دقیقتر این موضوع را بیان کنیم، باید بگوییم شما باید به قدری بر روی ماهیت حسابها در حسابداری مسلط شوید، که بدون صرف زمان برای یادآوری این موارد هر تغییر را در حساب مذکور ایجاد نمایید.
در این مقاله به معرفی و بررسی ماهیت حسابها در حسابداری، انواع ماهیت حسابها، جدول شناسایی ماهیت حسابها، خلاف ماهیت حسابداری و… میپردازیم.
- مدیران کسب و کار های مختلف
- مدیران مالی
- حسابدارن
- دانشجویان و علاقه مندان به رشته حسابداری
در این مقاله به مباحث زیر می پردازیم:
ماهیت حسابها در حسابداری چیست؟
شاید بگویید اصلا حسابداری چیست در پاسخ به این سوال باید بگوییم که همه چیز در حسابداری، از آنجایی شروع میشود که با رسم یک ترازنامه، بعضی از حسابها را در سمت راست و باقی حسابها را در سمت چپ جایگذاری می کنیم. ماهیت هر حساب، مبنای تقسیم بندی آنها می باشد.
اگر دانشجوی این رشته باشید یا اینکه در کلاس های آموزش حسابداری در آموزشگاه حسابداری شرکت کرده باشید، به خوبی میدانید که اکثر اساتید آموزش این مهارت را با مطرح کردن همین مساله آغاز می کنند. ما نیز برای توضیح دادن ماهیت حسابها در حسابداری از همین ترازنامه شروع میکنیم. همچنین اگر به مباحث ترازنامه علاقمند هستید، جهت اطلاعات بیشتر میتوانید به مقاله ترازنامه چیست مراجعه نمایید.
ماهیت شناسی در حسابداری
در ترازنامه، داراییها سمت راست و بدهیها و سرمایه در سمت چپ نوشته میشوند. ضمن اینکه به دلیل تعادل موجود بین دو طرف، این فرمول به دست می آید:
بدهی + سرمایه = دارایی
جهت ماهیت شناسی در حسابداری، اول از خود بپرسید که اصول حسابداری چیست؟ سپس لازم است که به 9 حساب اصلی اشاره نماییم و ماهیت بدهکار یا بستانکار، خنثی یا دوگانه آنها را مشخص کنیم.
به صورت کلی، هر کدام از این 9 حساب اگر که در سمت راست ترازنامه و زیر مجموعه داراییها باشند، ماهیت بدهکار و آنهایی که در سمت چپ و زیرمجموعه بدهی ها یا سرمایه باشند، ماهیت بستانکار دارند. اگر علاقمند هستید تفاوت ترازنامه با تراز آزمایشی را بدانید، به مقاله نمونه تراز آزمایشی مراجعه نمایید.
بدهکار | بستانکار | بدون ماهیت |
دارایی جاری | بدهی جاری | ماهیت حسابهای انتظامی |
دارایی غیرجاری | بدهی غیر جاری | |
هزینه ها | حقوق صاحبان سهام | |
بهای تمام شده | درآمد |
حال که به صورت مختصر با نام هر یک از 9 حساب اصلی و ماهیت آنها آشنا شدید، قصد داریم که شما را به صورت مفصل تر و کامل تر با این موارد آشنا کنیم. ادامه مقاله را از دست ندهید!
انواع ماهیت حساب ها
به صورت کلی، چهار نوع ماهیت در حسابداری وجود دارد:
- ماهیت بدهکار حسابداری
- ماهیت بستانکار حسابداری
- ماهیت خنثی حسابداری
- ماهیت دوگانه حسابداری
هر یک از این 4 مورد، ویژگیهای خاص خود را دارند. برای تشخیص اینکه هر حساب دارای کدام یک از این 4 نوع ماهیت است، باید بر اساس نکاتی که عنوان خواهیم کرد آنها را بررسی نمایید. ضمنا برای اطلاع از ماهیت حساب ها و اصول و مفروضات حسابداری می توانید بهترین آموزشگاه حسابداری در تهران را جهت آموزش جستجو کنید.
ماهیت بدهکار در حسابداری
در سمت راست، عنوان داراییها ثبت می شود. به این معنا که هر چیزی که با عنوان دارایی یک موسسه یا شرکت شناخته می شود، را در زیر مجموعه داراییها قرار می دهیم.
از جمله آنها: موجودی نقد، بانک، حساب های دریافتنی، موجودی کالا، داراییهای ثابت، هزینهها و بهای تمام شده و… می باشند.
برای ثبت و مدیریت دارایی های ثابت شرکت خود میتوانید از نرم افزار دارایی استفاده کنید.
بخش داراییها و هزینهها و تمام حساب هایی که در زیرمجموعه آنها قرار می گیرند، ماهیت بدهکار دارند. در اصل، میتوان گفت حسابهای گیرنده ارزش ماهیت بدهکار دارند.
ماهیت بدهکار داشتن به این معناست که افزایش موجودی آن حساب را به بعنوان بدهکار ثبت می زنیم و اگر از موجودی آن کم شود، به عنوان بستانکار ثبت می زنیم. پس وقتی ماهیت حسابی بدهکار باشد، افزایش در آن موجب بدهکار شدن و کاهش در آن موجب بستانکار شدنش میگردد. اطلاعات کامل تنخواه گردان در لینک قبل میباشد.
ماهیت بستانکار در حسابداری
برعکس حساب هایی که ماهیت بدهکار داشتند، حسابهای بستانکار ارزش دهنده می باشند و ماهیت متفاوتی دارند.به صورت کلی، حساب های بدهی، سرمایه، پیش دریافت، حقوق صاحبان سهام و درآمد چنین ماهیتی دارند.
در این حساب ها، هرگاه افزایش موجودی داشته باشیم بستانکار میشوند و هر گاه از موجودی شان کاسته شود، بدهکار می گردند. همچنین، توجه داشته باشید که مانده این حسابها باید بستانکار باشد.
در حسابهایی که ماهیت بدهکار داشته باشند، باید مانده آنها بدهکار باشد و در حساب هایی که ماهیت بستانکار دارند برعکس، باید مانده شان بستانکار باشد.
ماهیت دوگانه حسابداری
برخلاف حسابهای قبلی نام برده شده که میبایست حتما هرکدام در جای مشخص شده (در سمت چپ یا راست ترازنامه و سایر صورت های حسابداری) قرار داشته باشند، حساب هایی هم وجود دارند که ماهیت دوگانه حسابداری دارند.
این موارد، می توانند در سمت راست یا چپ معادلات حسابداری قرار بگیرند. همچنین، در پایان سال وقتی حسابداران میخواهند برای حسابها مانده گیری کنند، مانده این ها هم می تواند بدهکار باشد و هم می تواند بستانکار باشد. برای مثال، ماهیت حساب جاری شرکا در حسابداری در همین دسته جای دارد و دوگانه است.
حساب هایی که افزایش یا کاهش را در هر دو سمت بدهکار و بستانکارشان ثبت می نمایند، حساب هایی با ماهیت دوگانه هستند.
ماهیت خنثی حسابداری
حساب های فاقد ماهیت که در واقع دارای ماهیت خنثی در حسابداری می باشند، صرفا جنبه تعهدی دارند. تا اینجا به صورت کلی به ماهیت همه حسابها در حسابداری اشاره کردیم اما مورد آخر شرایط متفاوتی با قبلی ها دارد. تغییراتی که در حساب های فاقد ماهیت رخ می دهد، رویداد مالی به شمار نمیآیند.
برای مثال، ماهیت حساب های انتظامی در همین دسته قرار دارد و خنثی می باشد. برای چگونگی تشخیص ماهیت حسابهای خنثی باید به داشتن این 3 ویژگی در آنها توجه داشت:
- طرف هیچ حساب مالی قرار نمی گیرند.
- در گزارش های مالی ارائه نمیشوند. البته ممکن است گاهی صرفا برای ارائه آمار از آنها استفاده شود.(حتما بخوانید: خصوصیات کیفی اطلاعات مالی)
- در حساب های پرداختی یا دریافتی ثبت مشابهی دارند.
جدول شناسایی ماهیت حسابها
با توجه به تنوع و گستردگی حسابهای حسابداری، شناخت ماهیت حسابها در حسابداری خیلی کار راحتی نیست.
هنگام کار در فرایند حسابداری، سوالات مختلفی در ذهن برخی از افرادایجاد میشود، مثل: اصول حسابداری چیست؟ ماهیت حساب برداشت چیست؟ ماهیت حساب تنخواه گردان چیست؟ ماهیت حساب درآمد یا ماهیت حساب دریافتنی چیست؟ و سوالاتی از این قبیل.
برای یافتن پاسخ چنین سوالاتی، جداولی طراحی شده که کار شناخت ماهیت حسابها در حسابداری را آسان میسازند. در این بخش جدول ماهیت حساب ها در حسابداری را مشاهده می کنید، در ادامه نیز ماهیت انواع سرفصل حسابها را معرفی مینماییم.
نام حساب | گروه حساب | ماهیت حساب |
حق عضویت | حقوق صاحبان سهام | بستانکار |
ضایعات | هزینه | بدهکار |
حساب اندوخته قانونی | حقوق صاحبان سهام | بستانکار |
بهای تمام شده کالای فروش رفته | بهای تمام شده کالا فروش رفته | بدهکار |
حساب تخفیفات نقدی خرید | بهای تمام شده کالا فروش رفته | بستانکار |
حساب پرداختنی | بدهی جاری | بستانکار |
حساب وام کارکنان | دارایی جاری | بدهکار |
حساب پیش پرداخت | دارایی جاری | بدهکار |
مالیات بر ارزش افزوده خرید | دارایی جاری | بدهکار |
حساب استهلاک انباشته | بدهی جاری | بستانکار |
حساب انتظامی | حساب کنترلی | هم بدهکار هم بستانکار |
حساب اسناد پرداختنی | بدهی جاری | بستانکار |
حساب اعتبار اسنادی | دارایی جاری | بدهکار |
حساب اسناد دریافتنی | دارایی جاری | بدهکار |
حساب اندوخته | حقوق صاحبان سهام | بستانکار |
حساب برگشت از خرید | بهای تمام شده کالا فروش رفته | بستانکار |
حساب برگشت از فروش | هزینه | بدهکار |
حساب بانک | دارایی جاری | بدهکار |
حساب برداشت شرکا | بدهی جاری | بستانکار |
پیش دریافت درآمد | بدهی جاری | بستانکار |
پرداختنی تجاری | بدهی جاری | بستانکار |
پیش پرداخت اجاره | دارایی جاری | بدهکار |
حساب تنخواه | دارایی جاری | بدهکار |
حساب تعدیلات سنواتی | حقوق صاحبان سهام | هم بدهکار هم بستانکار |
حساب تقسیم سود | حقوق صاحبان سهام | هم بدهکار هم بستانکار |
تخفیفات نقدی فروش | هزینه | بدهکار |
حساب تعهد صاحبان سهام | حقوق صاحبان سهام | بستانکار |
حساب جاری کارکنان | دارایی جاری | بدهکار |
حساب جاری شرکا | بدهی جاری | بستانکار |
حساب جذب و انحرافات | بهای تمام شده کالا فروش رفته | بدهکار |
حساب جاری نزد بانک | دارایی جاری | بدهکار |
حساب جاری اشخاص | دارایی جاری | بدهکار |
فروش | درآمد | بستانکار |
هزینه | هزینه | بدهکار |
سپرده حسن انجام کار | بدهی جاری | بستانکار |
حقوق صاحبان سهام | حقوق صاحبان سهام | بستانکار |
سهام خزانه | حقوق صاحبان سهام | بستانکار |
کنترل خرید | حساب کنترلی | بدهکار |
حساب ذخیره | بدهی جاری | بستانکار |
حساب ذخیره مالیات (حتما بخوانید 👈 معافیت مالیاتی) | بدهی جاری | بستانکار |
ذخیره مطالبات مشکوک الوصول | بدهی جاری | بستانکار |
رهن و ودیعه | دارایی جاری | بدهکار |
کالای در راه | دارایی جاری | بدهکار |
وجوه در راه (بین راهی) | دارایی جاری | بدهکار |
حساب صندوق | دارایی جاری | بدهکار |
حساب جاری شرکا | بدهی جاری | بستانکار |
حساب پیش دریافت | بدهی جاری | بستانکار |
سرمایه | حقوق صاحبان سهام | بستانکار |
هزینه حقوق و دستمزد | هزینه | بدهکار |
ماهیت درآمد در حسابداری
آیا می دانید ماهیت حساب درآمد چیست؟ در یک کلام می توان جواب داد که حساب درآمد ماهیت بستانکار دارد.
اما نکته مهم تر این است که ماهیت درآمد در حسابداری چگونه مشخص میگردد؟ توجه داشته باشید که درآمد حاصل از فروش کالا یا ارائه خدمات به مشتریان، موجب افزایش در سرمایه می شود. (بیشتر بخوانید: روش های قیمت گذاری کالا و خدمات) همانطور که اشاره شد حساب سرمایه دارای ماهیت بستانکار می باشد، چرا که در سمت چپ ترازنامه قرار میگیرد.
در نتیجه، درآمد هم ماهیت بستانکار دارد و با هر افزایشی بستانکار و با هر کاهش در موجودی آن بدهکار میگردد. باقی مانده حساب درآمد نیز باید بستانکار شود.
ماهیت خرید در حسابداری
حساب خرید به حسابی گفته میشود که بهای کالاهای خریداری شده در یک دوره مالی در آن ثبت میگردد. ماهیت خرید در حسابداری بدهکار است.
خریدها می توانند نقدی یا نسیه باشند ولی در هر حالتی، با خرید کالا یا خدمات این حساب افزایش مییابد و در نتیجه بدهکار میشود. اما اگر حساب خرید کاهش یابد بستانکار خواهد شد. از جمله مواردی که موجب کاهش در آن و بستانکار شدنش میگردند، افزایش حساب هایی مثل: برگشت از خرید، تخفیفات یا تخفیفات نقدی خرید و … است.
نکته: ماهیت حساب هایی مانند برگشت از خرید و تخفیفات یا تخفیفات نقدی خرید بستانکار است. به عنوان نتیجه گیری، اگر این ها افزایش یابند بستانکار میشوند و چون حساب خرید را کاهش دادهاند، حساب خرید نیز بستانکار میشود.
ماهیت فروش در حسابداری
ماهیت فروش در حسابداری بستانکار است. هرگاه یک موسسه بازرگانی کالا یا خدمات خود را به مشتریانش بفروشد، این حساب ثبت بستانکار خورده و افزایش مییابد. اما اگر کاهش پیدا کند، بدهکار میشود. یا شرکتهای خدماتی که خدمات خود را به مشتریان میفروشند، در برنامه حسابداری خدماتی مبالغ این فروشها را به عنوان بستانکار ثبت مینمایند.
اگر حسابهای کاهنده درآمد کم شوند، در اصل از حساب فروش نیز کم خواهند کرد. برای توضیح بیشتر، وقتی حساب های تخفیفات نقدی فروش و برگشت از فروش و تخفیفات افزایش یابد، ثبت بدهکار میخورند و چون حساب فروش را نیز کم کردهاند، این حساب هم بدهکار خواهدشد.
ماهیت حساب جاری شرکا در حسابداری
حساب جاری شرکا برای دریافتها و پرداختهای نقدی شرکا و سهام داران مورد استفاده قرار میگیرد.
ماهیت حساب جاری شرکا در حسابداری دوگانه است. درواقع این حساب یک بار زیرمجموعه حساب کل سایر حساب های دریافتنی و یک بار نیز زیرمجموعه حساب کل سایر حساب های پرداختنی قرار میگیرد. در هر حالت هم ماهیت آن بستگی به ماهیت حساب سایر حسابهای دریافتنی و ماهیت حساب سایر حساب های پرداختنی دارد. برای دریافت کار برگ لینک قبل را کلیک کنید.
حساب جاری شرکا به نوعی یک حساب کمکی برای حسابداران شرکت بهشمار میآید و نشان دهنده تبادلات مالی میان شرکت و شرکای آن میباشد.
اگر حساب جاری شرکا بستانکار باشد، به این معناست که شرکت به سهامداران خود بدهکار است. اما اگر بدهکار باشد نشان میدهد که سهامداران به شرکت بدهکار هستند.
ماهیت حساب جاری کارکنان در حسابداری
برای شناسایی ماهیت حساب جاری کارکنان در حسابداری بهتر است بدانیم ماهیت حساب حسابهای دریافتنی چیست، چرا که جاری کارکنان در زیرمجموعه آن قرار دارد.
حساب های دریافتنی نشان دهنده مطالبات شرکت از افراد و دیگر شرکت هاست. حساب جاری کارکنان نیز به همین صورت، نشان میدهد که شرکت از کارکنان و پرسنل خودش چه میزان مطالبات دارد. برای مثال مساعدههایی که به پرسنل پرداختهشده در این حساب ثبت میشود.
با توجه به این که حساب جاری کارکنان زیرمجموعه حساب های دریافتنی قرار دارد و حسابهای دریافتنی هم جزو داراییهای شرکت محسوب میشوند، جاری کارکنان ماهیت بدهکار دارد.
اگر جاری کارکنان افزایش یابد بدهکار و اگر کاهش یابد بستانکار میشود. شما میتوانید با ثبت نام رایگان در دوره آموزشی حسابداری پیشرفته به صورت کامل مباحث پیشرفته حسابداری از جمله دارایی ها و بدهی ها را آموزش ببینید.
ماهیت حساب ذخیره استهلاک
حساب ذخیره استهلاک جزو حسابهایی است که به منظور درست نشان دادن مبلغ دارایی به صورت کاهنده از آن استفاده میشود. یعنی هر قدر از مانده این حساب کم نماییم، میزان واقعی دارایی ما به دست می آید.
به همین خاطر نیز تشخیص ماهیت حساب ذخیره استهلاک اهمیت دارد. ذخیره استهلاک همانند سایر حسابهای ذخیره جزو بدهیها به شمار می آید و ماهیت بستانکار دارد. یعنی، هروقت که حساب ذخیره استهلاک افزایش یابد بستانکار و هر زمانی که کاهش پیدا کند، بدهکار میگردد.
حسابهای مربوط به ذخائر جزو حسابهای کاهنده دارایی هستند. برخی از آنها در ترازنامه مستقیما از داراییها کسر میشوند، بعضی دیگر اما در گروه بدهیها جای میگیرند و پرداخت آنها باعث کاهش داراییها میگردد. ذخیره استهلاک جزو دسته دوم قرار میگیرد.
ماهیت حساب هزینه
تشخیص ماهیت حساب هزینه را نیز شبیه به چگونگی تشخیص ماهیت حساب ذخیره استهلاک انجام میدهیم.
در ذخیره استهلاک با توجه به اینکه این حساب چه تاثیری بر داراییهای شرکت می گذارد، ماهیتش را تشخیص دادیم. برای ماهیت حساب هزینه، باید به تاثیر آن بر روی حساب سرمایه توجه داشته باشیم. هرقدر که هزینههای شرکت بیشتر باشند، از سرمایه آن میکاهند.
به همین خاطر نیز، اگر کسی بداند که ماهیت حساب سرمایه چیست ماهیت هزینه را نیز به راحتی تشخیص خواهد داد. سرمایه ماهیت بستانکار دارد و افزایش در آن باعث بستانکار شدنش و کاهش در آن موجب بدهکار شدنش میگردد. حال، چون هزینه موجب کاستن از موجودی سرمایه میشود و آن را بدهکار میکند، پس ماهیت حساب هزینه هم بدهکار است.
هرقدر که حساب های هزینه بیشتر شوند، به همان مقدار این حسابها را بدهکار میکنند و برعکس؛ هر مبلغی که از حساب های هزینه کاسته شود به همان میزان بستانکار میشوند.
ضمن اینکه حتما به خوبی میدانید که هر شرکتی برای اینکه کنترل کاملی بر روی هزینههایش داشته باشد، تعداد مختلفی حساب های هزینه تشکیل میدهد، که ماهیت تمام شان بدهکار میباشد. یکی از اقداماتی که برای کنترل هزینه های شرکت لازم است، استفاده از نرم افزار حسابداری چند شرکتی می باشد.
ماهیت حسابها در حسابداری پیمانکاری
حسابداری پیمانکاری همانطور که از نامش پیداست، مربوط به پروژه های پیمانکاری میشود. در معاملات این چنینی، یک طرف به عنوان کارفرما وجود دارد که سفارش انجام یک پروژه را میدهد و طرف دیگرش، پیمانکار است که این سفارش را تحویل میگیرد و به انجام میرساند. اگر قصد انتخاب نرم افزار برای انجام امور حسابداری شرکت پیمانکاری خود را دارید، حتما صفحه نرم افزار حسابداری پیمانکاری ساختمان را بررسی کنید.
حسابداری پیمانکاری هم به موارد مربوط به حسابداری این پروژه ها برای طرف پیمانکار رسیدگی می کند. در فرایند حسابداری پیمانکاری حساب های مختلفی وجود دارد که بعضی از آنها فقط در این نوع حسابداری باز میشوند. درقسمت پایین، ماهیت حسابها در حسابداری پیمانکاری را مورد بررسی قرار می دهیم:
- حساب بانک و صندوق
جزو داراییهای جاری است و ماهیت بدهکاری دارد. افزایش موجودی آن موجب بدهکار شدن و کاهش موجودی اش باعث بستانکار شدنش میگردد.
- حساب تنخواه گردان
برای توضیح اینکه ماهیت حساب تنخواه گردان چیست لازم است اشاره کنیم، که این حساب جزو داراییهای جاری بوده و از حساب بانک یا صندوق شارژ می شود. به همین خاطر، ماهیت بدهکار دارد.
- حساب های دریافتنی
ماهیت حساب حساب های دریافتنی هم به خاطر قرار داشتنش در دسته داراییهای جاری، بدهکار است.
- حساب ذخیره مطالبات مشکوک الوصول
در پروژه های پیمانکاری بسیاری از کارها به صورت نسیه انجام میشوند و به همین خاطر هم در مقابل پولی که قرار است از مشتریان گرفته شود، حساب های دریافتنی را بدهکار می کنند. اما در این بین، مساله وصول شدن مطالبات هم محل بحث است و اگر به دلایل مختلف احتمال دهیم که مطالبات تسویه نخواهند شد، در این حساب قرار میگیرند.
با رفتن مبلغ مورد انتظار از حساب های دریافتنی به حساب ذخیره مطالبات مشکوک الوصول، در طرف دیگر هم حسابی با نام هزینه مطالبات مشکوک الوصول ایجاد می نماییم. همانطور که اطلاع دارید ماهیت حساب هزینه بدهکار است. بنابراین در مقابل بدهکار بودن هزینه مطالبات مشکوک الوصول؛ ماهیت حساب ذخیره مطالبات مشکوک الوصل بستانکار می باشد.
- اسناد دریافتنی
ماهیت حسابها و اسناد دریافتنی هر دو بدهکار است. پس اگر به جای مطالباتی که قرار است در آینده تسویه شوند چک، برات یا … را به عنوان سند دریافت نماییم، به میزان مبلغ آن سند حساب اسناد دریافتنی بدهکار خواهد شد.
- حساب پیش پرداخت
پیش پرداخت زمانی اتفاق می افتد که ما قبل از اینکه کالا یا خدمتی را بخریم، پول آن را پرداخت کرده ایم اما هنوز هزینه ای اتفاق نیفتاده است. پس این حساب نیز جزو داراییهای ماست و ماهیت حساب پیش پرداخت نیز بدهکار می باشد.
- سپرده حسن انجام کار
هنگام عقد قرار داد بین کارفرما و پیمانکار، کارفرما مبلغی را به عنوان حسن انجام کار از پیمانکار دریافت می نماید. به دلیل اینکه حساب مذکور دریافتنی است و پس از پایان کار از کارفرما دریافت خواهد شد، جزو داراییها به شمار می آید و ماهیت بدهکار دارد.
- داراییهای ثابت مشهود و نامشهود
همانطور که از نام این حسابها مشخص است جزو داراییها می باشند و ماهیت بدهکار دارند.
- بدهی ها
وقتی که اشخاص یا شرکت های دیگری نسبت به داراییهای پیمانکار حق مالی داشته باشند، به این حقوق مالی بدهی گفته می شود. از آنجایی که ماهیت حساب های بدهی بستانکار است، بنابراین ماهیت حساب حساب های پرداختنی، ماهیت اسناد پرداختنی و ماهیت حساب پیش دریافت ها نیز بستانکار است؛ چرا که در دسته بدهی ها قرار می گیرند.
- سرمایه
ماهیت حساب سرمایه بستانکار است.
- درآمد
ماهیت حساب درآمد بستانکار است.
- هزینه
ماهیت حساب حسابهای هزینه بدهکار می باشد. به عنوان مثال حساب مربوط به اضافه کاری که بعد از محاسبه اضافه کاری کارکنان مبغ آن مشخص می شود یک نوع حساب بدهکار می باشد.
همچنین در حسابداری، بیمه بیکاری یکی از هزینه هایی می باشد، که ماهیت آن بدهکار است. لازم به یادآوری است که در مقاله مراحل تشکیل پرونده بیمه بیکاری به صورت کامل به مبحث بیمه بیکاری پرداختهایم. در هنگام رد کردن لیست بیمه لازم است در ثبت اطلاعات افرادی که مشمول بیمه بیکاری هستند دقت شود.
- حساب پیمان ها
از جمله حسابهایی که در حسابداری پیمانکاری کاربرد دارند، همین مورد است. حساب پیمان ها به عنوان یک حساب هزینه تلقی می شود. ماهیت حساب پیمان ها بدهکار می باشد.
هر گاه در یک پروژه هزینه ای تسویه می شود، حساب مربوط به هزینههای آن مورد بستانکار شده (مثلا حساب هزینههای حقوق دستمزد پرداخت شده و این حساب بستانکار می شود) و حساب پیمان ها بدهکار می گردد.
- حساب کار گواهی شده
در موسسات پیمانکاری حساب دیگری نیز کاربردی می باشد و آن حساب کار گواهی شده است. این حساب، جزو درآمدها لحاظ میگردد و به همین خاطر هم ماهیت حساب کار گواهی شده بستانکار است.
این 14 حسابی که معرفی کردیم جزو حساب های متداول در پروژه های کارفرمایی هستند. با توجه به اینکه ما تعریف ماهیت بدهکار و بستانکار در حسابداری را ارائه کرده ایم، می توانید بر اساس مفروضات ماهیت حسابها در حسابداری ماهیت سایر حسابها را نیز تشخیص دهید.
ماهیت حسابها در حسابداری تعهدی
در حسابداری تعهدی، معاملات و هر رویداد دیگری در زمان وقوع صرف نظر از زمان دریافت و پرداخت وجه نقد شناسایی و در سندهای حسابداری ثبت میشوند.
در این نوع حسابداری حساب های زیادی وجود دارند، که بعضی از آن ها مشابه باقی انواع حسابداری است و برخی دیگر متفاوت هستند. برای معرفی ماهیت حسابها در حسابداری تعهدی به حساب هایی که در این نوع حسابداری کاربردی هستند میپردازیم.
- حسابها و اسناد دریافتنی حاصل از عملیات مبادله ای: ماهیت بدهکار دارد.
- حسابها و اسناد دریافتنی حاصل از عملیات غیرمبادله ای: ماهیت بدهکار دارد.
- حسابها و اسناد پرداختنی حاصل از عملیات مبادله ای: ماهیت بستانکار دارد.
- حسابها و اسناد پرداختنی حاصل از عملیات غیرمبادله ای: ماهیت بستانکار دارد.
کدام حساب ماهیت دارایی دارد؟
حسابهای موجودی مواد و کالا، پیش پرداخت، موجودی نقد بانک، حسابهای دریافتنی، ملزومات و تجهیزات، زمین و ساختمان دارای ماهیت دارایی میباشند. برای ثبت حسابها در برنامه حسابداری باید ماهیت هر یک از حسابها را بدانیم تا اشتباهی در ثبتها رخ ندهد.
خلاف ماهیت در حسابداری چیست؟
خلاف ماهیت در حسابداری به معنای نامعتبر بودن اطلاعاتی است که ثبت شده است.
در قسمت انواع ماهیت حسابها گفتیم که بیشتر حسابها در حسابداری دارای دو نوع ماهیت بدهکار و بستانکار هستند.
در واقع وقتی مشخص کردیم که کدام حساب ماهیت دارایی دارد (مثل بانک یا حساب های دریافتنی)، گفتیم که تمام این حسابها باقی مانده بدهکار خواهند داشت. یعنی حساب بانک یک شرکت یا موسسه حتما در پایان سال و حتی در طول سال باید مانده بدهکار داشته باشد، یا حداقل اینکه می تواند صفر شود.
اما اگر همین حساب به دلیل اضافه برداشت از صفر هم عبور کند و مانده اش بستانکار شود (در واقع منفی شود) در این حالت گفته میشود، که خلاف ماهیت رخ داده است. برای رفع چنین مشکلاتی سیستم کنترل خلاف ماهیت طراحی شده است، تا مانع بروز چنین مواردی شود.
نتیجه گیری
در حسابداری چهار نوع ماهیت بدهکار، ماهیت بستانکار، ماهیت خنثی و ماهیت دوگانه وجود دارد. ما در این مقاله سعی کردیم تا مفهوم ماهیت حسابها در حسابداری را بررسی کنیم. ماهیت همه حسابها در حسابداری را تحلیل نمودیم، چگونگی تشخیص ماهیت حسابها در حسابداری را آموزش دادیم، درنهایت با ارائه جدول ماهیت حسابها در حسابداری کمک کردیم تا به خوبی این مسائل را یاد بگیرید.
امیدواریم که با مطالعه این مقاله به درک درستی نسبت به مسائل مطرح شده رسیده باشید. لطفا با درج نظرات خود ما را برای عملکرد بهتر راهنمایی کنید و اگر این مطلب برای شما مفید و کاربردی بوده است، دعوت می کنیم تا آن را برای دوستان و همکاران خود ارسال نمایید.
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.
بسیار عالی و آموزنده بود
من برنامه نویسم و برای ایجاد یک نرم افزار این مطلب رو خوندم.
از یک ادم اهل ریاضی توقع میره بتونه شفاف تر توضیح بده. بتونه مفهومی توضیح بده نه حفظی. اگر برداشت من اشتباه هست که هیچی ولی اگر درست فهمیده باشم:
وقتی یه چیزی جزو دارایی ما باشه مثل موجودی انبار، موجودی نقدی و …، بعد از یک رویداد مقدار قبلیشو از مقدار فعلیش کم میکنیم، حالا اگر حاصل منفی بود بدهکار و اگر حاصل مثبت بود بستانکار حسابش میکنیم.
.
مثلا موجودی فلان حساب بانکی، ۱۰۰ تومنه. ۱۰ تومن بش اضافه میکنیم میشه ۱۱۰ تومن.
صد منهای صد و ده میشه منفی ده.
میزنیم بدهکار ده تومن. (در حالی که ۱۰ تومن بمون اضافه شده ولی اصطلاحا میگیم بدهکار)
اگر من اشتباه فهمیدم بگید لطفا. اگر درست فهمیدم هم تایید کنید شاید واسه دیگران هم مفید باشه. هم سعی کنید اینجوری و مدلل توضیح بدید.
سلام وقت بخیر
آیا در ریاضی می توان گفت 2+2 می شود5 ؟ خیر چون این یک معادله ریاضی است.
پس در حسابداری یک معادله وجود داردکه باید به آن عمل کرد وقابل تغییر نیست ، دارایی ها ماهیتشان بدهکار و بدهی و سرمایه ماهیتشان بستانکار است.
زمانیکه در دارایی افزایشی صورت می گیرد یعنی کالا یا موجودی افزایش می یابد بدهکار می شود و زمانیکه از حساب برداشت می شود مسلما کاهش می یابد ودراین مواقع کاهش دارایی ماهیتش بستانکار است.
سلام وقت بخیر
با تشکر از مطالب جامع و کاربردی و صریح و واضح شما
ممنون میشم اگر امکانش هست راهنمایی بفرمایید اموزش استخراج اقلام اظهارنامه رو از کجاباید دنبال کنم البته منظورم ارسال اظهارنامه نیست منظورم استخراج اعداد اظهارنامه هست .
سلام
میخواستم بدونم خرید ارز جز دارایی ما هست ؟
خرید ارز جهت صرف به یکسری از هزینه ها چی ,?
سلام خسته نباشین چرا حساب تخفیفات نقدی خرید رو ماهیتشو بستانکارنوشتین
سلام وقت بخیر
درست نوشته شده. ماهیت حساب تخفیفات نقدی خرید بستانکار هستش
فرض کنید موسسه یک دستگاه کامپیوتر رو به صورت نسیه خریداری کرده و فروشنده مهلت 10 روزه داده و شرط کردن که اگر زودتر از موعد (10 روز) پرداخت کنه مبلغی رو تخفیف میدن
در زمان خرید ثبتی که انجام میدیم: اثاثه (بدهکار)
ح پرداختی (بستانکار)
در زمان تسویه حساب: ح پرداختنی ( بدهکار)
بانک (بستانکار) تخفیفات نقدی (بستانکار)
فوق العاده جامع کاربردی ،رد یابی،به جا ، خدا قوت
عالی . جامع . روان و ساده . خدا خیرت بده
خیلی عالی و جامع بود
عالی بود عالی خداخیر وبرکت بده
سلام چرا ماهیت حساب هزینه حقوق و دستمزد رو بستانکار نوشتین در صورتی که ماهیتش بدهکار میشه
سلام دوست عزیز
باتشکر از دقت بالای شما، مقاله اصلاح شد.
بسیار عالی و قابل فهم بود
سلام
خسته نباشید از زحماتتون بیدریغتون سپاسگزارم. بقدری مطالب گویا و شفاف عنوان شده بود که جذابیت این رشته را چند برابر کرده.
سلام. من مقالات زیادی راجع به حسابداری خواده بودم که برام قابل درک نبود ولی این مقاله بسیار روان و جامع توضیح داده. عالی بود موفق باشید.
سلام
ساده ، مختصر و مفید خیلی خوب بود.
بهترین بیان و دوره مطلب جهت یاد آوری اولیه و اصلاح و رفع ابهامات ذهنی
سلام
خیلی ممنون مقاله پوشا و با بیان مناسب بود.
برای بهبود و ارتقا کاش مفهوم مرکز هزینه و مرکز درآمد را هم توضیح می دادید که دقیقا در تفصیل کجا قرار می گیرد. و همچنین برای هر حساب دو سه نمونه موارد متفاوتی که روی آن سند ثبت می شود را نیز مطرح می کردید شفاف تر می شد. البته برای برخی موارد مثال زده اید.
با سلام
بسیار عالی بود،
گویا و آسان،
سپاس فراوان برای از فرداد.
بهتر از این توضیحات ندارم.
ممنون
بسیار کاربردی مختصر و مفید
مرسی از زحماتتون
خسته نباشید
سربلندو پایدار باشید
سلام . خیلی خیلی ممنونتونم بابت مطالب کامل با بیان سلیسو قابل فهمتون . واقعا خسته نباشید. همیشه موفق باشین.
بسیار کاربردی کل علومی که تو ۵سال خوندم و جسته گریخته باهاشون کار میکردم رو یکجا با توضیح کامل فراهم کردید
سلام.توضیحاتتون عالی و کامل بود ممنون از تلاشتون